«Экологиялық мәдениет пен сананы қалыптастыру»

273 
ӘОЖ 378:004 
БІЛІМ БЕРУДЕ БЕЙНЕ САБАҚТАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ 
МҮМКІНДІКТЕРІ 
 
Наурызбаева Г.Б., студент, Ш. Есенов атындағы КМТИУ, Ақтау қаласы 
Ғылыми жетекші: Абдыкеримова Э.А. 
 Ш. Есенов атындағы КМТИУ, Ақтау қаласы 
Аңдатпа. Мақалада бейне сабақтарды пайдалана отырып, білім беру үдерісін 
ұйымдастырудың заманауи тәсілдері берілген. Бейнесабақтар құру мәселелері, 
құрылымдық құрауыштары мен сипаттамасы қарастырылған. Бейне сабақтарды жобалау 
кезінде қолданылатын бағдарламаларға талдау жасалған, сонымен бірге компьютердің 
экранынан бейне жазудың ең жақсы құралдарының бірі болып саналатын Camtasia Studio 
бағдарламасының мүмкіндіктеріқарастырылған. 
Түйінді сөздер: оқу үдерісі, бейне сабақ, бағдарлама, бейнені жазу, бейнені 
өңдеу. 
Оқытудың жаңа стандарттарына көшумен байланысты мектептегі білім беруді 
өзгерту мұғалімнен тек дәстүрлі оқыту әдістері мен формаларын ғана емес, сонымен қатар 
оқушыларды «білім алу» үдерісіне белсенді қосуға бағытталған жаңа білім беру 
технологияларын білуді талап етеді. Информатика сабағында бейне сабақ сияқты қазіргі 
заманғы оқыту құралдарын пайдалану оқыту үдерісін белсенді етеді. Оларды 
дүниежүзілік телекоммуникациялық желілерде белсенді тарату мұғалімге оқушылардың 
қажеттілігіне қарай оқу материалының мазмұнына еркін және оңай өзгерістер, 
толықтырулар енгізуге мүмкіндік береді. Мәселенің өзектілігі ақпараттандыру және 
ғаламдық коммуникация жағдайында қоғам өмірінің барлық салаларында, мектептегі 
білім берудің жаңа білім беру стандарттарына көшуде оқу үдерісін ұйымдастыру және 
өткізу жүйесіне өзгерістер енгізу талап етілетіндігімен байланысты. 
Бейне оқыту бұрыннан белгілі, бірақ жоғары тиімділікке қарамастан, бұл әдістеме 
2000 жылға дейін негізінен техникалық себептер бойынша кең таралған жоқ: қымбат және 
ақпарат жазылатын тасымалдағыштардың көлемінің аздығы, сондай-ақ оларды 
пайдаланудың күрделілігі мен ыңғайсыздығы. 
Қазіргі уақытта арзан фото және бейнекамералар, сондай-ақ бейнені, графиканы, 
дыбысты монтаждауға арналған бағдарламаны меңгеруге болады, демек, кез-келген адам 
жақсы білетін тақырып бойынша бейнесабақтарды жасай алады.
Бейне сабақ - оқытудың жаңа әдісі. Бейне сабақтар мұғалімнің жұмысын 
жеңілдетеді, материалды түсіндіру кезінде қажетсіз қосымша ақпараттан босатады, 
өйткені қолданбалы бағдарламалар демонстрациясын қолдануға болады. Ал оқушылар 
қолданбалы ақпаратты (мысалы: қолданба құралдарына бекітілген командалар, 
параметрлерді баптау диалогтық терезелері) конспектіге жазудың қажеті жоқ, оны 
бейнелерді бірнеше рет көріп есте сақтауға болады, сонымен қатар тапсырмаларды 
орындау кезінде үйде пайдалануға болады. Әсіресе бұл мұғалім үшін өзекті, өйткені бір 
материалды күніне бірнеше рет түсіндіруге тура келеді. Мұғалім материалды бірнеше рет 
қайталаудың қажеті жоқ. Ал бір оқушы сабақтан қалып қойса, онда жеке-дара түсіндіруге 
немесе материалды өз бетінше дайындалуға беруге тура келеді. Бұл жағдайда 
бейнесабақтар тамаша құрал болып табылады. Бейне сабақтар оқулықтары болмаған 
жағдайда үй жұмысын дайындау мәселесін де шешеді [1]. 
Бейне сабақтар информатика, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және 
т.б. сабақтарда жақсы көмекші болады: жаңа материалды түсіндіру, білімді өзектендіру, 
тәжірибелік жұмысты орындауға дайындау. 

274 
Бейне сабақтардың артықшылықтары: біріншіден, олардың ұтқырлығы, 
екіншіден, компьютерлік желілердің дамуына байланысты қол жетімділік, үшіншіден, 
қазіргі ғылыми білімнің даму деңгейіне барабар. Екінші жағынан, бейне сабақтар жасау, 
әсіресе қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуымен байланысты 
информатика мұғалімдерінен материалды үнемі жаңартуды талап етеді. 
Интернетте қазір түрлі бейнесурстар көп. Негізінен олардың мақсаты - оқыту. 
Қандай да бір салада қандай да бір білімді беру, қандай да бір саланың техникалық 
сәттерін түсіндіру. Бұл сайттар құру бойынша бейнесурстар және т.б. болуы мүмкін. Бірақ 
мұндай бейнесурстарды оқу үдерісінде қолдануға болмайды. Олар оқу бағдарламаларына 
сәйкес келмейді, оқушылардың жасына бағдарланбаған. 
Мұғалім өз бейне сабақтарын қолданған дұрыс. Бұл оқушының алдында 
мұғалімнің беделін арттырады. Барлық мұғалімдер түрлі бағдарламалар бойынша жұмыс 
істейді, сабақтың мәнін де әр түрлі көреді. Әр мұғалім бірегей және материалды өзінше 
бере алады. 
Өз сабақтарында бейне сабақтарды қолданатын оқытушылардың тәжірибесін 
талдау негізінде бейне сабақтар келесі міндеттерді сәтті шешуге мүмкіндік беретінін 
көрсетті: 
- көрнекі ақпаратты ұсыну арқылы оқушылардың бейнелі ойлауын дамыту; 
- ақпаратты өңдеу мен ұсынудың динамикалық әдістерін қолдану арқылы 
оқушылардың шығармашылық ойлауын дамыту; 
- оқушылардың компьютерлік техника мен жаңа технологияларға деген табиғи 
қызығушылығына сүйене отырып, танымдық қызығушылығын анықтау; 
- әрбір оқушыға оқу ақпаратын меңгеруге мүмкіндік бере отырып, жеке тұлғаның 
танымдық қажеттіліктеріне бағытталған оқытудың жаңа әдістерін әзірлеу [2]. 
Болашақ информатика пәні мұғалімдері жоғары оқу орнында «Мультимедиалық 
жүйелерді жобалау» пәні шеңберінде оқылған дәрістерден бейне сабақтарды жасаудың 
теориялық негіздерін үйренуге мүмкіндік алады, ал тәжірибелік сабақтарда білім беру 
мақсатындағы презентациялар мен бейне сабақтарды әзірлеудің практикалық дағдыларын 
қалыптастырады, бұл оқу үдерісінде мультимедиа технологияларын білім беру 
мүмкіндіктеріне тиімді пайдалану үшін алғышарттарды жасауға мүмкіндік алады.
«Мультимедиалық жүйелерді жобалау» курсын өткеннен кейін білім 
алушылармен жүргізілген әңгімеден болашақ информатика пәні мұғалімдерінің 
айтарлықтай бөлігі өзінің кәсіби қызметінде, егер мектептер осы үшін қажетті жағдай 
туғызса, бейне сабақтарды пайдалануды жоспарлайтынын көрсетті. Студенттер жаңа 
ақпараттық технологиялар, соның ішінде бейне сабақтар оқушыларды оқытудағы 
перспективалы бағыт екенін атап өтті және оларды өзінің болашақ жұмысында қолдануға 
дайын екендіктерін білдірді. Әсіресе, олар оқу үдерісінде бейне сабақтарды қолдану 
иллюстрациялық материалмен жабдықталған нақты ақпаратты хабарлауға ғана емес, 
сонымен қатар оқытудың стандартты әдістерін қолдану кезінде көрсету мүмкін емес 
қандай да бір процестерді көрнекі көрсетуге мүмкіндік беретіндігін атап көрсетті; бейне 
сабақтар білім алушыға өз бетінше жұмыс істеу үшін көбірек мүмкіндіктер беретінін атап 
өтті.
Бейне сабақтарды жобалау кезінде iSpring Free Cam, oCam Screen Recorder, 
Camtasia Studio, Camtasia Recorder, UVScreenCamera, Fast Stone Capture, Movie Maker 
бағдарламаларын қолдануға болады. Осы бағдарламалардың көмегімен жазылған бейне 
сабақтар - оқытудың әмбебап құралы, оларды мұғалімнің басшылығымен сабақта және 
білімді бекіту және кеңейту мақсатында өз бетінше оқу үшін қолдануға болады. Осы 
бағдарламаны пайдалана отырып, оқушылар дыбыстық безендірумен толықтырылған 
бейне сабақтар жазып, тәжірибелік тапсырмаларды орындауда пайдалануға дайын 
бейнефайлдар жасады. 
Бірінші кезең - материалдарды дайындау. Одан әрі жазуды жүзеге асыру үшін 
негізгі сөздер мен фразаларды іріктеуді қамтыды; 

275 
Екінші кезең - жазбаны тестілеу. Білім алушылар бейне сабақтың соңғы 
нұсқасында сурет пен дыбыс қаншалықты сапалы болатынын бағалау үшін минуттық 
демо-бейнені түсірді; 
Үшінші кезең - қорытынды файлды түсіру және өңдеу, жазбаны құрастыру, 
пішімдеу, арнайы эффектілерді қосу. 
Экраннан бейне сабақты жасау бойынша барлық жұмыс 3 бөліктен тұрады. 
1. Монитордың экранынан бейнені жазу. 
2. Бейнені өңдеу. 
3. Бейнені компьютерде дұрыс форматта сақтау. 
Camtasia Studio бағдарламасы - компьютердің жұмыс үстелі экранынан бейне 
жазудың ең жақсы құралдарының бірі болып саналады. Camtasia Studio түрлі қосымшалар 
мен ойындарда бейнелерді жаза алады, барлық танымал бейне форматтармен, оның ішінде 
Flash (SWF) жұмыс істейді. Дайын роликті тікелей бағдарламада өңдеуге, сондай-ақ оның 
өлшемін өзгертуге және азайтуға болады. Бағдарлама көптеген пайдалы әсерлерге ие. Сіз 
түсірілген бейнеден қажет емес фрагменттерді кесіп тастай аласыз және көптеген 
үзінділерді бір бейнеге біріктіре аласыз.Аудио файлдарды қосуға болады. 
Пайдаланушылар бағдарламалық жасақтаманың тамаша бейне қысуына ие екендігін 
ескертеді, әзірлеушілер сапасын жоғалтпай жазуға мүмкіндік беретін өздерінің бірегей 
Tech Smith Screen Capture Codec (TSCC) кодектерін пайдаланады.
Camtasia Studio негізгі функциясы: 
- экранды, сондай-ақ жеке терезені немесе аймақты басып алуға болады, бейнені 
кез-келген дыбыстық трекпен - өз сөйлеу түсініктерімен, музыкалық трекпен, әуендердің 
немесе әндердің үзінділерімен, дыбыстармен сүйемелдеуге болады. Сондай-ақ, басқа 
бейнематериалдардың фрагменттерін қоюға болады. 3D-қосымшалардан, фильмдерден 
немесе Flash-роликтерден бейнелерді басып алуға, сондай-ақ кадр жиілігін бірқалыпты 
арттыруға мүмкіндік бар; 
- PowerPoint плагині. Ол құралдар панелімен жабдықталған, оның көмегімен 
презентацияларды Camtasia Studio бағдарламалық интерфейсі арқылы жазуға болады. 
SmartFocus бейнесигналды қажетті сәттен бастап жазуға, сондай-ақ осы тректің 
элементтерін мәрелік бейнеде жақындатуға мүмкіндік береді; 
- роликті өңдеу үшін көптеген мүмкіндіктер бар; 
- Camtasia Studio интерфейсі арқылы жоғары сапада YouTube роликтерін жүктеу 
мүмкіндігі; 
- ролик өрістері мен суреттегі әртүрлі маркерлер мен белгілер, жаңа қалқымалы 
терезелер, батырмалар, анимация, дыбыс қаттылығын өзгерту, батырманы басу 
имитациясы, панельдер жасау; 
- Menu Maker, мәзір жасау үшін арналған[3]. 
Camtasia Studio бумасына кіретін Camtasia Record бағдарламасы тек экраннан ғана 
емес, экран бөліктерінен де, веб-камера мен аудио құрылғылардан да жазба жасай алады. 
Презентацияларды Microsoft Power Point бағдарламасынан жазу мүмкіндігі бар. Бейне 
жазу алдында пайдаланушы бейне жазбасына дайындалуы мүмкін кері уақыт есебінің 
терезесі шығады. Жазуды басқару үшін «ыстық» пернелер бар. 
Бағдарламаның келесі артықшылықтарын атап өтуге болады: 
- жазу алдында уақытты кері есептеу; 
- ыңғайлы жазуды басқару панелі (индикаторлар панелінде); 
- веб-камера мен компьютер дисплейінен бейне жазу, аудио жазу; 
- PowerPoint бағдарламасымен презентацияны жазу; 
- кірістірілген бейне және аудио жолдардың редакторы, бейне әсерлері; 
- назар аударудың кіріктірілген құралдары; 
Бағдарламаның кемшіліктері: 
- бейне жазу кезінде кодектерді пайдалану; 
- процессор ресурстарын айтарлықтай пайдалану. 

276 
CamStudio бағдарламасының ерекшелігі роликті өңдеу барысында дыбыстық 
сүйемелдеу немесе дыбыс жапсыру мүмкіндігін атауға болады. Сіз микрофонды 
пайдалана аласыз, ал аудиожолды қолдануға болады. CamStudio бағдарламасының 
көмегімен түсірілген бейне жинақы болады,сондықтан оны ұялы құрылғыда да көруге 
болады.
CamStudio бағдарламасының негізгі мүмкіндіктері:бейне сабақтар, бейне 
презентациялар жасау;микрофон немесе колонкалар арқылы аудио қосу, дыбыс 
қаттылығы; бейне сабаққа кез-келген мәтінді орналастыру;бейнежазбаны өз талғамы 
бойынша баптау: кадрлардың жиілігі, кодектер, сапа деңгейі және т.б.;«ыстық 
пернелерді» баптау. 
Бағдарлама интерфейсі интуитивті түсінікті, бейне жазбасын басқарудың негізгі 
функциялары бар. Бейнені жазғанда, тінтуір меңзерін түспен жарықтандыруға болады, сол 
арқылы пайдаланушы меңзер орналасқан жерге назар аударады. CamStudio соңғы нұсқасы 
бастапқы кодпен таратылады. Бағдарламаның оңтайлы мүмкіндіктері бірден монитордан 
жазуға мүмкіндік береді. 
Бағдарламаның артықшылықтары:бағдарлама компьютер ресурстарының шамалы 
бөлігін пайдаланады; avi форматында жазылған бейнені қысудың жоғары дәрежесі; 
кодектер мен қосымша модульдерді пайдаланбайды; бағдарлама тегін; бағдарламаның 
орыс және ағылшын нұсқасы бар. 
Бағдарламаның кемшіліктері:бағдарлама бейне редакторы жоқ; тек екі бейне 
форматын қолдау (swf және avi). 
Орта мектепте педагогикалық тәжірибе, өндірістік (дипломалды) тәжірибеден өту 
барысында өткізілген сабақтарда стандартты емес оқыту түрлерін (бейне сабақ) қолдану 
оқушылардың пәнге деген қызығушылығын күрт арттыратынын, оқу ақпаратын қабылдау 
мен өңдеу деңгейі жоғарылағанын көрсетті. Оқушылардың әр түрлі контингенті үшін 
тәуелсіздік пен тең жағдай материалды меңгеруде оң нәтиже берді, сонымен бірге бейне 
сабақ үлгермей қалған оқушылар үшін оқыту үдерісін оңтайландыруға мүмкіндік берді. 
Қорыта келе, бейне сабақтар білім беруді ақпараттандырудың перспективалы 
бағыты болып табылатынын және олардың маңыздылығы одан әрі арта түсетінін атап 
өткен жөн. 

жүктеу/скачать 5.99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: