Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет72/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
мен ғылыми сөз болуы тығыз бай-
ланыстылықта жүріп отырды. Бұл 
қазақ әдебиеттану ғылымының туу 
кезеңі үшін маңызды еді. Өйтке-
ні: «Любое понятие, в том числе и 
о ли тературе, только тогда получает 
пра во на жизнь, когда связано пря-
мой познавательной зависимостью 
с соответствующим явлением реаль-
ной действительности» екені анық 
[3, 42]. Сол себептен де осы орыс 
әдебиеттану ғылымын зерттеушілер: 
«Для того чтобы новые, западноевро-
пейские понятия о литературе прочно 
вошли в русское теоретико-литера-
турное сознание, необходимо было 
познать написать на русском языке 
такие произведения, такие стихот-
ворения, которые бы не только соот-
ветствовали этим понятиям, но были 
бы приняты читателями и литератур-
ной общественностью», – деп жаза-
ды. Оларда өлеңтануда теориялық 
көзқарас алға кетіп қалып, өлең прак-
тика жүзінде ескі славяндық дәстүр-
де жүрген еді. Орыс әдебиетінің 
көркемдік және жанрлық дамуына 
В. К. Тредиаковский мен М. В. Ло-
моносовтың орыс өлеңіне рефор-
ма жасауының зор көмегі болғанын 
жоғары бағалайтындықтары да сон-
дықтан. Ол әдеби-теориялық ой-пі-
кірдің қалыптаса түсуіне ықпал жа-
сады деп табады.
Бұл тұрғыдан келгенде ХХ ғасыр 
басындағы әдеби-теориялық ой-пі-
кірде көбірек сөз болған да, сандық 
жағынан біршама жазылғаны да ро-
ман болды. А. Байтұрсыновтың ұлт-
тық әдебиетті жанрлық өркендету 
мәселесін қойып, өркениетті елдер-
дің озық дәстүрінен үйренуге ша-
қырған «Білім жарысы» аталатын 
ма қаласы жарияланды. Автор Еуро-
па білімпаздары мен ғалымдарының 
өз ұлтының әдебиетін дамытуы үшін 
қандай шаралар ұйымдастырғанын 
тілге тиек ете келіп, Нобель сый-
лығын тағайындалуы сырын түсін-
діріп, ел басшылары мен ауқатты 
адамдарды осындай істі қолға алуға 
шақырады. «Осындай жұртқа пайда-
лы, үлгі аларлық жақсы істі жұрттың 
құлағына салып, біздің айтайық деп 
отырғанымыз мынау: білім жарысын 
істеу әр жұрттың қолынан келетін 
іс. Істейін десе қазақтың да қолынан 
келеді», – деп, бұл байлық көбейту 
немесе атақ шығару үшін емес, 
халыққа қызмет жасау мақсатында 
жүргізілетін игілікті іс екенін тү-
сіндіреді. Ахмет Байтұрсынов сөз 
еткен игі шара қолдау тауып, Ахмет 
Оразаев мақала көтерген бастаманы 
құптап, мұндай жақсы іске жол ашу 
керектігін айтып, білім жарысынан 
озып келгендерге бәйге тігетінін ха-
барлады. Бірақ бәйге тігудің мән-ма-
ғынасын түсіне қоймағандық бай -
қалып, ел ішінде әлі де бұл баста-
маны жандандырып әкетуге ат са-
лысу азшылық екенін сезген А. Бай-
тұрсынов «Білім жарысы хақын-
да» деген мақала жазып, тағы да 
түсіндіріп береді.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


88


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет