Ғылым тарихы мен заманауи генетика үшін Г. Мендельдің ашылымдарының маңызы.
Мендельдің тұқым қуалаушылық заңдары тұқым қуалаушылықтың мәнін айқындайды және генетиканың негізі болып табылады. Мендель заңдары немесе менделік генетика - биологиялық тұқым қуалаудың маңызды тұжырымдары. Григорий Мендель, австриялық монах және натуралист, генетиканың әкесі болып саналады. Мендель өсімдіктерге жасаған тәжірибелері арқылы белгілі бір белгілердің белгілі бір үлгілерде тұқым қуалайтынын анықтады.Мендель тұқым қуалауды түр өсімдіктерінен алынған бұршақпен тәжірибе жасау арқылы зерттеді Pisum sativum оның бақшасында болған. Бұл өсімдік өте жақсы сынақ моделі болды, өйткені ол оларды өздігінен тозаңдандыруы немесе айқас ұрықтандыруы мүмкін, сонымен қатар тек екі түрге ие бірнеше белгілерге ие бола алады
Мендельдің басты еңбегі – оның гендерді ашуы. Қазіргі ғылым гендердің фермент ретінде әрекет ететін және тірі ағзадағы барлық химиялық реакцияларды реттейтін белоктарды кодтайтын бірлік екенін атап көрсетеді. Сансыз құпияларға толы клондау процедурасы да Мендель заңдарының біріне негізделген.
Тұқым қуалайтын заттың дискреттілігі. Ген тұқым қуалаушылықтың дискретті материалдық бірлігі ретінде.
Гендер – тұқым қуалайтын ақпараттың дискретті бірліктері. (Бейнелеп айтқанда, гендер тұқым қуалаушылық атомдары). Бастапқыда ген термині дискретті тұқым қуалайтын ақпаратты берудің теориялық бірлігі ретінде пайда болды. Тұқымқуалаушылықтың дискретті бірлігі ретінде ген тұрақтылығымен (константтылығымен) ерекшеленеді – мутация болмаған кезде ол бірқатар ұрпақтарда өзгеріссіз беріледі.
Мендельдің бірінші заңы. Будандардың бірінші буынының біркелкілігі және оның цитогенетикалық себептері.
Бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік заңы немесе Мендельдің бірінші заңы, бірінші ұрпақтың барлық дараларында белгілердің бірдей болып көрінуін айқындайды. Ата-аналық организмдердегі балама жұп белгілердің тұқым қуалауын оларды будандастыру арқылы зерттейді. Мендель тәжірибе үшін баламалы жеті белгілері бойынша ажыратылатын бұршақтың әр түрлі сорттарын таңдап алды; тұқымы сары немесе жасыл, тұқымы тегіс немесе бұдыр, тұқым қабығы сұр немесе ақ, бойы биік немесе аласа, т.б. Аналық өсімдік ретінде қандай сорттың пайдаланғанына қарамастан, будандасудан кейін алынған 1-ұрпақ (F1) будандарында баламалы жұп белгінің тек біреуі ғана көрініс береді. Мұндай белгіні Мендель доминантты деп атады. Ол жұп белгілердің ішінен: тұқымның сары түсі жасыл түске, тегістігі тұқым бұдырлығына, тұқым қабығының сұр түсі ақ түске, бойының биіктігі аласалығына қарағанда доминанттылық көрсететінін байқады.
Достарыңызбен бөлісу: |
