Ислам тарИхИндәкИ ролу Мө`минләр анасы Ајишәнин

Ајишә илә сөһбәт едир.

Ајишә ордусу илә Бәшрәјә ҝетмәк истәдији ҝүнләрдә Үммү Сәләмә онунла ҝөрүшдү вә деди: –

Ајишә! Аллаһ-тәала сәнин үчүн мәһдудијјәт гәрар вермишдир. Онун әмриндән чыхма. Аллаһ Пејғәмбәр ¡-ин еһтирамына ҝөрә сәнинлә ҹамаат арасында һиҹаб вә пәрдә гәрар вермишди. Һәмин пәрдәни јыртмагла Пејғәмбәр ¡-ин һөрмәтин сындырма! Аллаһ евин ҝүшәсини сәнин үчүн мәсләһәт ҝөрүбдүр. Ону сәһра ҝәзинтисинә чевирмә!

Ајишә! Пејғәмбәр ¡ сәни јахшы танајырды. Әҝәр бу кими ишләрә гарышмаг сәнин үчүн мәсләһәт олсајды, һәзрәт мүтләг сәнә ҝөстәриш верәрди вә сәнинлә әһд-пејман бағлајарды. Һалбуки Пејғәмбәр ¡ ҝөстәриш вермәкдән әлавә бу кими ишләрә гарышмағы сәнә гадаға етмишдир.

Ајишә! Әҝәр Пејғәмбәр ¡ сәни бу јолда ҝөрсәјди, она неҹә ҹаваб верәрдин? Аллаһдан горх, Пејғәмбәр ™-дан һәја ет! Чүнки Аллаһ сәнин әмәлләрини ҝөрүр. Сәнин кичиҹик әмәлин дә Пејғәмбәр ¡-дән ҝизлин дејил.

Ајишә! Сәнин сечдијин јол о гәдәр писдир ки, әҝәр сәнин јериндә мән олсајдым вә мәнә ҹәннәтә ҝетмәк әмр олунсајды, Пејғәмбәр ™-ла үзләшмәкдән һәја едәрдим. Сәндә абыр-һәјаны әлдән вермә! Өләнә гәдәр евдән чөлә чыхма ки, Пејғәмбәр ¡ сәндән разы олсун.

Бәзи тарихчиләрин дедијинә ҝөрә әсасән Үммү Сәләмә ахырда бу сөзләри дә әлавә етди:

Ајишә! Әҝәр бу һагда Пејғәмбәр ¡-дән ешитдикләрими сәнә данышсам, нараһатлыга санҹылмыш илан кими өз-өзүнә гыврыларсан вә фәрјад едәрсән.

Ајишә деди: – Үммү Сәләмә! Бахмајараг ки, мән һәмишә сәнин нәсиһәтләрини гәбул-етмишәм, амма бу мәсәләдә јох. Чүнки мәни гаршыда чох ҝөзәл бир сәфәр ҝөзләјир. Мән бир-бири илә әдавәтли олан ики мүсәлман дәстәсинин арасында сүлһ јаратмаг истәјирәм.

Јолдакы һадисәләрдән мә`лумат.

Һов`әб итләри онун үстүнә һүрәҹәкләр.

Пејғәмбәр ¡

Бәшрә шәһәринә гәдәр бир сыра һадисәләр баш верди. Инди онлары нәгл едирик:

Пишнамазлыг һагда ихтилаф.

Тәбәри јазыр: Ајишәнин ордусу Мәккәдән һәрәкәт едәндә, Мәрван шәһәрдән гырагда намаз гылмаг үчүн азан деди. Сонра Тәлһә вә Зүбејрин јанына ҝәлиб деди: – Мән сизин һансынызы әмир билиб, ону ҹамаата пишнамаз кими танытдырым?! Тәлһә вә Зүбејр бир-биринин мүгабилиндә өз әгидә вә нәзәрләрин изһар едә билмәдикләриндән, онларын оғланлары ² бу һагда нәзәр вердиләр вә һәрә өз атасын пишнамаз елан етди. Бу јолла онларын арасында ихтилаф дүшдү. Ајишә һадисәдән хәбәр тутду. О, билирди ки, бу јолла ордунун арасында ихтилаф дүшәҹәк. Она ҝөрә дә Мәрваны јанына чағырыб, деди: –

Мәрван! Нә етмәк истәјирсән? Нијә ордунун арасына ихтилаф вә тәфригә салырсан?

Ҝәрәк намазы Абдуллаһ ибни Зүбејр гыла.

Ајишәнин әмринә әсасән Абдуллаһ Бәсрәјә дахил олана гәдәр пишнамаз олду.

Мәаз ибни Абдуллаһ бу ихтилафын ҝөрәндән сонра деди: –

Аллаһа анд олсун! Әҝәр биз галиб ҝәлсәк хилафәт барәдә дә ихтилаф дүшәҹәк. Чүнки нә Зүбејр мәгамдан әл чәкиб, ону Тәлһәјә верәнди, нә дә Тәлһә.

Рәјасәт һагда ихтилаф.

Мәрван вә достлары дедиләр: – Биз ҝедирик ки, ҝүҹ топлајаг вә Османын гатилләрин өлдүрәк, Сәид ибни Ас Тәлһә вә Зүбејрлә ҝөрүшдү вә деди: – Мәнә дүзүнү дејин. Әҝәр биз бу дөјүшдә галиб ҝәлсәк хилафәти кимә тапшыраҹагсыныз?

Дедиләр: – Биздән һәр кими ҹамаат сечсә.

Сәид деди: – Доғрусу, әҝәр сиз Османын интигамыны алмаг үчүн гијам етмишинизсә, даһа јахшы олар ки, хилафәти дә онун өвладларына верәсиниз.

Дедиләр: – Мүнариҹин бөјүкләрин кәнара гојуб, тәҹрүбәсиз ҹаванлары иш башына ҝәтирәк?

Сәид деди: – Мән һеч вахт разы олмарам ки, хилафәти Әбди Мәнаф аиләсиндән алыб, башгаларына верим. О, бунлары деди вә ордан (дөјүш) гајытды.

“Абдуллаһ ибни Халид”(бәни үмәјјәдән иди) дә дөјүшдән гајытды. “Мүғејрәти ибни Шөбә (Шәфиг гәбиләсиндән иди) бу һадисәдән мүшаһидә едәндән сонра өз гәбиләсинин чағырды. Онлар да ҝәлдикләри јолдан гајытдылар. Ордунун галан шәхсләри јолларына давам етдиләр.