География ғылымының методологиясы «География ғылымының тарихы мен әдістемесі»
жүктеу/скачать 48.6 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тарихи қайтымсыздық заңы
- Шектеулі табиғи ресурстар заңы
- 6.Географияның негізгі әдістемелеріне оның ғылым есебінлегі негізгі сипаттарын анықтау . 10.География ғылымы әдіснамасының мақсаты мен міндеті
- 11.Географиялық дүниетаным және болжамдау
| Энергетикалық пирамида заңы (Р.Линдеман тұжырымдаған): экологиялық пирамиданың бір трофикалық деңгейінен екіншісіне энергияның орта есеппен 10%-дан аспайды.
Бұл заңға сәйкес халықты азық-түлікпен және басқа да ресурстармен қамтамасыз ету мақсатында жер учаскелерін, орманды жерлерді есептеуді жүргізуге болады. Тарихи қайтымсыздық заңы: биосфераның және жалпы адамзаттың дамуы кейінгі фазалардан бастапқы кезеңдерге өте алмайды, жалпы даму процесі бір бағытты. Қоғамдық қатынастардың жекелеген элементтері (құлдық) немесе басқару түрлері ғана қайталанады. Шектеулі табиғи ресурстар заңы: Жер жағдайындағы барлық табиғи ресурстар таусылады. Планета табиғи түрде шектелген дене және онда шексіз құрамдас бөліктер болуы мүмкін емес. 6.Географияның негізгі әдістемелеріне оның ғылым есебінлегі негізгі сипаттарын анықтау. 10.География ғылымы әдіснамасының мақсаты мен міндеті Ғылыми заң - бұл тұрақтылық пен қайталанушылықпен сипатталатын заттар мен құбылыстар арасындағы әмбебап қажетті және маңызды байланыс. Тұжырымдама - ойлаудың негізгі нысандарының бірі, объектілердің маңызды қасиеттері мен белгілерін жалпылау, бекіту; тілде сөздер мен сөз тіркестері түрінде заттанады. Тұжырымдаманың негізгі сипаттамалары: көлемі мен мазмұны. Тұжырымдаманың аясы - бұл біздің санамызда бейнеленетін көптеген объектілер, олардың әрқайсысында зерттелетін тұжырымдамада бекітілген белгілері бар. Тұжырымдаманың мазмұны - бізді қызықтыратын объектілерде біздің санамызда көрсетілетін қасиеттер мен қатынастардың жиынтығы, әсіресе олардың айрықша қасиеттері мен қатынастары. Егер бұл картаға түсіру дұрыс болса, тұжырымдама дұрыс болады. Жүйелілік (Арманд бойынша) - егер табиғатта белгілі бір шарттар жиынтығы болса, онда белгілі бір нәтиже одан сөзсіз шығады деген ереже. Заң мен заңдылықтың айырмашылығы - тәртіп таксономиясы. Төменгі дәрежелік заңдылық. 11.Географиялық дүниетаным және болжамдау Болжам кез-келген аумақтың болашақтағы экономикалық және табиғи жағдайын алдағы 15-20 жылға бағалаудан тұруы мүмкін. Алдын ала болжау, мысалы, қолайсыз жағдайды экономикалық және экологиялық тұрғыдан оңтайлы даму нұсқасын жоспарлау арқылы уақытында өзгертуге болады. Бұл географияға тән кері байланыс пен болжау объектісін басқару қабілетін білдіретін осындай белсенді болжам. Заманауи география мен географтар үшін болжау мақсаттарындағы барлық айырмашылықтармен, оның бұрынғы және қазіргі кезеңдерін бағалау негізінде географиялық ортаның болашақ күйінің ғылыми негізделген болжамын жасаудан маңызды жалпы міндет жоқ. Өндірістің, техниканың және ғылымның жоғары даму қарқыны жағдайында адамзатқа осындай жетілдірілген ақпарат қажет, өйткені біздің іс-әрекетімізді көре алмаушылықтың салдарынан адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасы проблемасы туындады. Географиялық болжау өзінің ең жалпы түрінде географиялық құбылыстардың дамуының нақты перспективаларын арнайы ғылыми зерттеу болып табылады. Оның міндеті - интегралды геожүйелердің болашақ күйлерін, табиғат пен қоғамның өзара әрекеттесу сипатын анықтау. Сонымен қатар, географиялық зерттеулерде, ең алдымен, уақыттық, кеңістіктік және генетикалық сипаттағы дәйекті қатынастар қолданылады, өйткені дәл осы қатынастар себептілікпен сипатталады - тіпті кездейсоқтық пен ықтималдықтың жоғары деңгейіндегі оқиғалар мен құбылыстарды болжаудағы ең маңызды элемент. Өз кезегінде, күрделілік пен ықтималдылық сипаты гео-болжам жасаудың ерекше белгілері болып табылады. Географиялық болжаудың негізгі операциялық бірліктері - кеңістік пен уақыт - болжамның мақсаты мен объектісімен, сондай-ақ белгілі бір аймақтың жергілікті табиғи-экономикалық сипаттамаларымен салыстыра қарастырылады. Географиялық болжамның жетістігі мен сенімділігі көптеген жағдайлармен анықталады, соның ішінде проблеманы шешуді қамтамасыз ететін негізгі факторлар мен әдістерді дұрыс таңдау. Табиғи ортаның жай-күйін географиялық болжау көп факторлы, ал бұл факторлар физикалық жағынан әр түрлі: табиғат, қоғам, технология және т.б. немесе оның адам үшін қолайлы факторлары. Бұл факторлар сыртқы және ішкі болуы мүмкін. Сыртқы факторлар, мысалы, табиғи ландшафтты толығымен бұзатын карьерлер мен қатты үйінділер, зауыт мұржаларынан шығатын түтіндер, ауаны ластайтын заттар, су қоймаларына енетін өндірістік және тұрмыстық сарқынды сулар, қоршаған ортаға әсер етудің көптеген басқа көздері сияқты табиғи ортаға әсер ету көздері болып табылады. ... Осындай факторлар әсерінің мөлшері мен күшін алдын-ала болжап, аймақтың табиғатын қорғау жоспарларында ескеруге болады. жүктеу/скачать 48.6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|