Халықаралық сапаны бақылау, аудит, шолу, басқа ақпараттың ДҰрыстығын растау және ілеспе қызметтер жөнінде жинақ

15. 
    Тәжірибеші маман осы КМХС және КМХС 3000 екеуінің де талаптарын орындамағанынша, бұл КМХС-пен сәйкестікті көрсетпеуі тиіс. (Сілтеме: А5-А6, А17, А21-А22, А37, А127 тараулар)
    

16. 
    Келісім серіктесі істеуі тиіс:
    

(а) Жеткілікті сенімділік қабілеттері, білімі және тәжірибесі, және сенімділік қорытындысының жауапкершілігін қабылдау үшін эмиссияларды санауда және есептеме жасауда жеткілікті біліктілігі болуы қажет;

17. 
    Келісімнің алғышарттары бар ма, жоқ па екенін орнату үшін:
    

1. 
   Егер ЖЖГ мәлімдемесі саналған немесе саналатын маңызды эмиссияларды алып тастаса, осындай алып тастаулар түрлі жағдайларда саналы бола ма екенін;
   
2. 
   Егер ЖЖГ мәлімдемесі болмыспен хабарланған маңызды эмиссияларға қатысты сенімділікті алып тастаса, осындай алып тастаулар түрлі жағдайларда саналы бола ма екенін;
   
3. 
   Егер ЖЖГ мәлімдемесі эмиссия шегерімдеріне қатысты сенімділікті алып тастаса, Тәжірибеші маман алатын сенімділіктің табиғаты түсінікті, түрлі жағдайларда санала бола ма екенін, және қызықтырушы жаққа түсінікті болатынын. (Сілтеме: А11-А12 тарау)
   

1. 
   Болмыстың ұйымдастыру шекарасын анықтау тәсілі; (Сілтеме: А27-А28 тарау)
   
2. 
   Саналуға тиіс ЖЖГ мөлшері;
   
3. 
   Жарамды квантификация тәсілдері, базалық жылға түзетулер жасауды қамтиды;
   
4. 
   Қолданушылар ЖЖГ мәлімдемесін дайындауда жасалған маңызды шешімдерді түсіне алатындай жеткілікті жарияланулар; (Сілтеме: А29-А34)
   

1. 
   Болмыс анықтайтын ішкі басқару ісін дайындау, іске асыру және сүйемелдеу, ЖЖГ мәлімдемесін дайындауда алаяқтық болсын, қате болсын, материалдық бұрмалануларды болдырмау үшін қажет;
   
2. 
   ЖЖГ мәлімдемесін қолданылмалы критерийге сай дайындауы үшін (Сілтеме: А35 тарау); және
   
3. 
   ЖЖГ мәлімдемесінде қолданылған қолданылмалы критерийді сипаттау үшін. (Сілтеме: А36 тарау)
   

18. 
    Келісімнің келісілген шарттары мыналарды қамтуы тиіс КМХС 3000⁴⁸ (Сілтеме: А37 тарау):
    

(ә) Тәжірибеші маманның жауапкершіліктері;

(б) Болмыстың жауапкершіліктері;

(в) ЖЖГ мәлімдемесін дайындауға қажет қолжанылмалы критерийлерді айқындау;

(г) Тәжірибеші маман жасауы тиіс кез келген есептеменің күтілген түрі мен мазмұнына сілтеме және онда есептеменің күтілген түрі мен мазмұнынан өзгеше болуы мүмкін жағдайларды келтіретін мәлімдеме;

(ғ) Болмыстың келісімнің қорытындысында жазбаша көрсетілімдер қамтамасыз етуге келісетіні жайлы нақтылама.

19. 
    Кепілдік міндеттеме жөніндегі Халықралық Стандарт КМХС 3000,
    

1. 
   Келісімнің саласын анықтайтын мінездемесін айқындау;
   

б) Тәжірибеші маманның кәсіби шешім шығаруында, келісім тобының жігерлерін бағыттауда маңызды факторларды қарастыру;

в) Келісімді қабылдау немесе жалғастыру процедураларының нәтижелерін қарастыру, және болмыс үшін келісім серіктесімен жасалған басқа келісімдерде жиналған білімнің орынды болуын қарастыру;

г) Келісімді жасауға қажетті ресурстардың табиғатын, уақытын және дәрежесін орнату, оған сарапшыларды немесе басқа да тәжірибе жасаушыларды әске жұмылдыру жатады;

ғ) Болмыстың ішкі аудит функциясының келісімге әсерін анықтау;

Келісімді жоспарлау және орындаудағы материалдылық

Келісімді жоспарлауда материалдылық пен өнімділк материалдылығын анықтау

20. 
    Жалпы келісім стратегиясын орнату кезінде Тәжірибеші маман ЖЖГ мәлімдемесі үшін материалдылықты анықтауы тиіс. (Сілтеме: А44-А50 тарау)
    
21. 
    Тәжірибеші маман материалдық бұрмаланулардың тәуекелтерін бағалау және ары қарайғы процедуралардың табиғаты, уақыты мен дәрежесін анықтау мақсаттарында өнімділік материалдылығын анықтауы керек.
    

22. 
    Тәжірибеші маман келісім уақытында бастапқыда басқандай мөлшер санап қоюына себепші болатын ақпарат жайлы хабардар болған жағдайда ЖЖГ мәлімдемесі үшін материалдылықты тексеруі керек. (Сілтеме: А51 тарау)
    

23. 
    Тәжірибеші маман келесілер туралы түсінік алу керек:(Сілтеме: А52-А53)
    

(ә) Болмыстың табиғаты, келесілерді қамтиды:

1. 
   Болмыстың ұйымдастыру шекарасында қамтылған әрекеттердің табиғаты, ол қамтиды: (Сілтеме: А27-А28 тарау)
   

ә. Болмыстың жалпы эмиссиясына әркімнің қосқан үлесі;

б. ЖЖГ мәлімдемесінде келтірілген мөлшерлерге қатысты анықталмағандықтар. (Сілтеме: А54-А59 тарау)

2. 
   Әрекеттердің табиғатының және дәрежесінің алдыңғы уақыттан кейінгі өзгерістері; және
   
3. 
   Әрекеттерді үзулердің жиілігі мен табиғаты. (Сілтеме: А60 тарау)
   

(в) Бағаламаларға қатысты қолданылмалы критерийлердің талаптары;

(г) Болмыстың табиғат өзгерісі мақсаты және стратегиясы, және оған байланысты экономикалық, реттеуші, физикалық және абыройлық тәуекелтер; (Сілтеме: А61 тарау)

(ғ) Болмыс шегіндегі эмиссиялар туралы ақпарат және оны бақылау мен оған жауаптылық;

(д) Болмыстың ішкі аудит функциясы бар ма, және, бар болса, эмиссияларға қатысты әрекеттер мен басты тапқандары.

Материалдық бұрмаланудың тәуекелтерін анықтау мен бағалау және түсінік алуға бағытталған процедуралар

24. 
    Болмысты және болмыстың ішкі басқаруын, және материалдық бұрмаланудың тәуекелтерін анықтау мен бағалауды қамтитын оның ортасын түсінуге бағытталған процедуралар мыналарды қамтуы тиіс (Сілтеме: А52-А53, А62 тарау):
    

1. 
   Болмыс шегіндегі, Тәжірибеші мамантың кәсіби шешім шығаруына сәйкес, алаяқтық немесе қатеге байланысты пайда болатын материалдық бұрмаланудың тәуекелтерін анықтау мен бағалауда көмек көрсетуі мүмкін ақпараты бар тұлғалардың сұранысы;
   

(б) Бақылау және тексеру. (Сілтеме: А66-А68 тарау)

27. Егер келісім серіктесі болмыс үшін басқа да келісімдерді орындаса, келісім серіктесі алынған ақпарат материалдық бұрмаланудың тәуекелтерін анықтау және бағалауда орынды ма екенін қарастыру керек.

28. Тәжірибеші маман болмыстың шегінде менеджментке және басқаларға олардың нақыт алаяқтық немесе ЖЖГ мәлімдемесіне кері әсерін тигізетін заңнамалар мен реттемелермен сәйкессіздік жайлы білімдері бар-жоғы туралы сұраныс жасауы керек.

29. Келісім серіктесі және келісім тобының басқа басты мүшелері, және кез келген Тәжірибеші маманның сыртқы сарапшысы болмыстың ЖЖГ мәлімдемесінің қабылдану қабілетін және қолданылмалы критерийлердің болмыстың фактілері мен жағдайларына қолданылуын талқылау керек. Келісім серіктесі келісім тобына, және талқылауда қатыспаған Тәжірибеші маманды кез келген сыртқы сарапшысына қандай мәселелер айтылуы керек екенін анықтауы тиіс.

30. Тәжірибеші маман болмыстың квантификация тәсілдері және есептеме ережелері, болмыстың ұйымдастыру шекараларын анықтауды қамтығанда, оның әрекеттерін лайықты екенін, және қолданылмалы критерийлермен, квантификация тәсілдерімен және есептеме ережелерімен тізбектес екенін бағалауы тиіс.

Болмыстың жеңілдіктерінің орнында процедураларды жүргізу

31. 
    Тәжірибеші маман келісімнің түрлі жағдайларында маңызды жеңілдіктердің орналасқан жерінде процедураларды орындаудың қажеттігін анықтауы керек.(Сілтеме: А15-А16, А74-А77 тарау)
    

31. 
    Болмыста келісімге қатысты ішкі аудит функциясы бар болса, Тәжірибеші маман: (Сілтеме: А78 тарау)
    

(ә) Егер ішкі аудит функциясының арнайы жұмысын қолданатын болса, сол жұмыс келісімнің мақсаттары үшін жеткілікті ме екенін анықтауы тиіс.

34. 
    33L немесе 33R тарауларында талап етілгендей процедураларды орындау кезінде Тәжірибеші маман аз дегенде келесі факторларды қарастыруы қажет:(Сілтеме: А84-А89 тарау)
    

1. 
   ЖЖГ мәлімдемесіндегі бұрмаланудың ықтималдығы;(Сілтеме: А84-А86тарау)
   

б) Потенциалды маңызды эмиссияны тастап кету ықтималдығы;(Сілтеме: А88 (а)тарау)

в) Маңызды экономикалық немесе реттеушілік өзгерістер;(Сілтеме: А79-А88 (ә) тарау)

д) Операциялардың табиғаты;(Сілтеме: А88 (тарау)

г) Квантификация тәсілдерінің табиғаты;(Сілтеме: А88 (в)тарау)

ғ) Ұйымдастыру шекарасын анықтаудағы күрделілік дәрежесі және қатысты жақтардың қалай жұмылдырылғандықтары;(Сілтеме: А27-А28тарау)

д) Бизнестің қалыпты жағдайынан тыс айтарлықтай эмиссиялар бар ма екені;(Сілтеме: А88 (г)тарау)

е) Эмиссияларды санаудағы субъективтілік дәрежесі;(Сілтеме: А88 (г)тарау)

ж) 3 сала эмиссиялары ЖЖГ мәлімдемесінде қамтылған ба, жоқ па екендігі; және(Сілтеме: А88 (ғ)тарау)

з) Болмыстың маңызды бағалауларды қалай жасайтыны және қандай мәліметтерге негізделгені.(Сілтеме: А88 (д)тарау)

34. 
    Тәжірибеші маман ЖЖГ мәлімдемесі деңгейінде материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтерін кетіруге бағытталған жалпы жауаптарды дайындау және іске асыру керек.(Сілтеме: А90-А93тарау)
    
35. 
    Тәжірибеші маман табиғаты, сәйкесінше, алынған шектелген немесе саналы сенімділікті назарға ала отырып, уақыты және дәрежесі материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтеріне қарама-қарсы ары қарайғы процедураларды дайындау және іске асыру керек.(Сілтеме: А90тарау)
    

Шектелген сенімділік	Саналы сенімділік
37L. 36 тарауға сай ары қарайғы процедураларды дайындау және жүзеге асыруда Тәжірибеші маман: Эмиссиялар мен жарияламалардың материалдық түрлеріне арналған материалдық бұрмалану тәуекелтерін бағалау себептерін қарастыруы; ә) Тәуекелтерді бағалаудың көбірек сенерлік дәлелдемесін алуы, тиіс	37R. 36 тарауға сай ары қарайғы процедураларды дайындау және жүзеге асыруда Тәжірибеші маман: Эмиссиялар мен жарияламалардың материалдық түрлеріне арналған материалдық бұрмалану тәуекелтерін бағалау себептерін деңгейінде қарастыруы, ол қамтиды: Эмиссияның немесе жарияламаның түрлі сипаттамасыа байланысты материалдық бұрмалану ықтималдығы; және Тәжірибеші маман басқа процедуралардың табиғатын, уақытын және дәрежесін анықтауда басқару істерінің қызмет өнімділігіне негізделетіні. ә) Тәуекелтерді бағалаудың көбірек сенерлік дәлелдемесін алуы керек.
	Басқару істерін сынақтау 38R. Тәжірибеші маман орынды басқару істерінің қызмет өнімділігіне сияқты жеткілікті лайықты дәлелдеме алу үшін басқару істерін сынақтауды дайындауы және жүргізуі қажет, егер: Тәжірибеші маман басқа процедуралардың табиғатын, уақытын және дәрежесін анықтауда басқару істерінің қызмет өнімділігіне негізделсе; ә) Басқару істерін сынақтаудан басқа процедуралар бекітпе деңгейінде жеткілікті лайық дәлелдеме бере алмаса. 39. Егер басқарудан ауытқулар табылса, Тәжірибеші маман сол мәселелерді және олардың салдарын түсінуге сұраныс жасауы керек, және анықтауы керек: (a) Басқару істеріне жүгінуге лайықты негіз болуды қамтамасыз ететін орындалған басқару істерінің сынақтары; ә) Басқару істерінің қосымша сынақтары; немесе (c) Басқа процедураларды қолдану арқылы жойылуға тиіс материалдық бұрмаланудың тәуекелтері.
	Басқару істерін сынақтаудан басқа процедуралар 40R. Материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтеріне қатыссыз, Тәжірибеші маман басқару істерінің сынақтарына қосымша мағлұматтар мен талдау процедураларының сынақтарын дайындау және орындау керек. 41R. Тәжірибеші маман сырттан келген нақтылау процедуралары орындалуға тиіс па, жоқ па соны қарастыруы керек.
Материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтеріне жауап ретінде орындалған талдау процедуралары 42L. Талдау процедураларын дайындауда және іске асыруда Тәжірибеші маман: Ерекше талдау процедураларының лайықтылығын анықтау керек, материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтерін және мәліметтердің сынақтарын есепке ала отырып. ә) Тәжірибеші мамантың жазбадағы мөлшерлер мен қатынастар жайлы болжамы дамитындай мәліметтің сенімділігін бағалау керек, қол жетімді ақпараттың және дайындықты басқарудың бастауын, салыстырмалылығын және орындылығын есепке ала отырып. Б) Жазбадағы мөлшерлер мен қатынастар жайлы болжамды дамыту керек.	Материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтеріне жауап ретінде орындалған талдау процедуралары 42R. Талдау процедураларын дайындауда және іске асыруда Тәжірибеші маман: Ерекше талдау процедураларының берілген бекітпе үшін лайықтылығын анықтау керек, материалдық бұрмаланудың осы бекітпелер үшін бағаланған тәуекелтерін және мәліметтердің сынақтарын есепке ала отырып. ә) Тәжірибеші мамантың жазбадағы мөлшерлер мен қатынастар жайлы болжамы дамитындай мәліметтің сенімділігін бағалау керек, қол жетімді ақпараттың және дайындықты басқарудың бастауын, салыстырмалылығын және орындылығын есепке ала отырып. б) Материалдық бұрмалануды оңай айқындауға мүмкіндік беретін дәлдігі жеткілікті жазбадағы мөлшерлер мен қатынастар жайлы болжамды дамыту керек.
43L. Егер талдау процедуралары тербелістерді немесе басқа орынды ақпаратпен тұрақсыз қатынастарды, немесе күтілген мөлшерлер мен қатынастардан айтарлықтай ауытқитынын анықтаса, Тәжірибеші маман болмысқа осындай өзгешеліктер туралы сұраныс жасауы керек. Тәжірибеші маман басқа процедуралар түрлі жағдайларда қажет па екенін білу үшін осындай сұраныстарға жауаптарды қарастыруы қажет.	43R. Егер талдау процедуралары тербелістерді немесе басқа орынды ақпаратпен тұрақсыз қатынастарды, немесе күтілген мөлшерлер мен қатынастардан айтарлықтай ауытқитынын анықтаса, Тәжірибеші маман оларды зерттеуі керек: Болмысқа сұраныс жасау арқылы және болмыстың жауабына қатысты қосымша дәлелдеме алу арқылы; және ә) Түрлі жағдайларда қажет болғанындай басқа процедураларды орындау.
Бағаға қатысты процедуралар 44L. Материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтеріне негізделіп, Тәжірибеші маман: Бағалауы қажет: Болмыс бағаламаға қатысты қолданылмалы критерийдің талаптарын лайықты түрде қолданғанын; Бағаламаларды лайықты және біртекті қолданылған етуге арналған тәсілдер, және сол бағалама есептемесіндегі немесе тәсілдеріндегі өзгерістер түрлі жағдайларда лайықты болатынын; және ә) Басқа процедуралар түрлі жағдайларда қажет па екенін қарастыруы қажет.	Бағаға қатысты процедуралар 44R. Материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелтеріне негізделіп, Тәжірибеші маман: Болмыс бағаламаға қатысты қолданылмалы критерийдің талаптарын лайықты түрде қолданғанын; ә) Бағаламаларды лайықты және біртекті қолданылған етуге арналған тәсілдер, және сол бағалама есептемесіндегі немесе тәсілдеріндегі өзгерістер түрлі жағдайларда лайықты болатынын; және 45R. Материалдық бұрмаланудың бағаланған тәуекелісіне жауап беруде, Тәжірибеші маман келесілердің бірін орындау керек, бағалаулардың табиғатын назарға ала отырып: Болмыс бағалауды қалай жасағанын және ол негізделген мәліметті сынақтау. Олай істеуде Тәжірибеші маман бағалауы тиіс: Қолданылған квантификация тәсілі түрлі жағдайларда орынды екенін; және Болмыс қолданған болжамдар саналы екенін. ә) Басқару істерінің қызмет өнімділігін болмыс бағалауды қалай жасағанының үстінен сынақтау, басқа да процедуралармен қатар. Б) Болмыстың бағамын бағалау үшін нүктелік бағалауды немесе диапазондық бағалауды дамыту. Бұл мақсатта: Егер Тәжірибеші маман болмыстыкінен өзгеше болжамдар немесе әдістер қолданса, Тәжірибеші маман болмыстың болжамдары мен тәсілдері туралы Тәжірибеші мамантың нүктелік немесе диапазондық бағамы орынды айнымалыларды назарға алатындай және кез келген айтарлықтай өзгешелікті бағалайтындай жеткілікті түсінік алу керек. Егер Тәжірибеші маман диапазонды қолдану лайық деп қорытынды жасаса, Тәжірибеші маман қол жетімді дәлелдемеге сүйене отырып, сол диапазондағы нәтижелер саналы деп табылғанша диапазонды тарылтып отыруы керек.

46. Егер таңдама қолданылатын болса, тәжірибеші нұсқаны жасау барысында таңдаманың жасалынатын рәсім мен халық ерекшеліктерін ескеруі қажет. (Сілт: Тарау. A90(ә), A105)

Алаяқтық, Заңдар мен Ережелер

47. Тәжірибеші маман алаяқтыққа, не мүмкін алаяқтыққа және тексеріс барысында болатын заң мен ереже бұзушылыққа тиісті түрде жауап беруі қажет. (Сілт: Тарау. A106–A107)

50. Тәжірибеші нағыз езбе қателіктерінен басқа щара кезінде табылған барлық бұрмалауларды жинақтауы қажет. (Сілт: Тарау. A112)

Шараның Дамуы барысында Анықталған Бұрмалануларды Қарастыру

51. Тәжірибеші жалпы шара стратегиясы мен шара қайта қарастыру мүмкіндігін бағалауы керек, егер:

1. 
   Анықталған бұрмалаулар мен олардың пайда болуы жағдайлары, шаралар барысында жинақталған бұрмалаулар елеулі болса, өзге бұрмалаулардың болу мүмкіндігін көрсетсе; және
   

52. Егер тәжірибешінің сұрауымен кәсіпорын құнды қағаз не хабарламаның түрін анықтап, табылған бұрмалауларды түзесе, кәсіпорынның жасап шыққан тексерісінен кейін тағы да қалып қойған бұрмалаулардың болуын тексеуі қажет.

Бұрмалаулардың Байланысы мен Түзетуі

53. Тәжірибеші шара барысына жинақталған барша бұрмалауларды кәсіпорынның деңгейіне лайықты етіп жинақтап, кәсіпорыннан анықталған бұрамалауларды түзетуін талап етуі қажет.

54. Егер кәсіпорын белгілі бір бұрмалауды не барлық бұрмалауларды түзетуден бас тартса, тәжірибеші кәсіпорынның неліктен түзету жасамайтынын біліп, осы түсініктемені тәжірибешінің қорытындысын жасауда ескеруі қажет.

Түзетілмеген Бұрамалаулардың Әсерінің Бағалау

55. Түзетілмеген Бұрмалаулардың әсерін бағалауға дейін тәжірибеші осы КМХС 20–22 бойынша табылған маңыздық дейгейін тексеріп, оның кәсіпорынның негізгі хабарламаларына әлі де сәйкес пе, соны тексеруі қажет.

56. Тәжірибеші анықталған бұрмалаулардың елеулігі дара ма, әлде жалпы ма, соны анықтауы қажет. Мұндай шешім жасағанда тәжірибеші бұрмалаулардың нақты жаңалықтармен не Жылыжай газдары қағидасына байланысты өлшемі мен табиғатын және олардың нақты жағдайларын анықтауы қажет.