Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АДАМ САУДАСЫ-АДАМЗАТТЫҢ ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАСЫ Әліайдарқызы Н.
| Пайдаланылған әдебиеттер
1. Сулейменов М.К. Структура договорно-хозяйственных связей. - Алматы, 1980. – 35 с. 2. ҚР Азаматтық кодексі ӘОЖ 343.43 АДАМ САУДАСЫ-АДАМЗАТТЫҢ ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАСЫ Әліайдарқызы Н. - ЮМ-20-1к9 тобының студентті Сарыкулов К.Р. – з.ғ.к., доцент Адам саудасы – бұл ауыр қылмыс және адам құқығын өрескел бұзу болып табылады.Жыл сайын мыңдаған ерлер, әйелдер мен балалар үйде де, шетелде де адам саудагерлерінің қолына түседі.Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 бабында мемлекеттің жоғарықұндылықтары адам, адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары депжарияланған. Халықаралық қауымдастықпен игерілген, тиісті халықаралық-құқықтық актілермен бекітілген және танылған құқықтар мен бостандықтарадамның әлеуметтік және заңды түрдеқамтамасыздандырған тәртіп шарасы болыптабылады. Олар бөлінбес, ажырамас қасиетке иежәне адамның жүріп-тұрутәсілін еркін таңдау қабілетінде көрінісін табады, оған қатыстыешкімешқандай тыйымдар мен шектеулер қоя алмайды[1]. Соған қарамастан, біз адамның жалпыға танымал құқықтарының бұзылумәселесінің өзекті болуының куәгерлері болып отырмыз. Адам құқықтарыбұзылуыныңәртүрлі нысандары пайда болуда, олар - адамның өмір сүругеқұқығының бұзылуынан бастап еркін сөзге құқықтың шектелуіне дейінгінысандары. Соның ішінде, қазіргі кездегі адамқұқықтары бұзылу нысандарыныңең қауіптілерінің бірі – адам саудасы және құлдық.Қай заманда болмасын адамды қанау, зорлық- зомбылық жасау ең сорақыкөрініс және үрей тудыратын құбылыс болып саналады. Адам саудасы дегенде,әрбір кісінің жеке заңды құқығын ескерместен оларға зорлық-зомбылық жасау,азапты жұмыстарға жегу, адами еркін аяққа таптау арқылы белгілі біртоптардың, яғни оңай олжаға кенеліп, пайда табудың көзіне айналдыру секілдітеріс сипатындакөз алдымызға келеді.Әр жыл сайын дүние жүзі бойынша 4 миллионға жуық адам құлдыққасатылады. Алдап-арбау жолымен өз отандарынан сырт мемлекеттерге әкетіліп,тегін жұмыс күші ретінде немесе жезөкшелікпен айналысуға итермелеужағдайларын қазіргі заманның құлдығы дегеннен басқаша атау мүмкін емес.Ішкі мазмұны, орындалу механизмдері жұртшылыққа тіптен түсініксіз – сәбисаудасы, шетелдерге жұмысқа жалдану, т.б. адам саудасының кеңінен жайылғантүрлері.Бір өкініштісі дүниежүзін жаһанданып,дамысадаадамзат тарихында қара таңбадай болған бұл сұмдық қылмыс әлемнің әр бұрышында тоқтаусыз жүргізілуде.Мұның көрінісін мынадан-ақ байқауға болады: біріншіден, адам саудалаушылар өздерінің қылмыстыққызметтерін сырт көзге байқалмайтындай етіп, ұйымдастыра алды. Екіншіден,экономикасы тұрақсыз, әлеуметтік жағдайы төмен елдің халқы құлиеленушілердің құрбандығына бірінші болып шалынады. Үшіншіден, соғыс өртітұтанған немесе тұтануға жақын жанжалды аймақ – құл базардыңқызғанорталығы деуге болады. Қалыпсыз аймақта адамды ешбір кедергісіз ұрлауғада, осында әкеліп сатуға да болады. Тіпті, тірі тауарды өлтіріп тастау дақиын емес. Жұмсартып айтқанда,адам құны арзандаған қоғамда, екі аяқтыпенде қорғаныссыз қалып 164 отыр. Бүгінгі күннің еңқатал, ең сұмдық, бірақдаусыз ақиқаты ешкімнің ешкіммен шаруасы жоқ формуласы – адамсаудалаушылардың қолындағы таптырмас құралға айналды [2]. Адам саудасына қатысты қылмыстарға кінәлі адамдардың көпшілігі – жұмыссыздар. БҰҰ есірткі және қылмыстар жөніндегі басқармасының мәліметтеріне сүйенсек, Орталық Азия мен Шығыс Еуропа елдерінде адам саудасына қатысты зардап шеккендердің 66% мәжбүрлі еңбекке тартылса, 23% сексуалды эксплуатацияға түскендер. Орталық Азия елдерінде зардап шеккендердің 55% әйелдер,ал ерлердің үлесі 32% құрайды. Адам саудасы – бұл адамның негізі маңызды құндылығы құқықтан жәнебостандықтан айыратын қазіргі заманның құлдығы емес. Ол ұйымдасқанқылмыстың ірі қайнар көзін қамтамасыз ететін заңсыз әрекетті сипаттайтынқылмыс түрі және нашақорлық пен қару жарақтан кейінгі заңсыз жасалынатынқылмыстардың ішінде үшінші орынды алады. Бұл шекаралас мемлекеттер үшінтрансұлттық өзекті мәселе болып табылады. Халықаралық қауымдастық бұл мәселеменкүресу үшін бірігу қажет, күш-қуаттарды біріктіру керек. Адам саудасына қатысты қылмыс өзінің қауіптілігіне қарай, халықаралыққауымдастыққа ұран шақырған негізгі қылмыстар қатарына қосылады, атапайтсақ, терроризм, ақшаны заңсыз жуып шаю, қару-жарақ және нашаны сатусияқты қылмыстардың қатарына қосылады. Қазіргі таңда оның пайда болуы халықаралық қылмыспен, оның ұйымдасқанформаларымен тығыз байланысты, соның негізінде құқық қорғау органдарынан,сонымен қатар азаматтық қоғамның барлығынан адекватты реакцияны талапетеді. Қазір жақсы қалыптасқан адам саудасыныңжүйесі бар. Оларды тек қана жыныстық қанауға,ауыл шаруашылығына т.бмақсаттарға емес,сонымен қоса,адам мүшелерін ауыстырып салу мақсатында дапайдалану үшін саудаға салады. Адам саудасы-құлдықтың жаңа нысандарыныңбірі,оған ''потогондық жұмыстар'', үй құлдығы, мәжбүрлі неке, мәжбүрліеңбек, адамның физиологиялық параметрлерін трансплатациялау, жыныстық эксплуатациялау т.б түрлері жатады. Бұл күннен-күнге қанат жайғанхалықаралық сипаттағы қылмыстардың бірі. Бұл келеңсіз құбылыстың тоқтаусызөсуі бірнеше факторлармен түсіндіріледі:саудаэкономикалық байланыстардыңғаламдануы, әйелдердің әлеуметтік-экономикалық жағдайының төмендеуі,осыбизнетің шексіз пайда әкелетіндігі, үкіметтің әрекетсіздігі, тіпті, лауазымды тұлғалардың да қатысы болуы. Адам саудасы халықаралық қауымдастықтарапынан қатты айыпталатын әрекеттің бірі,қоғамға қауіптілігі жағынанесірткі саудасынан дажоғары. Бұл қылмыс ҚР Қылмыстық кодексінің 128-бабы бойынша сараланады.Жалпы Қазақстанда адам саудасы ұдайы ұлғаю үдесіне ие болып отыр. Адам саудасының негізгі құрбаны халықтың әлеуметтік жағынан қамтамасыз етілмеген бөлігі болып табылады.Адам ұрлаған қылмыскерлердің әлеуметтік-демографиялық сипаттамасы олардың ішінде 21-ден 29 жасқа дейінгілер 40%-ды , ал 30-дан 39 жасқа дейінгілер 31%-ды құрайтындығын көрсетеді. Халықтың кейбір бөлігінің ауыр әлеуметтік-экономикалық жағдайы және жұмыссыздық кейбір адамдарды осындай қылмыс жасауға итермелейді. Бірақ маңыздылығы аз болмай тұрған бас пайдасы мен баюды көздеуі осындай іс-әрекет жасауда басым болып тұр.Статистика бойынша адам ұрлауға қатысы бар арам ниеттілердің 70% жуығы жұмыссыздар екен.Бұл қылмыс елімізде өткен жылдың статистикасы бойынша 2 есе артқан.Қылмыстардың көбі жезөкшелік немесе жеңгетайлыққа қатысты ашылған притондармен байланысты.2020 жылғы деректер бойынша 20 қылмыс тіркелсе,2021 жылы 35 қылмыс тіркелген, бұл бір жыл ішінде 75 % дейін көбейгендігін көрсетеді [3]. Қорыта айтқанда,Адам саудасы адам құқықтарының қатаң бұзылуы болып қанақоймай,сонымен қатар бүкіл дүниежүзіндегі қауіпсіздікке қатер төңдіреді.Осы қылмыстың арқасында әлемде миллиондаған адам зардап шегуде.Құқықтары тапталып,өзотбасынан,отанынан ғана емес өмірлерімен қоштасып жатқандары қаншама.Бұл қылмыспен куресу тек қана халықаралық қйымдардың,мемлекеттік арнаулы органдардың ғана емес барша адамзат үшін міндет. жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|