«Инклюзивті білім беру» пәнінен дәрістер жинағы Мамандықтар: 6B01701- Қазақ тілі мен әдебиеті», «6B01704- шетел тілі: екі шет тілі»
ДӘРІС. МЕКТЕПККЕ ДЕЙІНГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДЕ ИНКЛЮЗИВТІ ТӘЖІРИБЕНІ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ
жүктеу/скачать 117.56 Kb.
|
| 8 ДӘРІС. МЕКТЕПККЕ ДЕЙІНГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДЕ ИНКЛЮЗИВТІ ТӘЖІРИБЕНІ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ.
Қоғамды демократияландыру және ізгілендіру бағытындағы әлеуметтік саясатты жандандыру, ұлттық білім беру жүйесін дамыту мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің ұйымдастырылуын, мазмұны мен әдістемелерін жетілдіру жолдарын іздестіруге себепші болады. Қазіргі әлем бастан кешіп, түпкілікті ауысымда тәсілдерді білім беру мен әлеуметтік-мәдени саясат тұтастай алғанда. Бұл қоғамның адамның жеке қасиеттерін дамыту мен қалыптастыруға қайта бағдарлануына байланысты. Бұл өзгерістер білім берудің жаңа парадигмасының пайда болуын тудырды, ол заманауи практикамен әзірленген тәсілдер мен ұғымдарға сүйеніп отыр. Оларға, атап айтқанда, "инклюзивті білім беру"ұғымын жатқызуға болады. Инклюзивті білім беру қалыптасу сатысында, сондықтан біздің еліміз үшін инклюзивті білім беру жүйесін жолға қою міндеті мемлекеттік деңгейде шешуді талап етеді. Қоғамды демократияландыру және ізгілендіру бағытындағы әлеуметтік саясатты жандандыру, ұлттық білім беру жүйесін дамыту мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің ұйымдастырылуын, мазмұны мен әдістемелерін жетілдіру жолдарын іздестіруге себепші болады. Денсаулық мүмкіндіктері шектеулі балаларды (бұдан әрі МШ бар балаларды) оқыту мен тәрбиелеу тәсілдерін өзгерту әлеуметтік-бейімдеу мінез-құлқына ие әлеуметтік-белсенді тұлғаны қалыптастыруға және дамытуға бағытталған. Бұл міндетті іске асыру жолдарының бірі-білім беру инклюзиясы болып табылады, ол ең алдымен баланың өзін ғана емес, оның отбасын да әлеуметтік оңалту құралы ретінде қарастырылады. Бұдан басқа, инклюзивті білім беруді дамыту тең құқықты, қолжетімділікті, кез келген бала үшін оның физикалық және басқа мүмкіндіктеріне қарамастан қолайлы білім беру бағытын таңдау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Инклюзияның ресейлік моделі Л. С. Выготскийдің жеке тұлға мен ортаны тұтастық ретінде анықтаған ұстанымдарына негізделген. Бүгінгі күні инклюзивті (қосылған) білім беру МШ балалар мен адамдарды және қалыпты дамып келе жатқан құрдастарды бірлесіп тәрбиелеу мен оқыту процесі ретінде түсіндіріледі. Мұндай білім беру барысында МШ бар балалар әлеуметтік дамудағы неғұрлым толық прогреске қол жеткізе алады. Мүгедек балаларға шыдамды (төзімді) қатынас қалыптастыру сатысында, сондықтан қоғам бөлігінің осы балаларды толық құқықты мүшелермен қабылдауға психологиялық дайын еместігін ескеру қажет. Инклюзивті білім беруді дамытудың осы кезеңінде жалпы білім беретін ортада қалыпты дамып келе жатқан құрдастары бар балаларды бірлесіп оқытудың жүйелі моделін құру туралы мәселе өзекті болып отыр. Инклюзияның белгілі бір моделі балаға қолжетімді және пайдалы болуы тиіс. Бұл ретте ол қалыпты дамып келе жатқан балаларға сапалы білім алуға кедергі келтірмеуі тиіс. Бір бастапқы бұзылулары бар балалардың психикалық даму деңгейі айтарлықтай әр түрлі болуы мүмкін, өйткені баланың биологиялық қолайсыздығы (есту, көру, орталық жүйке жүйесінің бұзылуы) бұзылудың бастапқы алғышарты - оның қоршаған ортамен өзара іс-қимылы болып табылады. Бастапқы бұзылудан туындаған психикалық дамудағы қайталама ауытқулар айтарлықтай дәрежеде арнайы ұйымдастырылған және ерекше түрде құрылған оқыту арқылы ескертілуі және еңсерілуі мүмкін. Қолдай отырып, инклюзивті мәдениеті іске асыра отырып, инклюзивті саясаты мен іс-тәжірибесін, білім беру мекемелері жұмыс істейді, инновациялық режимде. Бұл ретте негізгілердің бірі – орнықты, дамып келе жатқан міндет болып табылады. Әртүрлі үлгідегі және түрдегі мекемелерде инклюзивті білім беруді психологиялық-педагогикалық сүйемелдеудің тиімді жұмыс істейтін жүйесі. Интегративтік үдерісті психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу моделін құруды интеграцияның табыстылығын құрайтын және негізгі шарттардың бірі ретінде қарастыруға болады. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу мәселесі бойынша қазіргі заманғы ғылыми әдебиетті талдау интеграция процесінің мәнін түсінуге бірнеше көзқарастың бар екендігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Біріншісі-баланы оқыту мен тәрбиелеуді қолдау. Екіншісі-баланың дамуын қолдау. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді баланың тіршілік әрекетінің барлық салаларына қатысты кешенді процесс ретінде қарастыруға негізделген. Инклюзивтік білім беру туралы сөз болған кезде, яғни ықпалдасу, бір топта қалыпты дамуы бар балалар мен психофизикалық даму ерекшеліктері бар балаларды біріктіру, онда бірінші кезекте, соңғылардың топ өміріне толыққанды қатысуы туралы айту қажет. Инклюзивті білім беру жағдайында психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу жеке және жаппай ұйымдастырылады. Сүйемелдеу мамандарының қызметі, оның ішінде ЖВЗ бар балалармен, сондай-ақ ЖВЗ бар баланы қамтитын құрдастары тобымен жұмыс істеу үшін тәрбиешілер дайындауға, осы балаларға әлеуметтік қызығушылықты қалыптастыруға, қолданылатын терминологияға қатысты ілесіп жүруге қатысушылардың дұрыстылығына бағытталған. Білім беру мекемесінде инклюзивті процесті психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу бірнеше қағидаттарда құрылуы тиіс: 1. Үздіксіздік. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу білім берудің барлық сатысында жұмыс істейді, соның арқасында сүйемелдеу процесінің үздіксіздігі қамтамасыз етіледі. 2. Жүйелілік. Сүйемелдеудің маңыздылығы мен өнімділігі оның жүйелілігімен, мәселелердің кең ауқымына назар аударумен айқындалады. Олардың ішінде отбасы, білім беру ортасын жабдықтау, оқыту және тәрбиелеу, балалардың өзара іс-қимылы, өзін-өзі тану және жеке тұлғалық өзін-өзі жүзеге асыру мәселелері бар. Отбасын сүйемелдеу психофизикалық даму ерекшеліктері бар балалары бар отбасыларды қолдауды ғана емес. Бұл сондай-ақ инклюзивтік топтың барлық ата-анасындағы "ерекше" балаларға әлеуметтік қызығушылықты қалыптастыру. Осылайша, әрбір адам өздерінің кәсіби және қоғамдық функцияларын жүзеге асыра отырып, осындай қажеттіліктерді балалар мен ересектерді есепке алу қажеттілігін түсінген кезде микродеңгейдегі "ерекше" балалардың қажеттіліктерін түсінуден макродеңгейге көшуге болады. Білім беру процесінің барлық қатысушыларының оң эмоционалдық көңіл-күйін қамтамасыз ету. Инклюзивті білім берудің барлық кезеңдерінде сүйемелдеу тәрбиеленушілердің оң эмоционалдық көңіл-күйін, дамуында оң динамиканы және оң оқу жетістіктерін қамтамасыз етеді, балалардың өзара іс-қимылын дамытуға ықпал етеді. Ғалымдармен оқу ұжымындағы баланың әлеуметтік-эмоциялық саулығының болуы және оның барлық қызмет түрлеріндегі, оның ішінде оқу қызметіндегі табыстылығының арасындағы тікелей байланыс орнатылды. Әлеуметтік-эмоционалдық өзара іс-қимыл технологиясы педагогтармен, "қалыпты" дамушы балалармен және олардың ата-аналарымен инклюзивті білім беру жүйесінде жұмыс жасауды көздейді. Бұл жағдайда психофизикалық даму ерекшеліктері бар балаларда әлеуметтік құзыреттілік, айналасындағылармен қарым-қатынас дағдылары қалыптасады, әлеуметтік оқшаулаудан өтеді, құрдастарымен еркін өзара іс-қимыл жасау мүмкіндіктері кеңейтіледі. Сол және басқаларында әлеуметтік жетілудің белгілі бір дәрежесі қалыптасады және ЖВЗ бар бала басқалардан нашар емес және басқалардан жақсы емес деген фактіні (инклюзивті білім берудің басты белгілерінің бірі) түсіну қалыптасады – ол барлығы сияқты. Жеке көзқарас. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу мамандары басшылыққа алатын маңызды қағида - әрбір бала мен оның отбасына жеке көзқарас. Инклюзивті білім беру мекемесіне баратын балалардың білім беру ортасында ұқсас жағдай жасауды талап ететін ұқсас бұзушылықтары болса да, олардың әрқайсысының шағын орта ерекшеліктерінде, отбасындағы тәрбие стилінде, даму мүмкіндіктерінде, қажеттіліктер мен уәждемелерде айырмашылықтар бар. Сондықтан әрбір бала мен оның отбасы барлық осы факторларды ескере отырып, жеке көзқарасты талап етеді. Сүйемелдеу мамандарының командасындағы пәнаралық өзара іс-қимыл. Қызметкерлердің инклюзивті білім беру идеяларымен қаншалықты біріктірілгені, бір-бірін қаншалықты түсінеді және "ерекше" бала мен оның отбасын, білім беру процесінің басқа да қатысушыларын сүйемелдеудің бірыңғай тәсілін ұстанады, жұмыстың тиімділігіне, баланы сүйемелдеудің табыстылығына және ұжымдағы эмоционалдық ахуалға тікелей әсер етеді. Интеграцияланған оқытудың үш үлгісі бар: * Толық және аралас интеграция, онда бір топта білім беру бағдарламаларын меңгере отырып, ЖВЗ бар және қалыпты дамып келе жатқан балалар бірге білім алады. * Ішінара интеграция қандай да бір себептермен білім беру стандартын меңгере алмайтын балаларға көрсетілген, сондықтан олар топқа күннің бір бөлігіне кіреді. * Уақытша интеграция тәрбиелік сипаттағы әртүрлі іс-шараларды өткізу үшін айына кемінде екі рет типтік дамушы мектепке дейінгі балалармен өтемдік мақсаттағы топтың барлық тәрбиеленушілерін біріктіруді көздейді. жүктеу/скачать 117.56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|