Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулардың; әдістемелік ұсыныстардың; әдістемелік нұсқаулардың титул парағы

Жұмыс орындарының есептелген санын анықтау үшін (4 кесте), алдын-ала технологиялық лектің ырғағы немесе өңделген тұтас еттерді конвейерден шығару уақыт аралығын табады;

Т_отд - кезек ауысу (смена) кезіндегі демалыс уақыты 200 сек.

Т_см - кезек ауысу ұзақтығы, сек (366^.8 сағ)

А - жүйенің өткізу қабілеті, мал басына (мм-мен өлшегенде).

Есептелген жұмысшы саны (К) төмендегі формула бойынша анықталады:

;

мұнда, t - әрбір операцияға кететін уақыт, берілген осы мал басын өңдеген кезде, жүйенің өнім шығару және өңделген тұтас еттің салмағын ескереді, (5,6 кесте).

t_on- мал түрлерінің кейбір операцияларының мөлшерлі шапшаң уақыты, сек-пен өлшегенде.

К₁ - Түзету коэффициенті жүйенің өнімділігін ескеретін шапшаң уақыт мөлшеріне (№ 5 кесте)

К₂ - түзету коффицтенті нормативтік шапшаң уақыты өңделген тұтас еттің салмағына тәуелді. (4 кесте).

4 кесте - Өнімділік жүйесінің жұмысты болу дәрежесіне қарай ұшаны өңдеу коффициентінің өзгеруі (К)

Өңделген тұтас еттің салмағы мен сою кезіндегі малды өңдеуге (К) байланысты жылдам уақыт мөлшерін қайта есептеу коэффициенттері.

5 кесте.

Ірі қара мал		Шошқа
ұшаның салмағы, кг	Коэффициент	Ұшаның салмағы, кг	коэффициент
1	2	3	4
30-дан 50-дейін 61-ден 70-дейін 71-ден 90-дейін 91-ден 100-дейін 111-ден 130-дейін 131-ден 150-дейін 151-ден 170-дейін 171–ден 190-дейін 191-ден 210-дейін 211-ден 230-дейін 231-ден 250-дейін 251–ден 270-дейін 271-ден 290-дейін 291-ден 310-дейін 311–ден 330-дейін 330-дан жоғары	0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,05 0,10 1,15 1,20 1,25 1,30 1,35 1,40 1,45 1,50	50-дейін 51-ден 60-дейін 61-ден 65-дейін 66-дан 75-дейін 76-дан 80-дейін 81ден 90-дейін 91-ден 100-дейін 101-ден 110-дейін 110-нан 120-дейін 120-дан жоғары	0,86 0,90 0,95 1,00 1,05 1,10 1,14 1,19 1,24 1,20

Жұмыс орнында толық емес күшпен шығарылатын өнімдер, кіші қуатты операциялар цехтар үшін, сондықтан да бірлестіктерді ұлғайтып, аралас операцияларын санитарлық мөлшерге сай біріктіру керек. Қосынды, жиынтық жұмыс ырғағынан аспау керек. Әр деңгейде шығарылатын затты көтеріліп-түсірілетін жұмыс орнын қолданусыз әр қилы жұмыс майданына қажет қылатын немесе әр маман жұмысшыларды талап ететін операцияларды қосу қажет емес. Алынған жұмысшы санын (т) ауыспалыдағы тәжірибелі операцияларды біріктірумен және алынған есеп санын жинақтау, оны бүтін санға жеткізу арқылы анықталады. Аралас операцияларды біріктіру кезеңінде олардың ерекшеліктері ескеріледі. Кейбір операциялар жерде немесе әр түрлі деңгейлі тақтайша үстелдерде орындалады.

Жұмысшылар істейтін жерде, әр деңгейде көтеріліп-түсіретін кран болмаған жағдайда, сондай-ақ, егер жұмысшы операцияларды біріктіргеннен кейін бүкіл технологиялық бөлімнің ұзындығы мен жылжу керек болса, аралас операцияларды біріктіруге болмайды.

Жұмыс орнының ұзындығы (L) істелінетін технологиялық операциялардың сол жерде орындалуына байланысты.

Егер, операциялар қолмен істелінетін болса (сою, ұшаны қондыру)

мұнда, L - бір жұмыс орнының ұзындығы метрмен алғанда, ірі қара малды өңдеу жүйесінде - 1,8; ұсақ қара малды, шошқа - 0,9 м.

а - жұмыс орнының қордағы ұзындығы.

Егер, операциялар механизмнің көмегімен істелген болса (мысалы, аспалы ілгіш жолына көтеру, теріні механика көмегімен т.б) онда, жұмыс орнынан ұзындығы № 2 кестеде көрсетілгендей жабдықтың көмегіне байланысты анықталады.

Егер, операция тұтас етті белгілі бір уақыт аралығында ұстауды қажет етсе (қанның ағуы, теріні күйдіру т.б.), онда

;

мұнда, А-жүйенің өткізу қабілеті, бас (кезегіне)

l^/ - қаны сорғыған мал мен ұшаның арасындағы ара қашықтық. L^1-1,8 м, ірі қара мал мен шошқа үшін - 0,9 м, шошқа етін жидіту кезінде-0,4 м.

t^/ - қанды сорғыту кезінде t^/ =360^оС, шошқа ұшасын жидіту кезінде t^/=300 ұстау уақытының ұзақтығы.

Т - кезек ауысу (смена) ұзақтығы, с

Жұмыс орнының қордағы (запас) ұзындығы, № 2 кестеде көрсетілген.

Жеке бөлімдердің ұзындығын қосып, жүйенің жалпы ұзындығын табамыз. Дайындау операцияларындағы жұмысшылар саны № 6 кестеден анықталады.

6 кесте.

Ірі қара мал		Шошқа		Ұсақ мал
Кезегіне мал басына шаққандағы өнім шығару жүйесі	Жұмысшылар саны	Кезегіне мал басына шаққандағы өнім шығару жүйесі	Жұмысшылар саны	Кезегіне мал басына шаққандағы өнім шығару жүйесі	Жұмыс шылар саны
1000	4	1200	3	4000	4
600	3	800	2	2400	3
400	2			1500
200	1

Есептелген жұмысшы санын тексеру және бір жұмысшының сағатына өндіретін өнімін мына кесте бойынша шығаруға болады.

Тақырып бойынша сұрақтар:

2. Малды есінен тандыруға арналған құрал-жабдықтар.

3. Қансыздандыру, тағамдық мақсаттарға қолданылатын қанды жинау

4. Малдарың түріне байланысты теріні қолмен сыпырудың тигізетін әсері және оның маңызы.

5. Ірі қара малдың терісін сыпыратын механикалық қондырғы және олардың бағасы.

6. Ұсақ малдың терісін сыпыратын механикалық қондырғы және олардың бағасы.

7. Шошқаның ұшасын жидітіп өңдеу, қолданылатын қондырғылар.

8. Шошқа етін арқа терісін қалдырып өңдеу, осы өңдеудің артықшылығы.

9. Ұшаны ішек-қарыннан арылтуға дайындау және ішек-қарыннан арылту.

10. Ұшаны тазалау.

11. Ұшаның сапасын бағалау және таңбалау.

12. Ірі қара малдың ұшасын өңдеудің технологиялық схемасы.

13. Ұсақ малдың ұшасын өңдеудің технологиялық схемасы.

14. Терісі сыпырылған шошқа ұшасын өңдеудің технологиялық схемасы.

15. Терісі сыпырылмаған шошқа ұшасын өңдеудің технологиялық схемасы.

Тақырыбы: Шұжық өндірісіндегі шикізаттың және дайын өнімнің есебі

Сабақтың мақсаты: Шұжық түрлерін шығару кезінде технологиялық операциялардың негізімен және жүйесімен танысу.

Тапсырма: Шұжық түрлерін шығаруға қажетті шикізаттарды есептеу.

1. 
   Шұжық өнімі бойынша алғашқы мәліметтер (кезегіне тонна бойынша).
   
2. 
   Шұжық түрлерінің проценттік арақатынасы.
   
3. 
   Шұжық түрлерінің ассортименті.
   

Есептеу нәтижесін 1 кестеге түсіру қажет.

1 кесте.

Шұжықтардың атауы	%	Ара қатынасы	Өндіріс қуаты, кезегіне/т
1. Пісірілген
2.Сосискалар мен сарделькалар
3. Жартылай ысталған
4. Шикілей ысталған

2 кестеде кейбір шұжықтардың атауы тұздалмаған шикізаттың салмағына шаққандағы шығымымен берілген.

2 кесте.

Бұйымдардың атауы	Сорты	шикізаттың салмағына шаққандағы шығымы, %
Пісірілген шұжықтар 1. Әуесқойлық (Любительская)	ж/ сортты	107
2. Сүтті шұжық (Молочная)	ж/ сортты	108
3. Бөлекше шұжығы (Отдельная)	1 сортты	117
4. Асханалық (Столовая)	1/ сортты	114
5. Шайлық (Чайная)	2/ сортты	120
6. Шошқа шұжығы (Свиная)	2/ сортты	108
Сосискалар 1. Сары майлы (Сливочные)	ж/ сортты	105
2. Әуесқойлық (Любительские)	ж/ сортты	114
3. Сиыр етінен жасалған	1/ сортты	113
Сарделькалар 1. Шошқа етінен жасалған	ж/ сортты	114
2. Сарделькалар	1/ сортты	123
Шала ысталған 1. Полтавалық	ж/ сортты	82
2. Краковтік	ж/ сортты	82
3. Украиндық	1/ сортты	82
4. Одессалық	1/ сортты	77
Шикілей ысталған 1. Шошқа етінен жасалған	ж/ сортты	70
2. Советтік шұжық	ж/ сортты	53
3. Польша шұжығы	ж/ сортты	57
4. Тамбов шұжығы	ж/ сортты	60

№ 2 кестеден оқытушының тапсырмасы бойынша шұжықтар таңдалып алынады. Одан кейін дайын өнімнің тұздалмаған салмаққа шаққандағы шығымын біле отырып, негізгі шикізаттар анықталады.

Есептеу кезіндегі алынған негізгі шикізаттардың дәйектері № 3 кестеге түсіріледі.

3 кесте.

Шұжықтар	Сорты	Кезегіне өндірілетін өнім шығымы, кг	Тұздалмаған шикізат салмағының шығымы, %	Негізгі шикізат-тың жалпы салмағы, кг
Пісірілген Әуесқойлық	ж/ сортты

Негізгі шикізат саныныңқажетті мөлшері мына формуламен анықталады:

Мұнда: М - кезегіне қуаттылығы, кг.

В - тұздалмаған шикізат салмағынан % шығымы.
Бақылау сұрақтары

1. 
   Шұжық бұйымдарының ассортименті.
   
2. 
   Дайын өнімге және шикізатқа қойылатын талаптар.
   
3. 
   Шикізат пен көмекші материалдарды дайындау.
   
4. 
   Етті тұздау. Етті тұздаудың маңызы.
   
5. 
   Тартылған етті жасау реті.
   
6. 
   Шұжықтарды қалыптау (формовка).
   
7. 
   Шұжықтарды жылумен өңдеудің маңызы.
   
8. 
   Шұжықтарды буып-түю және сақтау.