«информатика»

• 
  Конструктор
  
• 
  Форма шебері (Мастер форм)
  
• 
  Автоформа (баған бойынша, ленталық, кестелік, қиылысқан (сводная) кесте, қиылысқан диаграмма)
  
• 
  Диаграмма
  

MS Access-тегі сұраныс дегеніміз алдын-ала дайындалған сұрақ. Керек мәліметтерді қандай да бір шартқа байланысты шығаруға, сұрыптауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар сұраныс құрғанда кейбір есептеулерді де жүргізуге болады.

• 
  Конструктор
  
• 
  Қарапайм сұраныс (Простой запрос)
  
• 
  Қиылысқан сұраныс (Перекрестный запрос)
  
• 
  Қайталанатын жазулар (Повторяющиеся записи)
  

• 
  Конструктор
  
• 
  Есеп шебері (Мастер отчетов)
  
• 
  Автоесеп (баған бойынша, ленталық)
  
• 
  Диаграмма шебері
  
• 
  Почталық наклейкалар
  

«Абитуриент» МҚ кестелеріне шебер көмегімен көмегімен формалар құру.

Осы кестеге қарапайым сұраныс көмегімен Аты, Фамилия, Дата рождения өрістерін өзгеріссіз шығару.

МҚ-на сұраныстар құрыңыз.

ДАННЫЕ МҚ тПРЕДМЕТ кестесіне шебер көмегімен есеп құру.

1. 
   Форма шебері арқылы тСТУДЕНТЫ кестесіне форма құрайық. Ол үшін ашылған терезеден форма шеберін және кесте атын таңдаймыз. ОК батырмасын басамыз.
   
2. 
   Келесі ашылған терезеде форма құруда керек өрістерді таңдаймыз (Сурет 26).
   

3. 
   Суретте көрсетілген 3 өрісте таңдаңыз. Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 27).
   

4. 
   Ленталық түрін таңдап ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 28)
   

5. 
   Стиль түрі «Международный». Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 29).
   

6. 
   Бұл терезеде форманы ашуға болады немесе оны конструктор режимінде өзгерту үшін ашуға және формаға ат беруге болады. Біз Форма макетін өзгерту деген жерге белгі қойып (Изменить макет формы) форма атын фСТУДЕНТЫ деп өзгертейік те, дайын батырмасын басайық. Сонда форма конструктор режимінде ашылады (Сурет 30).
   

7. 
   Бұл терезеде тСТУДЕНТЫ кестесінің өрістер тізімі, форма шебері арқылы құрған формамыз және Элементтер тақтасы (Панель элементов) көріп тұрмыз. Элементтер тақтасында басқару элементтері орналасқан.
   
8. 
   Аталған тақтадан Батырма (Кнопка) элементін таңдап алып, форма Форма ескертулерінен (Примечание формы) төмен орналастырыңыз. Келесі терезе ашылады (Сурет 31).
   

9. 
   Батырманың қызметін анықтау үшін, біз Категориялар өрісінен қажет категорияны таңдаймыз. Ол - формалармен жұмыс (работа с формой). Категорияны таңдағанда сәйкес әрекеттері ашылады.
   
10. 
    Ол жерден Форманы жабу (Закрыть форму) әрекетін таңдаймыз. Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 32)
    

11. 
    Ашылған терезеден сурет түрін таңдаңыз. Сурет орнына Леп белгісін (!) таңдаңыз. Ары қарай батырмасын басамыз (Сурет 33).
    

12. 
    Батырмаға ат береміз. Дайын батырмасын басамыз.
    
13. 
    Формадағы өзгерістерді сақтап, форманы ашыңыз (Сурет 34).
    

14. 
    Батырманы басқанда форма жабылады.
    

тАбитуриент, тАттестат, тОплатаОбучения, тСвязьАбВУЗ кестелеріне шебер көмегімен жоғарыдағы нұсқауларға сүйене отырып, әр түрлі формалар құрыңыз.

1. 
   Конструктор көмегімен сұраныс құруды қарастырайық. Ол үшін ДАННЫЕ МҚ сұраныс қабаттамасына барып Құру (Создать) батырмасын шертеміз. Келесі терезе ашылады (Сурет 35). Конструктор режимін таңдап ОК батырмасын шертеміз.
   

2. 
   Келесі сұхбат терезе ашылады (Сурет 36):
   

3. 
   Осы жерден тСтуденты кестесін таңдап, Қосу (Добавить) батырмасын шертіп, содан кейін терезені жабамыз.
   
4. 
   Кестені қосқаннан кейін керек өрістерді тышқанның сол жақ батырмасын басып тұрып, сұраныс құру терезесіне әкелеміз. Осы мысалда Аты, фамилия, адрес, дата рождения ,телефон өрістерін алыңыздар.
   
5. 
   Осы терезеде: Өріс (Поле) - өріс аты, Кесте аты (Имя таблицы) – қай кестенің өрісі екені жазылып тұрады, Сұрыптау (Сортировка) - өрістерді өсу және кему реттері бойынша сұрыптауға болады, Экранға шығару (Вывод на экран) – таңдалған өрісте сұрыптау шартын жазуға болады, бірақ сұраныс нәтижесінде ол өрісті шығармауға да болады (жалауша белгісін алып тастаймыз), Сұрыптау шарты (Условие отбора) – сұраныс шарты жазылады.
   
6. 
   Келесі суреттегі (Сурет 37) түрге сұраныс терезесін әкеліңіз.
   

7. 
   Бұл жерде аты «А» әрпінен басталатын студенттер тізімін шығару керек. LIKE(*) операторы көмегімен қай әріптен басталатыны бойынша сұраныс жасауға болады. Басқа да сұраныс жазу шарттарының үлгілері келесі кестеде берілген (Кесте 11). Фамилия өрісін кему реті бойынша, Дата рождения өрісін өсу реті бойынша, Телефон өрісін өзгеріссіз шығару керек. Адрес өрісін экранға шығармау керек.
   

8. 
   Сұраныс терезесін жабыңыз. Сұранысты зИМЯ атымен сақтаңыздар.
   
9. 
   Сұранысты ашамыз, нәтижесі келесі суретте көрсетілген (Сурет 38).
   

10. 
    Сұраныс нәтижесі жазған шарттарды қанағаттандырды ма тексеріңіз.
    

1. 
   Енді осы кестедегі мәліметтерге қарапайым сұраныс құрайық. Ол үшін Сұраныс – Құру – Қарапайым сұраныс командасын орындаңыздар. Келесі терезе ашылады (Сурет 39):
   

2. 
   Бұл терезеде керек өрістерді таңдаймыз. Ары қарай батырмасын басамыз. Сонда келесі (Сурет 40) терезесі ашылады:
   

3. 
   Бұл терезеде сұранысты ашуға болады немесе сұраныс макетін өзгертуге болады. Бірінші жағдайда таңдалған өрістердегі мәліметтер шығады. Ал екінші жағдайда сұраныс конструктор режимінде ашылады, яғни, қандай да бір шарт беріп сұраныс құруға болады.
   
4. 
   Біз сұранысты өзгеріссіз ашайық (Сурет 41):
   

5. 
   Нәтиже көрсетілген суретте өзгеріссіз өрістегі мәліметтер шыққанын байқаймыз.
   

1. 
   Есеп шеберін және есеп құратын кесте немесе сұранысты таңдап, ОК басыңыз (Сурет 42).
   

2. 
   Бұл терезеден қажет өрістерді таңдаймыз. Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 43).
   

3. 
   Топтау жасаймыз. Өрістердің орналасу деңгейін реттеу мүмкіндігі бар. Ары қарай батырмасын басамыз (Сурет 44).
   

4. 
   Бұл терезеде өрістердегі мәліметтерді сұрыптау мүмкіндігі бар. Ары қарай батырмасын басамыз (Сурет 46).
   

5. 
   Есептің құрылымын таңдауғаболады. Беттің орналасуы ориентациясын көрсетеміз. Ары қарай батырасын басамыз (Сурет 47).
   

6. 
   Жартылай қарайтылған стиль түрін таңдап ары қарай батырмаын басамыз (Сурет 48).
   

7. 
   Бұл терезеде есеп құрылымын өзгертуге ашуға болады немесе өзгеріссіз шебер көмегімен құрылған есепті ашуға болады және есепке ат беруге облады. Есеп атын оПРЕДМЕТ деп беріңіз. Біз Есепті қарау жеріне белгі қойып, Дайын батырмасын басамыз. Есеп ашылады.
   
8. 
   Құрылған есепті конструктор режимінде ашып өзгертуге, басқару батырмаларын орнатуға болады.
   
9. 
   Өз беттеріңізбен есепті конструктор режимінде ашып, өрістердің түстерін өлшемдерін өзгертіңіз.
   

• 
  Microsoft Access-ті жүктеңіз. Жаңа МҚ құрыңыз. Оны ДАННЫЕ атымен сақтаңыз.
  
• 
  Экранның жоғары бөлігінде орналасқан меню қатарынан Кірістіру (Вставка) – Кесте (таблицы) командасын орындаңыз. Немесе, мәліметтер қоры терезесінде Кестелер қабаттамасы - Құру (Создать) батырмасын басыңыз. Жаңа кесте сұхбат терезесі шығады (Сурет 16)
  

• 
  Тышқанмен Кесте шебері (Мастер таблиц) таңдап, сонымен ОК батырмасына басыңыз. Кесте құру сұхбат терезесі шығады.
  
• 
  Қызмет (Деловые) өрісіне белгі қойыңыз. Сонда осыған кестелер тізімі шығады. Кестелар үлгісі тізімінен Студенттер кестесін таңдаңыз. Жаңа кесте өрісіне қажетті өрістерді суреттегідей таңдаңыз (Сурет 17)
  

• 
  Өрістер үлгісі тізіміндегі >-бір өріс жылжыту, >>-барлық өрістерді жылжыту дегенді білдіреді.
  
• 
  Қандайда бір өрістің атын өзгерту қажет болса, оны белгілеп көрсетіп, өрістің атын өзгерту батырмасын шертеміз. Сотовый телефон жолының жаңа атын Телефон деп енгізіп, ОК батырмасын басыңыз. Одан кейін Ары қарай батырмасына басыңыз (Сурет 18).
  

• 
  Келесі сұхбат терезедегі Жаңа кесте үшін ат (тСутендты) беріңіз (Сурет 19).
  

• 
  Келесі қадамда кілттік өріс құруды сұрайды. Оны жүйенің өзі құруын таңдайық (Сурет 20).
  

• 
  Ары қарай батырмасын басқаннан кейін соңғы қадам терезесі ашылады (Сурет 21). Соңғы сұхбат терезеде,ары қарай кестемен не істейтініңізді таңдауға болады. Кестелер конструкторы режиміне бару үшін Кестеның құрылымын өзгертуді таңдаймыз. Дайын (Готово) батырмасын шертеміз.
  
• 
  Осы кезде кестені конструктор режимінде ашады. Ал осы сұхбат терезеде екінші ауыстырып қосқышты таңдасақ, бірден кестеге мәліметтер енгізуге болады. Содай-ақ форма көмегімен де мәлімет енгізуге болады. Біз бірінші жағдайды таңдап, кестені конструктор режимінде құрып аяқтаймыз.
  

• 
  Келесі Терезе ашылады (Сурет 22). Бұл терезеде жоғарыда таңдаған өрістеріміздің типтерін өзгертуге болады. Осы жерде мән беретін ерекшелік жүйе өзі кілттік өріс ретінде Есептеуіш (Счетчик) өрісін құрған.
  

• 
  Енді кестеге мәліметтерді енгізіп кестені сақтаңыз (Сурет 23).
  

1. 
   Кесте құрудың неше тәсілі бар?
   
2. 
   Кесте не үшін қажет?
   
3. 
   Кестені конструктор режимінде қарау дегенді қалай түсінесіз?
   
4. 
   Кесте режимінде (Режим таблицы) кесте құрғанда өріс аттарын қалай өзгертуге болады?
   
5. 
   Форма құрудың неше тәсілі бар?
   
6. 
   Форма не үшін қажет?
   
7. 
   Форманы конструктор режимінде не үшін ашамыз?
   
8. 
   Басқару элементі дегеніміз не?
   
9. 
   Шебер көмегімен форма құру неше қадамнан тұрады?
   
10. 
    Сұраныс құрудың неше тәсілі бар?
    
11. 
    Сұраныс не үшін қажет?
    
12. 
    Сұранысты конструктор режимінде не үшін ашамыз?
    
13. 
    Қарапайым сұраныс құру ерекшелігі
    
14. 
    Null сөзінің қызметі қандай?
    
15. 
    Есеп құрудың неше тәсілі бар?
    
16. 
    Есеп не үшін қажет?
    
17. 
    Есепті конструктор режимінде өңдеуге бола ма?
    
18. 
    Диаграмма құру не үшін қажет деп ойлайсыз?
    
19. 
    Шебер көмегімен есеп құру неше қадамнан тұрады?
    

Зертханалық жұмыс №4 (4 сағат)

Презентация құру дегеніміз мәтіндер, графика, суреттер орналасқан слайдтар жиыны. Презентация құруға арналған Microsoft PowerPoint программасы басқа да офистік программалар сияқты өте жеңіл және қарапайым. Бұл программа өзі көптеген шаблондар мен дизайндардың нұсқаларын ұсынады. Программаны іске қосу үішн Іске қосу – Программалар - Microsoft Office - Microsoft PowerPoint командасын орындаймыз (Сурет 49).

Басқа да офистік программалар сияқты Microsoft Power Point терезесінің құрылымы тақырып жолынан, әр түрлі тақталардан, қалып күй қатарынан тұрады. Оң жақта орналасқан Есептер облысы көмегімен немесе мәзір қатары командаларының көмегімен Microsoft Power Point-та презентация құру орындалады. Осы терезеде презентация құрудың шаблонын таңдауға, бос презентация құруға, Автомазмұн шебері (Мастер автосоздания) арқылы презентация құруға болады.

• 
  Қарапайым режим – ең алғаш ашылған терезе. Онда қарау режимі, слайдтар ржеимі, құрылымы орналасқан.
  
• 
  Слайдтарды сұрыптау (Сортировщик слайдов) – барлық слайдтарды кішкентай көлемде көрсетеді.
  
• 
  Слайдтар – жеке слайдтарды құруға өңдеуге қолайлы режим.
  
• 
  Құрылым (Структура) – презентацияның мәтіндік құрылымын және мазмұнын көрсететін режим.
  
• 
  Ескерту беттері (Страницы заметок) – қолданушыға енгізетін материалдарын жеңіл енгізуге, түсінуіне мүмкіндік береді.
  

1. 
   Семей мемлекеттік педагогикалық интституты жайлы ақпараттар беретін 5 слайдтан тұратын «СПМИ» презентациясын құру.
   
2. 
   «Информатика ғылымы» аттты 7 слайдттан тұратын презентация құрыңыз. Онда диаграмма, блок схемалар, суреттер қоданыыз.
   
3. 
   СМПИ презентациясының параметрлерін реттеу.
   
4. 
   СМПИ презентациясына басқару батырмаларын орнату:
   
   • 
     Соңғы презентацияға Басына батырмасын орнатыңыз. Оны басқанда бірінші слайд ашылсын.
     
   • 
     Жұмыс столындағы КАФ_Инф.doc құжатын ашатын батырманы төртінші слайдқа орнатыңыз.
     
   • 
     Осы презентацияға жаңадан слайдтар қосыңыз. Олардың біріншісіне өз тобыңыздың атын, екіншісіне топ студенттерінің аты-жөнін, үшіншісіне топта өтетін пән аттарын кесте түрінде жазыңыз. Әр слайдтың шаблоны, құрылымы әр түрлі болсын. Басқарушы батырмалардан өз еркіңізбен 3 батырма орнатып, оларға әр түрлі әрекеттер бекітіңіз.
     
5. 
   Информатика ғылымы презентациясына басқару батырмаларын орнату, параметрлерін реттеу.
   

1. 
   Есептер облысынан Өңдеу шаблондары (Шаблоны оформления) таңдаймыз. Ашылған шаблондардың ішінен ОКЕАН шаблонын таңдаңыз. Осы шаблонның қасындағы бағыттауыштан Тек еркшеленген слайдқа қою (Только к выделенным слайдам) командасын таңдаңыз. Сонда таңдаған шаблон тек бір слайдқа орнатылады.
   
2. 
   Есептер облысынан Слайд құрылымы (Разметка слайда) командасын ашыңыз. Осы жерден Тек тақырыбы (Только заголовок) түрін осы слайдқа ғана орнатамыз. MS Power Point стандартты объектілерді орналастырудың 27 стандартты түрлерін ұсынады.
   
3. 
   Тақырыбын енгізіп, мәтінді форматтаңыз (Сурет 50). Мәтінді форматтау үшін MS WORD мәтіндік процесорын өткеннен білетін, Форматтау тақтасы немесе Формат мәзірін қолданасыздар.
   

4. 
   Жаңа слайд қосу үшін Форматтау тақтасынан Слайд құру (Создать слайд) компонентін таңдаңыз. Егер ол жоқ болса, Форматтау тақтасындағы кішкентай қара бағыттауышқа барып, сол жерден керек компонентті таңдап алыңыз. Сол кезде автоматты түрде екінші слайд ашылады.
   
5. 
   Осы слайдқа Кірістіру (Вставка) – Сурет (Рисунок) – Файлдан (Из файла) командасын орындаймыз. Жұмыс столындағы СГПИ.jpg файлын таңдаймыз. СМПИ суреті ашылады. Кескінді өңдеу (Настройка изображения) тақтасының көмегімен суретті өңдеп слайд ортасына орналастырамыз. Ал шаблон түрі ОБЛАКА (Сурет 51).
   

6. 
   Тағы да үшінші слайд қосамыз. Бұл слайдқа СМПИ-дің факультеттерін енгізіп жазыңыз. Ол үшін Слайд құрылымына (Разметка слайда) Тақырып немесе ұйымдастырылған диаграмма (Заголовок или организационная диаграмма) түрін таңдаңыз. Немесе мәзір қатарында Слайдта пайда болған батырмасына екі рет шертеміз. Ашылған терезеден үшінші диаграмма түрін таңдаңыз (Сурет 52). ОК батырмасын шертіңіз.
   

7. 
   Диаграмма слайдқа орналасқан соң, ашылған диаграмма тақтасынан Фигура қосу (Добавить фигуру) батырмасына 3 рет шертіп, фигура қосыңыз.
   
8. 
   Фигураларға сәйкес мәтінді теріп, форматтаңыз. Ал өңдеу шаблонына ЗАТМЕНИЕ түрін таңдаңыз (Сурет 53).
   

9. 
   Осы ретпен төртінші слайд қосамыз. Шаблон – Скругленный. Слайд құрылымы – Бос слайд (Сурет 54).
   

10. 
    Бесінші слайд Информатика кафедрасы жайлы ақпаратты файлдан алып қою. Ол үшін жұмыс столынан КАФ_Инф.doc файлындағы мәтінді көшіріп алып, слайдқа қоямыз. Слайд шаблоны – Слои. Слайд құрылымы – Тек тақырып жолы (Только заголовок) (Сурет 55).
    

Жоғарыдағы әдістемелік нұсқауларға сүйене отырып, тапсырманы орындаңыз.

1. 
   Презентацияны құрып болған соң оны реттеу керек. Ол үшін Слайдтарды көрсету (Показ слайдов) – Презентацияны реттеу (Настройка презентации) командасын орындаймыз (Сурет 56).
   

2. 
   Бұл терезеден презентацияны көрсету кезінде толық экранға ма әлде терезеден көрсету керек пе, қай номерлі слайдтарды көрсеут керек, уақыт бойынша ма, әлде қолмен көрсету керек пе осы параметрлерді орнатыңыз. Енді құрылған презентацияны көру үшін үшін Слайдтарды көрсету (Показ слайдов) – Көрсетуді бастау (Начать показ) командасын немесе F5 пернесін басыңыз.
   
3. 
   Слайдтардың параметрлерін Файл – Параметры страницы командасы арқылы өзгертуге болады (Сурет 57).
   

4. 
   Слайдатрды номерлеуге, енін және биіктігінің мәндерін беруге, слайдтардың бағытын көрсетуге мүмкіндік береді. Бұл жерден слайдтар номерленеді, құрылым терзесінде ал слайд бетіне номер қойылмайды.
   
5. 
   Слайдқа номер қою және колонтитул енгізу үшін Кірістіру (Вставка) – Слайд номерлері (Номера слайдов) немесе Түр (Вид) - Колонтитулы командасын орындаймыз (Сурет 58).
   

6. 
   Слайд номерін шығарыңыз және төменгі колонтитул жеріне СМПИ сөзін жазыңыз. Енді Қолдану (Применить) батырмасын бассаңыз тек сол слайдқа ғана орналасады, ал Барлығына қолдану (Применить ко всем) батырмасын бассаңыз барлық слайдтарға орналасады.
   

1. 
   Презентацияда басқару батырмаларын орнатуға болады. Ол үшін Слайдтарды көрсету – Басқарушы батырмалар (Управляющие кнопки) командасын орындаймыз (Сурет 59)
   

2. 
   Егер сіз құрған перзентация көптеген слайдтардан тұрса, онда батырмаларды орнату қолайлы. Мұнда, мысалы, өңделетін (настраиваемая), үйге (домой), анықтама (справка), алыдға (вперед), артқа (назад) т.б. батырмалар орналасқан. Осы батырмаларды керек слайдқа орнатып, оған қандай да бір әрекетті бекітуге болады.
   
3. 
   Мысал ретінде, бірінші слайдқа соңына (в конец) батырмасын таңдап, орнатыңыз. Келесі терезе ашылады (Сурет 60).
   

4. 
   Осы терезеден батырманың әрекетін орнатыңыз. Мысалы, Гиперсілтеме арқылы көшу жеріне белгі қойып, Соңғы слайд таңдаймыз. Ок батырмасын шертіңіз. Енді презентацияны көрсету кезінде тышқанмен шертсеңіз көрсету бірден соңғы слайдқа көшеді.
   

Жоғарыдағы әдістемелік нұсқауларға сүйене отырып орындаңыз.