Иллюстрациялы материалдар

6. 
   Менеджмент түсінігі.
   
7. 
   Менеджменттің теориясы мен практикасы.
   
8. 
   Менеджменттің теориясы мен практикасының эволюциясы.
   
9. 
   Менеджменеттің заманауи концепциялары.
   
10. 
    Менеджменттің экономика теориясының байланысы.
    

1. 
   Тақырыбы № 10 Басқарушылық шешімдерді қабылдау кезеңдері
   

2. 
   Мақсаты: Студентерді басқарушылық шешімдерді қабылдау үрдісімен таныстыру
   

Менеджердің шешімі көптеген мүмкін вариантардың ішінде ең жақсы варианты таңдау. Бұл шешім деп аталады. Жоспарланған жұмысты орындаудың бірнеше нұсқауы болады. Дұрыс шешім қабылданған кезде жұмыс нәтижелі, жемісті болады. Кәсіпорының табысын жұмсаған кезде де менеджер максималды пайда табуды көздейді.

«Шешім» және «мен шештім» деген сөздерді әр түрлі құрамдас бөліктерден тұрады. «Шештім « яғни дұрыс жауабын таптым, есеп шештім , т.б. Яғни мектептегі секілді есептердің сандық негізін анықтағандай естіледі. Кәсіпорындарда қабылданатын шешімдер, жай есеп шешуге қарағанда күрдерілірек, болашақ тағдыр осы шешімге тәуелді болған соң үлкен жауапкепшілік жүктеледі.

Менеджер шешім қабылдау кезінде есептердің сандық нәтижелерімен қатар, көптеген жағдайларды ескеру қажет. Өмір белгілі бір нақты, жалғыз шешімді қабылдау үшін адамда ерікө жігер болу керек. Француз ғалымы, физик және логик, Париж университетінрің ректоры Жан Буридан (1300- 1358) егесі бір есекте екі ұшақ пішен салады. Есек осы киімдердің қайсысын таңдау керектігін білместен аштан өледі. Бұл оқиға шешім қабылдай алмаудың нәтижесі қандай болатындығын көрсететін бірден бір мысал. Тіптен шешім қабылдау туралы: «Лучше одно плохое решение, чем два хороших «деген афоризм бар.Энциклопедия бойынша, шешім ерік қимылдарының ішіндегі ең маңызды сәттердің бірі.

Бір шешім барлық мақсат – міндеттерге кете бермейді, кейбір өмірлік жағдайларда басқа шешім қабылдауға тура келеді. Менеджер де белгілі бір жауапты шешім қабылдайтын кезінде, алдымен мақсатты (өнімнің сапасының жақсаруы, қызметкерлердің қызығушылығын ояту, келісім шарттың орындалуы, т.б. анықтап алу керек. Мақсатты дұрыс түсінбеген жағдай да дұрыс емес сұраққа дұрыс жауап табу мүмкін емес. Неміс философы И.Кант: Если вопрос сам по себе бессмыслен и требует бесполезных ответов, то кроме стыда для вопрашающего, он имеет иногда еще тот недостаток, что побуждает неосмотрительного слушателя к нелепым ответам и создает смещное зрелище: один доит (по выражению древних) козла, а другой держит под ним решито деген.

Мақсатқа жету жолдарын қарастырсақ мысалы, өнімнің сапасын жоғарылатуға әр түрлі тәсілдермен жетуге болады. Тез жету жолы, әдетте қымбаттырақ түседі. Ал арзанырақ жолды таңдасақ, ол өте баяу жүзеге асады. Сол себепті белгілі белгілі бір шешімге келу керек. Бұл кезде мақсатқа жетудің маңызды көрсеткіші таңдалып, оны макисмумға жеткізуге ұмтыландырады.Максимум берілген көрсеткішті ұлғайту керек болса (мысалы, табыс не пайданы), ал минимум төмендету (шығындар, айналым шығындары) керек болса қолданылады. Ал басқа маңызды көрсеткіштердің шектелу деңгейі анықталады. Осы шешімді оптимальды шешім деп атайды.

Оптимальды сөзі латын тілінен аударғанда ең жақсы деген мағынаны білдіреді. Оптимальды шешімдер екі талапқа жауап беру керек:

3. 
   Өндіріс жағдайларына сай келу керек, жұмыс істеген ыңғайлы және қолайлы болу керек.
   
4. 
   Қажетті технико– экономикалық көрсеткіштің максимумын (не минимумын) қамтамасыз ету керек.
   

І кезең (дайындық)

1. Басқарушылық жағдай

2. Әрекеттің мақсатын. қалыптастыру

3. Шешім критериін таңдау

4. Шешім қабылдауға тартылатын тұлғаларды таңдау

5. Ақпаратты жинау, өңдеу, талдау.
ІІ кезең (шешім қабылдау)

1. 
   Шешім нұсқауларын жасау
   
2. 
   Таңдалған критерийлер бойынша нұсқауларды бағалау
   
3. 
   Ең жақсы нұсқауды таңдау
   
4. 
   Шешімді безендіру
   

ІІІ кезең (шешімнің жүзеге асуы

1. 
   Орындаушыларға тапсырмалар беру
   
2. 
   Шешімнің орындалуын ұйымдастыру
   

Б) ұтымды мобилизациялау

В) үйлестіру

Г)жедел реттеу.

Әрекеттің мақсатын анықтаған дұрыс – дәріханалық ұйымның басшыларына қажетті ағымға жұмысты бағыттау. Мұндай мақсат тұоғындарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету сапасын жоғарылату және дәріханалық саланың тиімді қызмет етуі үшін керек.

Қызмет ету сапасы – тұрғындардың дәрілік заттарға деген сұранысын қанағаттындырудың толықтылығы мен замануилығы. Дәріханалық сананың тиімді қызмет етуі – айналым шығындары мен тұтынушылық шығындары (дәрілік көмек көрсетуге кеткен уақыт шығыны) көрсететін әлеуметтік категория.

Мақсаты құрастыру – көп қырлы, өте күрделі, көптеген кезеңдерден тұратын үрдіс. Алайда, кәсіпорынның дамуының алғашқы сатыларында оның мақсатын тек қана ьасшысы анықтайды, дамыған кәсіпорындар бұл мақсатқа арнайы мамандарды жолдайды.

Басқарушылық шешімге қандай талдаптар қойылады? Ол ғылыми негізделген, нақты, дер кездік, өкілетті, рационалды түрде болу керек.

Ізделіп отырған нәтижелер бойынша шешімдер эқономикалық, техникалық,үйымдастырушылық,әлеуметтік және т.б. болуы мүмкін: жедел үнемі (шаруашылық – қаржылық қызметі жоспарлау), эпизодты, стратегиялық, тактикалық,кооперативтік,міндетті, кеңес ету,иницативтік, инженерлік, қайталанбалы, стандартты,шығармашылық.

Ұйымдастырушылық шешім – лауазымына сәйкес міндеттерді атқару үшін басқарушының жасайтын таңдауы. Ұйымдастырушылық шешімнің мақсаты алдына қойған мақсаттарының практикалық жүзеге асуы бағытындағы фирманың дамуын қамтамасыз ету.

Ұйымдастырушылық шешімдерді бағдарлама жасалған және интуитивтік деп жіктейді.

Бағдарлама жасалған шешімдер – математикалық теңдеулерді шешу кезіндегідей, әрбір қадам не іс - әрекеттерді белгілі бір тәртіпен жүзеге асуының нәтижесі. Мүмкін альтернативтер саны шектеулі, ал таңдау берілген бағыттаршеиінде жасалады. Мысалы, қаржы бөлімінің басшысына қолдағы ақшалардың бір бөлігін депозиттік сертификаттарға, облигацияларға немесе жай ақшаларға салу ұсынылады. Басшы осы кезде әрбір нұсқауды салыстырып, ақша қаражатын максимальды пайда алып келетін нұсқауға салады., яғни қателіктердің орын алу қауіпін азайтады.

Бағдарлама жасалған шешімдер жаңалық сипаттамасы бар жағдайларда қажет. Бұл кезде менеджер шешім қабылдау процедурасын жасау керек. Мұндай шешімдерге: өнім сапасын жақсарту, басқару бөлімінің құрылымын дамыту, т.б. жатады. Кәсіпорынға қатысты барлық оң шешімдердің әрбірінің қандай да бір нәрсеге теріс әсері болады,осы себептен басқарушылық шешімдердің мүмкін нәтижелерінің барлығын қарастыру керек. Менеджердің басқарушылық шешімі – психологиялық процесстердің барлығын ескеріп, қандай да бір іс- әрекет бағытын таңдау.

Интуативтік шешім- дұрыс екендігін сезудің негізінде таңдау жасау, яғни сезімге негізделіп шешім қабалдау. Ресей менеджерінің арасында сауалнама жүргізудің нәтижесінде, сезіміне сеніп шешім қабылдағандардың 80 % -нда күрделі өзекті мәселелер туындағандығы анықталған.

Пайымдауларға негізделген шешімдер – жинақталған біліктілік, білімге негізделіп жасалған таңдау. Алдын орын алған ұқсас жағдайлармен салыстыра отырып, нәтижені болжау, яғни адам өткен шақта табыс алып келген алтернативаны таңдайды.

Рационалды шешімдер – обьективті аналитикалық үрдістің қөмегімен анықталатын шешім. Мәселенің рациональды шешімі келесі кезеңдерден тұрады:

• 
  мәселенің диагностикасы. Мәселені шешу жолының бірінші қадамы – толық және дұрыс диагноз. Мәселені диагностикалаудың бірінші фазасы- орын алған қиындықтар немесе мүмкіндіктердің симптомдарын анықтау. «Симптом түсінігі» шамамен медициналық мағынада қолданылады. Мысалы, ұйымның «ауруының жалпы» симптомдарына төмен пайда, нашар табыс, еңбек өнімділігі мен бұйым сапасының қанағаттанарлықсыз болуы, айналым ұйымдарының өсуі, көптеген келеңсіз жағдайлар, кадрлардың тез ауысып отыруы,т.б. жатады. Айналым шығындары өскен жағдайда, міндетті түрде табыс азаяды.
  

Мәселенің пайда болу себептерін анықтау үшін ішкі және сыртқы ақпаратты жинақтап, оның талдауын жүргізу керек.

Шешім қабылдауға арналған критерилер мен шектеулерді нақтылаудың да маңызы зор. Мұндай шектеулер әр түрлі болып келеді, жағдайға және басқарушының жеке тұлғасына байланысты өзгеруі мүмкін.

Кейбір жалпы шектеулерге: қаржының жетіспеуі, қызметкерлер санының аз болуы,материалдық қорлардың қымбат болуы,технологияны жаңартудың қажеттілігі,бәсекелестің болуы, этикалық нормалар және т.б жатады.

Альтернативтерді анықтау. Тәжірбие жүзінде менеджерде әрбір алтернативті қалыптастыру мен бағалау үшін ақпарат пен уақыт жеткіліксіз болып келеді. Әдетте, ұйымның менеджері мәселені шешу үшін 2- 3 альтернативті ғана қарастырып, уақытша өзекті мәселені жоюға алып келетін шешімдерді таңдайды.

Келесі кезең – мүмкін альтернативтерді бағалау. Альтернативтер анықталған соң менеджер олардың әрқайсысының артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалайды.

Кез – келген альтернативтік келтіретін пайдасымен қатар, зиянды да болуы мүмкін. Менеджер альтернативтерді салыстырып бағалау кезінде болашақты болжауға тырысады.

Альтернативті таңдау. Альтернативтік шешімдер салыстыра отырып, соңғы шешім қабылданады. Барынша артықшылығы көп, зияны аз альтернативтік шешім қабылданады.

Басқарушылық шешімдерді қабылдау әр түрлі факторларға тәуелді: басшының жеке тұлғалық қасиеттеріне, қатерге бас тігу дәрежесіне, ақпараттың аз болуына, тәртіптік шектеулерге, т. б.

Тәжірибе жүзінде бақылаудың бірнеше түрі бар.Әдетте, менеджердің шешімін, ұйымның басшысы тексереді.

Кез- келген шешімнің орындалу мерзімі (уақыт аралығы болады.) Кез- келген басшы өз шешімін жүзеге, асырылып жатқандығын ғана емес;бұйрық, жарық немесе тапсырмаларының дер кезінде орындалып жатқандығын да бақылау керек. Осы мақсатпен шешімдердің орындалу мерзімін қадағалайтын кесте сызу керек.

Кесте түрлі – түсті болғаны жөн, сонымен қатар уақытты көрсетуші фишкаларды немесе түсті пластинкаларды жылжытуға болатындай етіп безендіру керек.

Кез-келген шешім обьективті, дер кезінде орындалатын, дауысты,анықталған кемшілікті жоярлық мүмкіндігі бар болу керек.
4. Илюстрациялы материалдар: 10 дана слайдтар
5. Әдебиет:
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):

1. 
   Басқарушылық шешім дегеніміз не?
   
2. 
   Басқарушылық шешімнің мазмұны мен түрлері?
   
3. 
   Басқарушылық шешімдерді қабылдау процесі?
   
4. 
   Басқарушылық шешімдердің орындалуын ұйымдастыру.
   
5. 
   Басқарушылық шешімдердің орындалуын бақылау.
   

1. 
   Тақырыбы № 13: Дәріханалық ұйымдардағы кадрлық менеджмент негіздері.
   

2. 
   Мақсаты: Студенттерді кадрлық менеджментің негізгі функцияларымен, фармацевтикалық ұйымдардағы басқару жүйесімен таныстыру.
   

Кадрлық менеджмент – фармацевтикалық ұйымның жалпы менеджментінің маңызды құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады.

Кадрлық менеджменттің негізгі қызметкеріне:

• 
  кадрлармен қамтамасыз ету:
  
• 
  еңбек қатынастарын тіркеу,рационалды және қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау
  
• 
  фармацевтикалық және басқа мамандардың біліктілігін жоғарылату
  
• 
  еңбекті бағалау, мамандарды аттестациялау
  
• 
  еңбек тәртібін сақтау
  
• 
  еңбекті қорғауды қамтамасыз ету
  
• 
  ұйымдағы келенсіз жағдайларды алдын алу, анықтау және шешімін қарастыру
  
• 
  нәтижелі қызмет етуге стимулдау қатары, кадрлық менеджменттің бұлқызметтері фармацевтикалық ұйымдардағы қызметкерлерді басқару жүйесінің көмегімен жүзеге асады.
  

Менеджментте бір- бірімен өте тығыз байланысқан екі компонен ара ө қатынасқа түседі. Менеджердің ұйым қызметін тиімді және белсенді ете алу қабілеті мен ұжым мүшелерінің шыгармашылығы. Меннджменттің теориясы мен тәжірбиесінің екі бағыты бар:

1. 
   Менеджерлерді басқару саласындағы білімі мен біліктілігіне тәуелді таңдау керек
   
2. 
   Менеджер, бірінші кезекте, жоспарлауды, ұйымдастыруды, координациялауды және басқаруды білу керек, қалған арнайы білімдерді қоластындағы қызметкерлерге береді.
   

Басқару көпқырлы үрдіс. Ол басқарушыдан шығармашылықты, жоғары профессионалды біліктілікті, интуицияны, ерекше сапалардың, т.б. болуын талап етеді.

1. 
   Кадрларды жоспарлау
   
2. 
   Кадрларды
   
3. 
   Кадрларды таңдау
   
4. 
   Еңбекақы мен жеңілдіктерді анықтау
   
5. 
   Профессионалдық бейімделу
   
6. 
   Қызметкерлерді оқыту
   
7. 
   Кадрлардың атестатциясы
   
8. 
   Кадрларды ауыстыру
   
9. 
   Басқару кадрларын дайындау
   
10. 
    Қызметкерлерді әлеуметтік қорғау
    
11. 
    Қызметкер мен фирманың ара қатынасының юристік және тәртіптік аспектілері (келісім - шарт, қызметтік нұсқаулар, т. б.)
    

1. 
   Қызметкерлермен байланысты мәселелерді анықтау мен шешу бойынша менеджердің кеңестері
   
2. 
   Ұйымның стратегиясы мен юристік мән мағынасын менеджерлерге дейін жеткізу
   
3. 
   Еңбек қарым қатынастары саласындағы менеджерлердің кеңестері
   
4. 
   Кәсіпорының барлық қызметкерлерімен қарым қатынасын қамтамасыз ету
   
5. 
   Штатық саясат бойынша менеджерлердің кеңестері
   
6. 
   Түскен шағымдардың қарастырылуын бақылау
   
7. 
   Қызметкерлерді алумен байланысты үрдістерді координациялау
   
8. 
   Еңбекақыны төлеу бағдарламалары туралы қызметкерлерге дейін жеткізу және тіркеу
   
9. 
   тағайындау (компенсация)
   
10. 
    Кадрлық құжаттарды тіркеу және сақтау жүйесі.
    

Кесте №2 Кадрлық бөлімнің жұмыс істеу кезеңдері мен кадрлық саясаттың бағыттары.

1. Веснин В.Р. Основы менеджмента: учебник. – М; Проспект. 2010.- 320с.

2. Зельдович Б.З. Менеджмент: учебник. – М: Экзамен.- 2009- 575с.

3. Семенов А. К. Основы менеджмента: учебник. – М.:

Изд. Торг. Корпорация « Дашков и К». 2010. – 576с.

4. Беляев В. И. Маркетинг: основы теории и практики:

Учебник. М.: КНОРУС. – 2007. – 672с.
Қосымша:

1. Котлер Ф. Маркетинг менеджмент: Экспресс – курс. СПБ:- 2001. – 496с.

2. Менеджмент: Конспект лекций. – М. Изд. « ПРИОР». 2000. – 192с.

3. Молл Е.Г. Менеджмент. Организационное поведение:

Учебное пособие. – М.: Финансы и статистика.- 2000- 160с

4. Тележников В.И, Менеджмент: учебн. пособие. – Минск БГЭУ. – 2008 – 509с.

5. Сборник ситуационных задач, деловых и психологических игр, тестов, контрольных заданий, вопросов для самопроверки по курсу «Менеджмент»: сборник. – М: Финансы и статистика. – 2001. 192с.

6. Алексеев В.А. Практикум по маркетингу: Задачи тесты, ситуации. деловые игры, упражнения, задачи СПБ: Политехника. – 2001. – 212с.

7. Маслова Г.Д. Маркетинг: Учебное пособие.- СПБ.- Харьков; Питер, 2001.- 320с. (Краткий курс)

8. Дорофеев В.Д. Менеджмент: учеб. Пособие для вузов.- М;

Инфра – М,- 2010- 440с.

9. Ефимов А.Н. , Барикаев Е.Н. Менеджмент- М.: ЮНИТИ – ДАНА. – 2009- 119с.

10. Кабушкин Н.И. Основы менеджмента: Учебное пособие:- Минск:

Новое знание – 2009.- 336с.

11. Максименко Г.Б. Менеджмент: учебн. пособие: Издательство торговая корпорация «Дашков и К».- 2008.- 364с.

12. Гавриленко Н.И. Основы маркетинга: учебн. пособие – М.: Академия. 2007.- 320с.

13. Шертаева К.Д., Блинова О.В. Составление формулярных списков на основе методов маркетингового и фармакоэкономического анализов (для дермато – венерологических диспансеров): Методические рекомендации. ЮКГМА.- Шымкент. 2004 – 11с

14. Хериеген Х. Маркетинг: Основы профессионального успеха: учеб. для вузов. М-2000. – 334с.

15. Машкеев Б.А. Маркетинговые подходы к анализу розничного фармацевтического рынка РК: дисс. канд. фарм.н. Алматы: Б, И 2006 – 131с.

16. Рахимбаев А.Б. Теория и практика маркетинга [электронный ресурс]: учеб. пособие (680 МБ). – Алматы: Нур – пресс.- 2007- 375 эл.опт. диск (СД - ROM)

17. Рахимбаев А.Б., Белгибаев А.К. – Менеджмент [Электронный ресурс]: учебн. Пособие – электрон. текст. дан. 9 27,3 мб) - Алматы: НУР – пресс.- 2005.-164с.
6. Бақылау сұрақтары: (кері байланыс)

1. 
   Кадрлық менеджменттің негізгі қызметтері қандай?
   
2. 
   Фармацевтикалық ұйымның қызметкерлерін басқару жүйесіне не кіреді?
   
3. 
   Кадр бөлімнің басты міндеттері қандай?
   
4. 
   Қызметкерлердің басқару бөлімінің жұмысын істеу кезеңдерін атаңыз
   

	РГП на ПХВ «Южно-Казахстанская государственная фармацевтическая академия» МЗРК	044 -40/15
	Кафедра организации и управления фармацевтическим делом

Шымкент-2013

Лекционный комплекс составлен в соответствии с рабочей программой утвержденной на заседании Методического Совета ЮКГФА

Протокол №____ от «___»_________20__г.

1. 
   Лекция 1: Содержание и сущность маркетинга.
   

2. 
   Цель: Ознакомить студентов с основными понятиями в маркетинге, его содержанием и сущностью.
   

3. 
   Тезисы лекции.
   

Рынок — категория многогранная, и однозначного его определения нет. В экономической теории под рынком могут понимать систему отношений в сфере производства и обмена. В маркетинге же под рынком следует понимать совокупность реальных и потенциальных покупателей данного товара или услуги и больше ничего. Покупатель — вот основная составляющая рынка в маркетинге. Есть покупатель — есть и рынок. Если же произведенный или завезенный товар никто не хочет покупать, говорят, что у этого товара нет рынка.

Без него любой, как большой, так и малый, бизнес просто невозможен. И каждое казахстанское предприятие, осуществляя свою внутреннюю реформу, непременно должно связывать ее с маркетингом. Как, каким образом? Через организационную культуру, под которой понимают совокупность принятых на предприятии моральных ценностей, этических норм и т.п., не всегда зафиксированных документально, но разделяемых всеми работниками предприятия. Можно сказать, организационная культура—это свод неписаных законов производственного поведения, не отраженных ни в должностных инструкциях, ни в описаниях технологических процессов, другими словами, организационная культура — это неформальный способ выполнения работы.

Организационные культуры можно подразделить на два класса: производственные и маркетинговые.

Маркетинг при этом должен проявить себя на казахстанских предприятиях в двух вариантах. Во-первых, он должен стать всеобщей философской концепцией жизнедеятельности предприятий и, во- вторых, приобрести черты конкретных эффективных методик хозяйствования. А иначе завалы нереализованной продукции на отечественных предприятиях могут стать, к сожалению, характерным признаком казахстанской экономики. Хотя, как свидетельствует практика, в течение уже нескольких лет о завалах продукции на наших предприятиях речи нет.

Управление маркетингом в отличие от маркетингового управления представляет собой набор процедур и действий, направленных на организацию маркетинговой деятельности на предприятии.

В управление маркетингом обычно включаются такие процедуры, как разработка планов маркетинга, проектирование и развитие структур маркетинговых подразделений, в том числе и разработка (совершенствование) регламентирующих их деятельность документов, подготовку и планирование маркетинговых исследований, координация действий немаркетинговых подразделений при решении маркетинговых задач. Безусловно, в управление маркетингом следует включать и все то, что приводит к согласованной деятельности подразделений и отдельных работников маркетинговых служб предприятия: приказы, распоряжения, инструкции и др. Другими словами, управление маркетингом представляет собой все то, что направлено на упорядочение и согласование действий, и не только действий, но и мыслей, идей работников как маркетинговых, так и немаркетинговых подразделений предприятий, обеспечивающих маркетинговое управление их деятельностью, т.е. такое управление, которое направлено на достижение организационных целей посредством решения проблем клиентов. В этом прослеживается связь между маркетинговым управлением и управлением маркетингом. Наладить такую связь, безусловно, нелегко. Но если предприятию это удается, успех на рынке ему обеспечен. Налаживание такой связи требует применения менеджерами определенных методических приемов, многие из которых еще ждут своей разработки, поэтому данная часть помечена как проблемная область.

Маркетинг сам по себе является функцией управления. Под функцией в управлении следует понимать совокупность взаимосвязанных задач. А поскольку и в структуре маркетинга можно выделить несколько довольно самостоятельных блоков взаимосвязанных задач, то есть основания вполне аргументировано говорить о функциях самого маркетинга. На рисунке выделены три укрупненные функции маркетинга. К ним отнесены исследование рынка, производство товаров в соответствии с результатами этого исследования и сбыт.

Рис 1. Функциональная структура маркетинга

4. 
   
   жүктеу/скачать 0.79 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: