Ғылыми көзқарасты және олардың оқушылар арасында даму деңгейі
Тіршіліктану бөлімін оқытуда оқу-зерттеу іс-әрекетін пайдалану тәжірибесінің нәтижелері
жүктеу/скачать 58.55 Kb.
|
| 2.3 Тіршіліктану бөлімін оқытуда оқу-зерттеу іс-әрекетін пайдалану тәжірибесінің нәтижелері
Биология жаратылыстану ғылымдары арасында ерекше орын алады. Биология мысалында оқушылар әлемнің біртұтас ғылыми бейнесі қалай қалыптасқандығымен, білімнің нақты мәселелерін шешу үшін қалай тиімді қолданылатындығымен толық таныса алады. Адам бір нәрсені түсіну қажет болған кезде ойлана бастайды. Ойлау әрқашан проблемадан немесе сұрақтан, таңданудан басталады. Мектептегі биология курсын оқу тұлғаның жеке, әлеуметтік, жалпы мәдени, зияткерлік және коммуникативті дамуын қамтамасыз етеді. Биологиялық білімнің практикалық қызметті ұйымдастыруға сөзсіз әсері мол. Қазіргі қоғамда болып жатқан өзгерістер білім беру кеңістігін жедел жетілдіруді, мемлекеттік, әлеуметтік және жеке қажеттіліктер мен мүдделерді ескеретін білім беру мақсаттарын анықтауды талап етеді. Биологияны оқытудың заманауи тәсілі пәнді оқытудың практикалық-бағытталған әдістері мен тәсілдерін қажет етеді. Биологияны оқыту барысында оқушылар алған білімдерін практикалық жағдайларда қолдануды үйренуі керек. Сабақты жүргізудің практикалық формаларын қолдану оқуға деген ынтаны арттыруға және биологиялық біліммен байланысты мамандықты саналы түрде таңдауға ықпал етеді. Биология біліміне сүйене отырып, ауылшаруашылық мамандықтары, медицина, биотехнология, орман шаруашылығы, ландшафт және бақша дизайны және басқалары негізделеді. 6-сыныптан бастап, жаңа стандарттары бойынша 5-сыныптан бастап пәнді оқудың басында оқуға деген қызығушылық қалыптасады, атап айтқанда пәнге деген қызығушылық мамандықты саналы түрде таңдауға негіз болады. Бұл жұмыстың нәтижесі мектеп түлектерінің орта, жоғары деңгейдегі медициналық мекемелерге, мемлекеттік ауылшаруашылық академиясына түсуі болады. Негізгі жалпы білім беру сатысында биологияны зерттеу келесі мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған: тірі табиғат және оған тән заңдылықтар; тірі организмдердің құрылымы, тіршілік әрекеті және қоршаған ортаны қалыптастырушы рөлі; биосоциалдық болмыс ретіндегі адам; адамдардың практикалық іс-әрекетіндегі биологиялық ғылымның рөлі; тірі табиғатты тану әдістері туралы білімді игеру; тірі табиғат процестері мен құбылыстарын, өз организмінің тыныс-тіршілігін түсіндіру үшін биологиялық білімді қолдану іскерлігін меңгеру; биология мен экология саласындағы қазіргі заманғы жетістіктер туралы, денсаулық пен қауіп факторлары туралы ақпаратты пайдалану; биологиялық аспаптармен, анықтамалықтармен жұмыс істеу; биологиялық объектілерге және өз организмінің жай-күйіне бақылау жүргізу, биологиялық эксперименттер жүргізу; тірі организмдерді бақылау, биологиялық эксперименттер жүргізу, әртүрлі ақпарат көздерімен жұмыс істеу процесінде танымдық қызығушылықтарды, зияткерлік және шығармашылық қабілеттерді дамыту; тірі табиғатқа, өз денсаулығына және басқа адамдардың денсаулығына оң құндылық қатынасын тәрбиелеу, табиғаттағы мінез-құлық мәдениеті; алынған білім мен дағдыларды күнделікті өмірде өсімдіктерге, үй жануарларына күтім жасау, өз денсаулығына қамқорлық жасау, өзіне және айналасындағыларға алғашқы көмек көрсету; табиғи ортаға, өз денесіне, басқа адамдардың денсаулығына қатысты өз іс-әрекетінің салдарын бағалау; қоршаған ортадағы мінез-құлық ережелерін, салауатты өмір салты нормаларын сақтау, аурулардың алдын алу үшін пайдалану, жарақаттану және стресс, жаман әдеттер. Бұл мақсаттарға биологияны оқытуда практикалық оқыту әдістерін қолдану арқылы қол жеткізуге болады. Мұндай әдістерге практикалық және зертханалық жұмыстар, сабақта және сабақтан тыс уақытта зерттеу жұмыстары, экскурсиялар, биологиялық объектілермен жұмыс жатады. Биологиялық пәннің практикалық бөлігін орындау үшін қажетті биологиялық жабдықты келесі топтарға бөлуге болады: табиғи объектілер (тірі организмдер, ылғалды препараттар, микропрепараттар, коллекциялар, гербарийлер); аспаптар, реактивтер және зертханалық жабдықтар (оптикалық аспаптар, ыдыс-аяқ және керек-жарақтар); баспа негізіндегі құралдар (кестелер, дидактикалық материалдар); муляждар мен модельдер; компьютерлер; оқу-әдістемелік әдебиет; Практикалық жұмыс-биологиядағы маңызды әдістердің бірі, оның көмегімен білім беру, оларды игеру және шоғырландыру жүзеге асырылады. Оқушылар зертханалық және практикалық жұмыстарды орындау кезінде ең жақсы білім алады. Табиғи нысандар ерекше мәнге ие. Ұғымдарды дамыту үшін, табиғи көрнекіліктен басқа, негізгі және орта мектеп курсына арналған биология оқулықтарында толық көлемде жеткілікті болатын визуалды көрнекіліктің әртүрлі түрлері (кестелер, схемалар, суреттер, фотосуреттер және т.б.) қолданылады. Практикалық немесе зертханалық жұмыстарды жүргізу кезінде кітапты, осы жұмысты орындау жөніндегі нұсқаулықты пайдалану қажет. Практикалық бөлімді өткізу кезінде мұғалім жүргізетін нұсқаулық қажет. Биология оқулығында тақырыппен, мақсатпен, қажетті жабдықпен және жұмыстың орындалу барысымен қажетті жұмыстар қамтылған. Сонымен, 6-сынып оқулығындағы "Өсімдіктер, бактериялар, саңырауқұлақтар, қыналар" бөлімінде 17 зертханалық жұмыс және 1 практикалық жұмыс бар. Әр жұмыс тиімді және орынды болуы керек. Бұған нақты қойылған мақсатқа қол жеткізуге болады: нені көру керек, қалай көру керек, қандай нәтиже алу керек және оларды қалай рәсімдеу керек. Жұмыстың нәтижесі суреттер, кестені берілген формада толтыру, қорытынды жасауға көмектесетін сұрақтар болуы мүмкін. Практикалық жұмыстар барысында мәселені, мәселені, мәселені шешуге мүмкіндік беретін тәуелсіз ойлау процесі ерекше рөл атқарады. Мұндай жұмыстың нәтижелері білімнің негізгі көзі болып табылады. Байланыс теориясы мен практикасы, жарайтын оқушыларға одан әрі ерекше өмірге баулиды. Ал бұл оқытудағы ең бастысы емес пе: өлі салмақ болмайтын, бірақ уақыт өте келе сұранысқа ие болған кезде қалпына келтіріліп, қолданылатын білім мен дағдыларды үйрету. Зерттелетін материалдың мақсаты мен мазмұнына байланысты зертханалық және практикалық жұмыстар репродуктивті, іздеу –зерттеу және зерттеу сипатында болуы мүмкін. Соңғы жұмыстар жобалық қызмет үшін негіз болып табылады. Зерттеу жұмысы және ол әр баланың өзін-өзі тануына және мүмкіндіктерін ашуға, оның шығармашылық белсенділігін дамытуға және биологияны оқуға деген ынтасын арттыруға жағдай жасайды. Оқушыларды зерттеу іс-әрекетінің бастамаларымен таныстыру сабақ арқылы мүмкін. Оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру өте маңызды, олардың талдау жүргізу және ең бастысын ажырата білу, салыстыру,жалпылау және жүйелеу, ұғымдарды анықтау және түсіндіру, нақтылау, қарама-қайшылықтарды көре білу. Кітаппен және басқа да ақпарат көздерімен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіру. Сабақтағы оқушылардың іс-әрекеті оқушылардың жеке тәжірибесіне негізделуі маңызды. Ауыл балалары үшін өсімдіктер мен жануарлардың құрылымы мен өмірлік белсенділігі туралы білім өте маңызды, өйткені олар үй жануарларын күтуге және жеке учаскеде жұмыс істеуге көмектеседі. Практикалық жұмыстарды, зертханалық жұмыстарды және экскурсияларды тақырыпты жоспарлауға қосу балалардың туған өлкенің жануарлары мен өсімдіктерін тануды, табиғатты сүюді, экскурсияда өзін дұрыс ұстауды және жай серуендеуді үйренуіне ықпал етеді. Биология екінші буынның мемлекеттік білім беру стандарттары бойынша 5-сыныптан бастап оқытыла бастайды және білімге белсенді көзқарасты талап етеді. Белсенді тәсіл оны дәйекті түрде жүзеге асыру келесі көрсеткіштер бойынша білім беру тиімділігін арттыратынын білдіреді: білім беру нәтижелеріне әлеуметтік және жеке-маңызды сипат беру; оқушылардың білімді неғұрлым икемді және берік игеруі, олардың зерттелетін салада өз бетінше қозғалу мүмкіндігі; oқуға деген қызығушылық пен ынтаны айтарлықтай арттыру; жалпыға бірдей білім беру іс-әрекеттерін қалыптастыру негізінде жалпы мәдени және жеке даму үшін жағдай жасау, бұл білімді, дағдыларды сәтті игеруді ғана емес, сонымен қатар танымның кез-келген пәндік саласында әлем бейнесін, құзыреттілікті қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Биологияны оқытудың практикалық бағыты білімге белсенді көзқарасты жүзеге асыруға, бар теориялық білімді практикада, жаңа жағдайларда, яғни пәндік құзіреттіліктерді қалыптастыруға бағытталған. Биологиялық объектілерді зерттеу күрделі көп деңгейлі жүйелердегі өзара әрекеттесу процестерін — өсімдіктер мен жануарлар ағзаларын, биосфералық деңгейдің экожүйелік деңгейін талдауға, реттеу механизмдерін, жүйелердің сыртқы әсерлерге тұрақтылығын түсінуге мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 58.55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|