Әжинияз атындағы Нӛкис мәмлекетлик педагогикалық институты
Фойдаланилган адабиѐтлар рўйхати
жүктеу/скачать 4.15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АХБОРОТ-КУТУБХОНА ТАРМОҚЛАРИДА ИЛМИЙ РЕСУРСЛАР ХАВФСИЗЛИГИНИ БАҲОЛАШ АЛГОРИТМЛАРИ Ф.Ф.Валиқориев
| Фойдаланилган адабиѐтлар рўйхати
1. Амир Темур жаҳон тарихида. Масъул маҳаррир Х.Караматов. – Тошкент.: Шарқ, 2001. –Б. 146. 2. Аскарходжаев С. Бобохонов М. Амир Темур ва темурийлар давридаги меъморий обидалар эстетикаси / Темурийлар даври: тадқиқотлар ва муаммолар. 7-китоб. –Тошкент.: Наврўз, 2014. –Б. 192-193. 3. Муҳаммаджонов А. Амир Темур. –Тошкент.: ABU MATBUOT KONSAL, 2011. –Б. 17. 4. Qoraboyev U. Soatov G‘. O‘zbekiston madaniyati. –Toshkent: Tafakkur- bo‘stoni. 2011. -B. 93. АХБОРОТ-КУТУБХОНА ТАРМОҚЛАРИДА ИЛМИЙ РЕСУРСЛАР ХАВФСИЗЛИГИНИ БАҲОЛАШ АЛГОРИТМЛАРИ Ф.Ф.Валиқориев ТАТУ Ахборот кутубхона тизимлари кафедраси магистранти Ахборот хавфсизлиги ахборот ресурсларига мавжуд ва эҳтимолий ташқи ва ички таҳдидларга қарши ўз манфаатларини ҳимоя қилиш ҳолати сифатида тушунилади. Ахборот хавфсизлигини таъминлаш бўйича чора-тадбирларнинг мақсади, ахборот ресурсларини бузиш ѐки нотўғри ишлатиш билан боғлиқ корхонага иқтисодий ва маънавий зарарни камайтиришдан иборат. Ахборот ресурслари: - автоматлаштиришнинг техник воситалари (компьютер техникаси ва коммуникациялар); - ҳар қандай электрон оммавий ахборот воситалари; - электрон ОАВда файллар ва маълумотлар базалари шаклидаги маълумотлар; - автоматлаштирилган ва қоғозли оммавий ахборот омборлари (архивлар ва кутубхоналар); - ходимларнинг билимлари. Ахборот хавфсизлик техник хизматининг тизимий ечими: - Хатарларни таҳлил қилиш; - ахборот хавфсизлиги сиѐсати (ХС); - хавфсизлик режаси Мумкин бўлган хатарларни таҳлил қилиш: корхона манфаатларига зарар етказадиган таҳдидларнинг рўйхатини аниқлаш, шу каби хатарларни рўѐбга чиқариш натижасида юзага келадиган ҳодисалар ва юзага келиши мумкин бўлган зарарларни аниқлаш мақсадида амалга оширилади. Ахборот хавфларини баҳолаш алгоритми: 159 1-расм. Ахборот хавфини баҳолаш алгоритми. Ахборот хавфсизлиги сиѐсати: хавфсизлик сиѐсати мавжуд муаммоларига нисбатан корхонанинг принципларини ўз ичига олган ҳужжат. Хавфсизлик сиѐсати хавфсизликни муҳофаза қилиш, ахборот ресурсларини таснифлаш, керакли хавфсизлик даражасини белгилайдиган ахборот хавфсизлиги вазифаларини ҳал қилиш учун зарур бўлган ташкилий қарорлар билан тавсифланган навбатдаги таҳдидлар рўйхатини ўз ичига олади. Ахборот хавфсизлик режаси: ахборот хавфсизлиги сиѐсатида аниқланган таҳдидлардан ҳимояланиш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш ва учун махсус ташкилий ва техник ечимларни ва иш режаларини ўз ичига олади. бузғунчи таҳдид АХТ заифлиги Ахборот хавфсизлик тизими Илмий ресурслар ИР қиймати хавф чиқиш P тахди P тахди д P тахди Бузғунчи модели Хавфсизлик хизмати Таҳдиднинг тўлиқ рўйхати Ахборот хавфсизлигига таҳдидлар ташкилот учун махсус ва типовой фойдаланилади Таҳдидларни амалга ошириш ҳолатида зарарланишни потенциал баҳолаш АХТ заифлиги рўйхати: инструментал тадқиқотдан фойдаланишда аналитик қайта ишлаш АХТининг фактик ҳолати Моддий йўқотиш эхтимоли Таҳдиднинг амалга ошириш эҳтимоли билан тенглаштирилганига , энг ѐмони деб қабул қилинади АХТ амалга ошириш эҳтимоллиги Электрон ѐки қоғоз ахборот ресурслари Ахборот категорияси учун ахборот тизимида хавфни баҳолаш Ахборот тизимида хавфни якуний баҳолаш Таҳдидлар келиб чиқишининг эҳтимоллигини баҳолаш: бузғунчи модели ва таҳдидлар рўйхати асосида ишлаб чиқиш 160 Илмий ресурс (ИР) қиймати-таҳдидларни амалга ошириш ҳолатида зарарланишни потенциал баҳолашни билдиради; P тахдид- Моддий йўқотиш эхтимоли-таҳдидни амалга ошириш эҳтимоли билан тенглаштирилганига , энг ѐмони деб қабул қилинади; Хавф-ахборот категорияси учун ахборот тизимида хавфни баҳолашни билдиради. Компьютерлар ва уларга асосланган ахборот тизимларининг пайдо бўлишидан бошлаб, инсон омили тобора муҳим аҳамият касб этмоқда. 20- асрнинг охирига келиб, телекоммуникация, ҳисоблаш ва дастурий таъминот соҳасидаги технологиялар жадал ўсиб борди, натижада ахборот тизимларининг кескин мураккаблиги ва операторларнинг малакавий талаблари юзага келди. Ахборот тизимларидан фойдаланувчиларга таҳдидлар спектри ихтисослашган компьютер марказларидан анча ортда қолди. Бундай шароитларда инсон мияси ва унинг физиологик ҳолати ҳеч қандай сезиларли ўзгаришларга дуч келмади - у кучсизроқ, мантиққа эга бўлмади, ўйлашни ва қарорларни тезроқ қабул қилмади. Бироқ, юқори технологиялар инсон миясининг янада кўп марта ва тез ишлашини талаб этмоқда. Бу шуни англатадики, инсон омилидан келиб чиққан хато эҳтимоли ҳам ошиб боради. Бевосита илмий ресурсларнинг ахборот хавфсизлигини таъминлашда инсон факторининг аҳамияти катта. Инсон ахборотга турлича таъсир этиши мумкин. Ахборот хавфини баҳолаш алгоритми орқали илмий ва бошқа турдаги ахборот ресурсларнинг ички ва ташқи таҳдидлардан ҳимоя қилиш мумкин. жүктеу/скачать 4.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|