Дост дијарынын јолчулары мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди
Дөрдүнҹү дәрс Илаһи өвлијаларын хүсусијјәтләри
жүктеу/скачать 2.39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мө’минләрин севинҹи
- Аллаһ зикри илә илаһи мәһәббәт арасындакы әлагә
- Зөһд вә пәһризкарлығын әлдә едилмәси
Дөрдүнҹү дәрсИлаһи өвлијаларын хүсусијјәтләри
Өвлијаларын хүсусијјәтләриМе’раҹ һәдисинин давамында охујуруг: “Онлар Аллаһын бәндәләринә мәним бахдығым кими бахан шәхсләрдир...” Бәли инсанын башгаларына мәһәббәти онун өз Аллаһына мәһәббәтинин шахәсидир. Аллаһы севмәмиш, Онун бәндәләрини Она хатир севмәк мүмкүнсүздүр. Аллаһа мәһәббәт сајәсиндә онунла бағлы инсанлар да севилир. Мө’мин инсан бир шәхсин Аллаһла бағлылығыны ҝөрдүкдә, Аллаһы севдијиндән ону да севир. Она ҝөрә дә иманлы инсан халга бир нөв Аллаһын ҝөзү илә бахыр. Јә’ни Аллаһын нәзәриндә әзиз олан инсан онун да нәзәриндә әзиздир. Мүмкүн дејил ки, Аллаһ инсанлары бир ме’јарла, мө’мин исә башга бир мејарла севә. Аллаһа ҝөрә бахыш Аллаһын бахышы илә ејни бир ме’јардадыр. Һәдисин давамындан бујурулур: “Онлар өз еһтијаҹларыны халгдан истәмәзләр.” Инсан һәјаты тәбии шәкилдә еһтијаҹларла мүшајиәт олунур. Инсанын вүҹуд тутуму бөјүк олдугҹа онун еһтијаҹлары да бөјүјүр. Гур’анда охујуруг: “Еј инсанлар, сиз Аллаһа мөһтаҹсыныз, Аллаһ исә мөһтаҹ дејилдир вә һәр ҹүр шүкүрә вә тә’рифә лајигдир.”1 Инсанларын еһтијаҹларыны өдәјә биләҹәк јеҝанә мөвҹуд Аллаһ-тәаладыр. Она ҝөрә дә Аллаһ достлары даим Онун дәрҝаһына әл ачмыш вәзијјәтдәдирләр. Онлар Аллаһын сонсуз гүдрәтиндән фајдаланмагла өз истәкләринә чатырлар. Онлар јалныз Аллаһа үмид едир вә Ондан гејрисинә көнүл вермирләр. Дуанын тәкрар-тәкрар тапшырылмасынын һикмәтләриндән бири будур ки, инсанын өз Рәбби илә бағлылығы ҝүҹләнсин вә о, Аллаһындан гејрисинә әл ачмасын. Бу руһи бағлылыг ҝүҹләндикҹә башгаларына еһтијаҹ азалыр. Белә ки, Аллаһла бағлылығыны ҝүҹләндирмиш инсан гәти шәкилдә Ондан гејрисинә әл ачмыр. Һәзрәт Ибраһим һаггында данышылан әһвалатда дејилир ки, Ибраһим ода атылдығы вахт Ҹәбрәилин јардымындан имтина едәрәк, Аллаһын онун һалындан хәбәрдар олдуғуну билдирди. Әҝәр бир шәхс сизә е’тимад ҝөстәрәрәк бүтүн чәтинликләриндә сизә үз тутарса, сиз дә она гаршы сәмими мүнасибәт бәсләјәрсиниз. О даим сизә үз тутдуғу кими, сиз дә имкан дахилиндә онун еһтијаҹларыны өдәмәјә чалышарсыныз. Инсанлар арасындакы бу сајаг рабитә бәндә илә Аллаһ арасындакы рабитәдән чох-чох зәиф олса да, мөвзумузу ајдынлашдырмаг үчүн мүнасиб бир мисалдыр. Рәвајәтдә охујуруг: “Онлар гарынларыны һалал не’мәтлә долдурмазлар, һарамла исә һеч вахт!”1 Аллаһ достларынын диҝәр хүсусијјәтләриндән бири будур ки, дүнја вә онун фани ләззәтләринә әсир олмазлар. Онлар дүнјанын һәтта һалал не’мәтләриндән дә зәрури еһтијаҹлары гәдәр истифадә едәрләр. Онлар дүнјанын не’мәтләриндән јалныз вәзифәләрини иҹра етмәк үчүн ҝүҹ әлдә едәҹәкләри һәддә фајдаланарлар. Әслиндә бәдәнин еһтијаҹындан артыг гидаланмаг организмдә сүстлүк јарадыр вә онун ҝүҹүнү азалдыр.
Бәс нә үчүн һәдисдә дүнја севинҹиндән данышылыр? Олсун ки, ахирәтдә зикрә елә бир еһтијаҹ јохдур. Чүнки ахирәт аләми ҝөрүш јеридир вә инсан өз вүсалына чатыр. Дүнјада исә ашигләр үчүн бир ајрылыг, һиҹран мөвҹуддур. Ахирәт ҝөрүшүнәдәк мө’мин Аллаһын зикринә мәшғул олур вә гәлбини бу зикр васитәси илә ишыгландырыр. Аллаһ зикри илә илаһи мәһәббәт арасындакы әлагәАллаһын зикри вә хатырланмасы она мәһәббәтдән гајнагланыр. Аллаһа мәһәббәт артдыгҹа инсан ону даһа чох зикр едир. Бу бағлылығы ади дүнјәви ишләрдә дә тәҹрүбәдән кечирмәк олар. Бир инсан о биринә нә гәдәр бағлыдырса, онун һаггында бир о гәдәр чох дүшүнүр. Гаршы тәрәфи дәрин мәһәббәтлә севән бир инсан һеч заман ону унутмур. Амма мәһәббәт азалдыгҹа хатирәләр дә азалыр вә нәһајәт, инсан илк өнҹә севдији инсаны јаддан чыхармаға башлајыр. Әксинә, даһа чох хатырлама мәһәббәти дә артырыр. Она ҝөрә дә дүнјада Аллаһ зикринә даһа чох мәшғул оланларын илаһи мәһәббәти дә дәринләшир. Аллаһ ашигләринин диҝәр бир севинҹи илаһи мәһәббәтдир. Онлар илаһи мәһәббәтсиз һәјатдан өлүмү үстүн тутурлар. Онларын гәлбини бу дүнјада севиндирән јеҝанә шеј илаһи мәһәббәтдир. Она ҝөрә дә даим өз әмәл вә рәфтарлары илә Аллаһын мәһәббәт вә разылығыны газанмаға чалышыр, бу јолда мөвҹуд олан манеәләри арадан галдырмаг истәјирләр. Ашиг үчүн ән бөјүк ләззәт одур ки, мәһбубу ондан разы олсун. Ади дүнјәви мәһәббәтләр дә беләдир. Биринә ашиг олан инсан даим онун разылығы ардынҹа ҝәзир. Бәли, халис бәндәләрин хүсусијјәтләриндән бири будур ки, даим Аллаһын разылығы һаггында дүшүнүр вә бу јолда чалышырлар. Аллаһын онлара гаршы мәһәббәт вә разылығынын азалмасы гәлбләрини пәришан едир. Онлар үчүн ән ағыр һал бу һалдыр. Она ҝөрә дә Аллаһын разылығыны газанмаг үчүн даим сә’ј ҝөстәрир, бүтүн әзаб-әзијјәтләрә дөзүрләр. Зөһд вә пәһризкарлығын әлдә едилмәсиРәвајәтдә Аллаһ-тәала Өз һәбибинә белә бујурур: “Әҝәр халгын ән заһиди олмаг истәјирсәнсә, дүнјаја рәғбәтсиз ол вә ахирәтә мејл ҝөстәр.” Заһидлик, зөһд рәғбәтсизлик мә’насындадыр. Зөһд гәлблә бағлы бир һаләтдир. Гур’ани-кәримдә Һәзрәт Јусифлә бағлы бујурулур: “Ону дәјәрсиз бир гијмәтә, бир нечә дирһәмә сатдылар вә она мүнасибәтдә өзләрини рәғбәтсиз, зөһд әһли кими ҝөстәрдиләр.”1 Зөһд дүнја не’мәтләриндән үз дөндәрмәк јох, бу не’мәтләрә әсир олмамагдыр. Ҹаһил инсан ону дүнјаја бағлајан, дүнјаја гул едән рәғбәти, мејли тәрк едән инсандыр. Әҝәр инсан зөһд әһли дејилсә, о, дүнјаја елә бағланыр ки, ахирәти јадындан чыхарыр. Она ҝөрә дә Аллаһ-тәала өз пејғәмбәринә тапшырыр ки, дүнјаја рәғбәтсиз олсун вә ахирәтә диггәт јетирсин. Заһидлик касыблыгда дејил. Чох варлы бир инсан өз варына гул олмајыб, ону Аллаһ јолунда сәрф едә биләр. Һәзрәт Сүлејман ән бөјүк сәлтәнәт саһиби олса да, халгын да ән заһиди иди. О өзү арпа чөрәји јејәр, вар-дөвләтини, ҝүҹүнү Аллаһын динини јајмаг, башгаларынын һүгугларыны горумаг јолунда сәрф едәрди. Һәзрәт Пејғәмбәр Аллаһ-тәаладан сорушур ки, һансы јолла зөһд әлдә едә биләр? Аллаһ-тәала бујурур: “Әҝәр дүнјаја бағлы олмаг истәмирсәнсә, јемәлиләрдән, ичмәлиләрдән вә ҝејмәлиләрдән зәрури һәддә, аз истифадә етмәли, сабаһ үчүн сахламамалысан. Бүтүн бу дејиләнләр инсанын гәлбинә, дүшүнҹәсинә дә аиддир. Јә’ни зөһд әлдә етмәк дүнја не’мәтләриндән үз чевирмәк јох, көнүлдә онлара јер вермәмәкдир. Дүнја не’мәтләрини сабаһа сахламамаг әмри о демәк дејил ки, инсанын еһтијаты олмамалыдыр. Бурада инҹә бир мәсәлә вар. Бә’зиләри Аллаһа үмидсиз олдугларындан еһтијат јығырлар. Бундан әлавә, малы јығыб сахламагда мөһтәкирлик кими бир ҝүнаһ вардыр. Мөһтәкирлик исә зөһд илә бир араја сығмыз. Заһид бир инсан не’мәтләрдән ән зәрури һәддә истифадә едир вә сабаһкы ҝүн үчүн Аллаһа үмид бәсләјир. Әҝәр сабаһ үчүн еһтијат јыған инсан бу ишдә Аллаһы јаддан чыхармырса, ону мәзәммәт етмәк олмаз. Нәгл едирләр ки, һәзрәт Салман бир иллик зәрури еһтијаҹыны тәдарүк едәрди. Онун мәгсәди бу иди ки, һәр ҝүн рузи ардынҹа ҝедиб вахтыны итирмәсин. О, бир иллик тахыл еһтијатыны топлајар вә ҝүндә һәмин еһтијатдан зәрури һәддә истифадә едәрди. Салманын бу ишдә әсил мәгсәди даһа зәрури ишләр үчүн вахт әлдә етмәк иди. Әлбәттә ки, дүнјаја рәғбәтли инсан Салман кими арпа чөрәји илә кечинә билмәз. Әҝәр инсаны еһтијат топламаға вадар едән сабаһкы ҝүнүн һадисәләриндән горху, Аллаһа үмидсизлик дејилсә, бу ишин һеч бир ејби јохдур. Әлбәттә ки, бу ҝүн бизә рузи јетирән Аллаһ сабаһ да ону јетирәсидир. Ахы биз бир вахт ана бәтниндә оларкән О бизим үчүн анамызын синәсиндә гида тәдарүк етмишди. Неҹә ола биләр ки, сабаһкы ҝүнүмүз үчүн рузи ајырмасын?! Бә’зи алимләр сабаһа азугә сахламаз вә ҝүнүн артыг галмыш азугәсини фәгирләр арасында пајлајардылар. Онлар бу ишләри илә өзләриндә Аллаһа хошҝүманлыг һиссини ҝүҹләндирирдиләр. Ујғун иман мәртәбәсинә галхмыш инсанларын бу сајаг чалышмалара еһтијаҹы вар. Бизләр исә шејтанын вәсвәсәси илә Аллаһа бәдҝүман олмамалы, евимиздәки азугәнин бир һиссәсини фәгирләрә вермәлијик. Гур’ани-кәримдә бујурулур: “Севдијиниз шејләрдән пајламајынҹа һеч вахт јахшылыға чатмазсыныз.”1 Севдији шејләри сахлајыб, хошламадығы шејләри һәдијјә верән инсан елә бир һүнәр ҝөстәрмәмишдир. Хејирхаһ о инсандыр ки, севдији шејләрдән инфаг етсин. Өвлијалар јалныз хошладыглары шеји алыб, башгаларына һәдијјә верәр, бунунла гәлбләриндәки дүнјаја бағлылыг телләрини гырардылар. Әҝәр гәлбимиздә дүнја ләззәтләринә марағы көкүндән газыб чыхара билмириксә, һеч олмаја бу бағлылығы зәифләтмәлијик. Имкан дахилиндә дүнја ләззәтләриндән аз истифадә етмәк лазымдыр. Әлбәттә ки, сөһбәт бу ләззәтләрә арха чевирмәкдән јох, онлардан зәрури һәддә истифадә етмәкдән ҝедир. Аллаһ-тәала Өз пејғәмбәринә төвсијәләринин давамында бујурур: “Даим мәни хатырла.” Һәзрәт сорушур ки, Сәни даим хатырламаг үчүн нә едим? Аллаһ-тәала онун ҹавабында бујурур: “Сәнә Аллаһ зикрини унутдуран инсанлардан узаглаш.” Инсан бир сәс ешитдикдә вә ја бир мәнзәрә ҝөрдүкдә тәбии шәкилдә диггәти она јөнәлир. Әҝәр әтрафдакы бу ҹазибәләр бизә ахирәти вә Аллаһы унутдурурса, онлардан узаг олмаға чалышмалыјыг. Еләҹә дә, дүнја әһлиндән, фикир-зикри дүнја ләззәтләри олан инсанлардан кәнарлашмаг лазымдыр. Рәфтар вә данышығы Аллаһы хатырладан инсанларла јахынлыг зәруридир. Бир һәдисдә нәгл олунур ки, һәвариләр һәзрәт Исадан сорушдулар ки, кимләрлә үнсијјәт сахласынлар? Һәзрәт Иса бујурду: “Елә инсанларла тәмасда олун ки, онларла ҝөрүш Аллаһы сизә хатырлатсын, данышыглары елминизи артырсын, әмәлләри сизи ахирәтә тәшвиг етсин.”2 Әлбәттә ки, белә инсанларла јахынлыг чох фајдалыдыр. Аллаһ-тәала Өз һәбибинин суалынын ҹавабында бујурур: “Дүнјанын туршуна вә ширинликләринә ҝөзүнү бағла, дүнјанын фани ләзәтләринә чох бағланма, гарныны вә евини дүнја матаһындан бош сахла. Көрпә ушаг тәк ҝөзүнә әлванлыг дәјәндә вә ја бир шеј бағышлананда алданма.” Бә’зиләри күчәдән кечәркән әтрафдакы рәнҝарәнҝлик онлары өзүнә ҹәлб едир. Онларын бу марағы ушаг марағына бәнзәјир. Һәзрәтә төвсијә олунур ки, мәбада, бу әлванлыглар сәнин диггәтини ҹәлб едә. Инсан дүнјанын бәрбәзәјинә алданмамалыдыр. Илаһи ешг сорағында олан инсан сүфрәсиндәки аз тапылан гидалара ҝөрә, евиндәки гијмәтли әшјалара ҝөрә гүррәләниб шадлана биләрми?! Аллаһа диггәт вә онун зикри тәләб едир ки, инсан гарныны дадлы хөрәкләр, евини гијмәтли әшјаларла долдурмамалыдыр. Һәзрәт Пејғәмбәрин әһвалаты бизим үчүн ҝөзәл бир нүмунә ола биләр. Мәшһур бир рәвајәтдә нәгл олундуғуна ҝөрә, һәзрәт Пејғәмбәр (с) гызы Фатимәнин (с) гапысында рәнҝарәнҝ пәрдәни ҝөрдүјү вахт нараһат олур вә һеч бир сөз демәдән өтүб кечир. Атасынын наразылығындан хәбәр тутан Фатимә (с) дәрһал пәрдәни ачыр вә Аллаһ јолунда инфаг едир. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|