53
AHMET BAYTURSUNOĞLU VE TÜRLERİN SINIFLANDIRILMASI
Yeldos TOKTARBAY
4
Özet
20. yüzyılın ilk çeyreğinde Kazak toplumu Rönesans tarzında modernize edildi
ve değişim yaşadı. Sömürge politikasının etkilerini yaşayan halk, milli mücadelede,
dilinin, dininin ve kimliğinin korunmasına karşı greve gitti. Kazak dili, yazın, kültür
ve bilim dili haline geldi. Kazak gazeteciliğinin sanatsal dili, Kazak basın ve
yayınında kendisini buldu. Alaş aydınları olarak adlandırılan bir grup eğitimli insan,
kültürel yenilenme ve manevi olgunluk yolunda yeni bir Kazak toplumunun oluşumu
için çok fazla çaba sarf etti.
Kazak Türklerinin ruhani lideri, milletin hocası, asrın aydını Ahmet
Baytursunoğlu, birçok ilmi esere imzasını atmış bir yazardır. Kazak dil biliminin ve
edebiyat araştırmalarının temellerini atan büyük bir bilim adamıdır.
Ahmet Baytursunoğlu, milli kurtuluş hareketi ideolojisinin sistematik işleyişine
büyük katkı sağlayan “anavatan savaşçısı”dır. Milli mücadele yıllarında kalemi ve bilgisi
ile Kazak memleketine hizmet etmiş eşsiz bir şahsiyettir. Prof. Baytursunoğlu,
Kazak
alfabesini ve yazısını yaratan büyük bir dilbilimcidir. O, edebi çalışmaların, kültürel
çalışmaların, gazeteciliğin gelişimi için eşsiz bir azimle çalışan büyük bir bilgindir.
Stalin'in terörist baskısının kurbanı olan Ahmet Baytursunoğlu'nun edebi ve
bilimsel mirasını tanımak ve incelemek, Türk bilim araştırmaları için gerekli hale
gelmiştir. Türkolojiye, Türk dünyasının entegrasyonunun gelişmesine yaptığı
katkılar, farklı bilim dallarında farklı açılardan ele alınmalı, kapsamlı bir şekilde
incelenmeli ve farklılaştırılmalıdır.
Ahmet Baytursunoğlu'nun değerli eserlerinden biri de 1926'da yayınlanan
"Edebiyet Tanıtkış" (Edebiyat Teorisi) adlı bilimsel araştırma çalışmasıdır. Bu eser,
Kazak edebiyat araştırmaları tarihinde edebi meseleler üzerine yazılmış ilk teorik
mesleki çalışmadır. Kurmacanın bilimsel anlayışı ve teorik anlamı kapsamlı bir
şekilde ortaya konmuş ve eser günlük hayattan örnekler kullanılarak yazılmıştır.
Makale, bir Kazak bilim adamının edebiyat türlerini sınıflandırmasını ele
almaktadır. Şiirsel sorunların sistemleştirilmesinin tarihi de ayırt edilecektir.
Araştırmanın görevi, Ahmet Baytursunoğlu'nun edebi yönünü ve teorik
sonuçlarını güncel bir şekilde değerlendirmektir. Ayrıca edebiyat kuramının sorunları
da ele alınacaktır. Günümüz edebî türlerinin dönüşümsel değişimi incelenecektir.
Достарыңызбен бөлісу: