Е. Ш. ДҮсіпов, Т. Е. Уразымбетов

111
дәйектердің (тұжырымның) жағдайы міндетті немесе нақты берілген 
мағынада тұжырымдардан шығарылады (ымдау) алады. Бұл тақырып 
тереңірек қосымша логика курсында қарастырылады, нақтырақ айтқанда 
заң факультетінде, сондықтан бұл тақырыпты жөнді қарастырмаймыз. 
Квазилогикалық дәлелді байланыс болып, байланыстар белгісі 
көрсетілген, ал термдердің мағыналық шектігі анықталмаған 
тұжырымдар байланысы болып табылады. Сондықтан квазилогикалық 
дәйектілікте біріншіден, тұжырым жолдамалардан реттелетіндігі айқын 
емес, екіншіден, термдердің белгісі анықтайтын немесе тұжырымдар 
жағдайымен немесе өзара байланысын күшейтетін, логикалық көз-
қарастар тарапынан түбегейлі қолданылады. Бірақ бұл ретте пайымның 
ортақ жүрісі сақталады және жолдамалар мен тұжырым ажыратылуы 
мүмкін. 
Семантикалық байланыс болып, (тар мағынада, дәлелдің кез-
келген байланысы - семантикалық әркелкілігі) онда термдердің де 
байланыстардың да мағынасы айқындалмаған, ал жағдайлар тек 
үйлесімді болатын тұжырымдар байланысы аталады. 
Логикалық трек-сызбалар 
Логикалық байланыс термдердің тар мағынасы мен термдердің 
одан да кеңірек мағынасының қосылуына негізделген. Қосу негiзiнде 
терм толық немесе iшiнара теңдестiредi. Логикалық ой тұжырымдарында 
(толығырақ - логиканың курсында қарастырылған) дедукция және 
индукция болады. 
Дәйектерді таңдаудың бірнеше тәртібі және олардың 
орналасуының бірнеше түрі көрсетілген: 
- Дәйектің күші ритор санағандай дәлелділігімен немесе 
дұрыстығымен емес, тыңдармандар үшін сенімді және жағымдылығымен 
анықталады; 
- Тұжырымдар қаншалықты аз болса, соншалықты жағдай 
сенімділеу, немесе кез-келген тұжырым өзінше даулы болып келеді. 
Сондықтан тұжырымдар тиянақты түрде сұрыптап алынады; 
- Тұжырымдар қаншалықты тиісті және айқын болса, ол 
соншалықты әсер береді; 
- Кез келген сөз сомдаумен мәтінінде негізінде кіріспеде және 
қорытындыда айтылғандар сараланады. 
Барынша күшті тұжырымдарды бітімдеп және максималды айқын 
және қысқа айтқан тиімді, ал әлсіздерін мейілінше бірге қосып және 
тұтастандыру қажет. Тұжырымдардың шынайы реттіленгенінен 
алшақтанғандық ескерілуі керек, өйткені қорытынды тұжырым бәрінен 
гөрі сынға алынады. 
Өз реттігінде сөйлем келесі талаптарды қанағаттандыруға тиіс: 
- 
Грамматикалық 
байланысты 
және 
толық, 
бастауыш, 
баяндауышпен және тұрлаулы және орынды қосымша мүшелік 
сөйлемдермен анықталуы тиіс; 

жүктеу/скачать 2.91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: