Соттағы сөз сөйлеудің негізгі бөлімі

151
бойынша шыққан негізгі бөлім мен қорытындысы өзгеріссіз қалады. Сотта 
негізгі бөлім туралы айту, оның басқа бөліміндегі мәнін анық және қысқа,
мәнерлі және аяқастынан сөз сөйлеу, тыңдаушыларды өзіне қарата білу 
керектігі. Антикалық риторикада сөйлеудің 3түрі көрсетілген: табиғи, 
болған жағдай және аяқастынан сотта шешен тыңдаушыларға негізгі бөлім 
туралы айтуы керек.
Әйгілі, бәрімізге белгілі адвокат 60-шы жылдары Ковалеваның ісін 
қарады: - Оның сөзі құрметті судья! Бұрынғы ерте замандағы сияқты 
сиқырлы сөзбен оның сөзіне бәрі көңіл бөліп тыңдағысы келеді. Екі 
жақтың сөзі, бір ғана дәлел, бір ғана адамның түрі, бірақ әртүрлі көрінеді. 
Айыптаушы мен қорғаушы В.И.Царев адамдардың топпен бұзақылық 
жасағаны туралы сотта айтады: - Құрметті судья! Аяққы 9 ай ішінде 4 іс 
бойынша Городиций кентінде тұрған кәмелетке толғандардың 
арасындағы бұзақылық туралы іс қаралады. Ф.Н. Плевако шешен 
(оратор) өзінің қорғайтын сөзімен сотта аяқастынан, күтпегенде 
тыңдаушылардың көңілін өзіне қаратады. Грузиннің адвокаты (князі) 
келесі қорғау сөзінде, кез келген қорғаушы секілді мен де бұл істі қарадым, 
сотталушымен сөйлестім, дәлелді көрдім, осыған байланысты сіздердің 
алдарыңызда қалай-не айту керек, ол не үшін, керек пе, сіздер өздеріңіз 
ойлап ортырғандай прокурор қалай айтатыны, оның сөзіне жауап 
қайтару үшін мен өз сөзімді өзім де аяқтадым. Ал енді прокурор өз ісін 
жасағаннан, яғни аяқталғаннан кейін мен сөйлеймін. Мен іс бойынша 
сотталушыны қорғап шығуым керек. Шешен адвокат пен прокурор істің 
нақтылығын, іс бойынша мағынасын жасау, жәбірленуші мен 
сотталушы туралы мінездеме жасайды. Мысалы: Құрметті судья! 
Нақты іс мына іске қарағанда жеңіл, Омаров қасақана өз әкесін өлтірді. 
Бір жағынан қарасаң бұл жаман, нақты іс бойынша адамның өмірін 
қиды, олардың қандары бір емес пе? 
Құрметті судья, 4 жыл бойы анасы Новикова мен қызы Ф.Мороз 
Фоминаның мазағына көнді. Осыған байланысты сотта іс қаралды. Онда 
адамдардың жан дүниесіне көңіл бөліп, түсіну керек, Новикова адал 
болып шықты деген еді. 
Халықта мақал сөз бар: «Түсіну-ол кешіру» деген. Ф.Н.Плевако таңдаулы сөз 
402-б. Адвокаттың сотта сөз сөйлеуі Қаз ССР 74-б. 

жүктеу/скачать 2.91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: