Ислам тарИхИндәкИ ролу Мө`минләр анасы Ајишәнин

Натигләрә е`тираз

О, ханымларынызы евдә сахлајыб, Ајишәни орду башчысы гәрар вердиниз.

“Е`тиразчылар”

Зүбејр! Сус ки, мән дә данышым вә лазым оланлары ҹамаата чатдырым.

Абдуллаһ ибни Зүбејр ону сөјәрәк, деди6 Еј Әбди! Сән данышма. Амма о киши Абдуллаһын тәнбеһинә е`тираз етмәди вә Ајишәнин ордусуна хитаб едәрәк, деди: – Еј мүһаҹирләр сиз һәајтда ән бөјүк фәзиләтә вә ифтихара наил олдунуз. Чүнкисиз илк дәфә Пејғәмбәрин ¡-ин сәсинә ләббејк дединиз. Һәзрәтин вәфатындан сонра сиз өз араныздан бирини сечиб, онунла беј`әт етдиниз. Бу ишдә бизимлә мәсләһәтләшмәнизә бахмајараг, сизинлә сизинлә разылашдыг. Ондан сонра мәҹбури Әли ™-ла беј`әт етдиниз. Бүтүн бу ишләри биздән хәбәрсиз әнҹам вердиниз. Амма билмирәм нијә ҝөрә онун әлејһинә галхыб, онунла мүһарибәјә һазырлашмырсыныз?

Әли мүсәлманларын мал-дөвләтинә хәјанәт едибми, јахуд бир пис иш ҝөрүбмү?

Јох, һеч вахт Әли пак пакизәдир:

Бәс, биз нијә она е`тираз едирик?! Нијә онунла дөјүшүрүк? Онун сөзү бу јерә чатанда Ајишәнин ордусундан бә`зиләри гәзәбләниб ону өлдүрмәк истәдиләр. Онун гоһумлары да ону мүдафиә едәрәк, сағ-сағлам ону гачыртдылар.

Амма иш бунунла гуртармады. Һадисәнин сабаһы Ајишәнин ордусу илә о кишинин гәбиләси арасында дөјүш олду вә о кишинин гәбиләсиндән 70-нәфәри өлдүрдүләр.¹

Бу һадисә Имам Әли ™-а јетишәндә чох нараһат олду вә бу һагда шер охуду.²

2-Тәбәри Нәср ибни Мүзаһимдән нәгл едир:

Ҹаријә ибни Гидама Ајишәнин ордусуна гарышысында, дурарак деди: –

Ајишә! Анд олсун Аллаһа! Османын ганын төкүлмәсинин ҝүнаһы ләнәтләнмиш дәвәјә миниб кишиләр кими мүһарибә етмәкән аз дејил.

Ајишә!Сән Ислам ҹәмијјәтиндә һөрмәт саһиби един, амма бу әмәлилә өз гијмәтини вә әзәмәтини сындырдын. Сән өзүнү гатилләрин ҹәрҝәсиндә

гәрар вердин. Инди сәнинлә мүһарибә едән сәнин ганыны төкмәкдән чәкинмәјәҹәк.

Ајишә! Әҝәр бу јолу өз истәјинлә ҝәлисәнсә, елә бурдан гајыт. Әҝәр мәҹбур ҝәтирилмисәнсә мүсәлманлардан көмәк истә сәни онларын әлиндән гуратарсынлар. Евинә гајыт.³

3-Тәбәри сөзүнә белә давам едир:

Ҹаријәнин сөзләри гуртарандан сонра Бәни`сәд гәбиләсиндән бир ҹаван оғлан ајаға галхыб, Тәлһә вә Зүбејрә деди: –

Зүбејр! Мәҝәр сән Пејғәмбәр¡-ин тәрәфдары дејилдинми? Тәлһә мәҝәр Петғәмбәрин ҹаныны гылынҹлардан горујан сән дејилдинми?.

Анҹаг бу ҝүн нә олду ки, бүтүн дослуглар вә вәфадарлыглар зүлмә вә хәјанәтә чеврилди?.

Мән һеч вахт сизинлә (өз ханымын евдә гојуб Пејғәмбәр¡-ин ханымын өзү илә ҝәтирәнләрлә) һәмкарлыг етмәјәҹәјәм. О ҹаван оғлан бу сөзү дејиб ордудан чыхды вә бу һагда ше`р охуду.⁴

4-Тәбәри сонра әлавә едәрәк јазыр:

Бу вахт ҹәһинә гәбиләсиндән бир нәфәр Тәлһәнин оғлу Мәһәммәдин јанына ҝәлиб, Османын гатилинин ким олдуғуну сорушду.

Мәһәммәд деди: – Онун гәтлиндә үч нәфәр ҝүнаһкардыр.Биринҹи бу кәҹавәјә минмиш гадын,(Ајишә) икинҹи гырмызы дәвәјә минмиш киши,(Тәлһә)чм үчүнҹү исә Әлидир.

О, Тәлһәнин оғлунун сөзүнә ҝүләрәк ашағыдакы ше`ри охуду:

“Мүсәлманларын гәбирастанлыгында дәфн едилмәјә иҹазә верилмәјәнин (Османын) гәтли һагда бир нәфәрдән шәрһ истәдим.

Ҹавабында деди: – Онун ганы үч нәфәрин бојнундадыр.

Биринҹиси кәҹавәјә минмиш гадын,(Ајишә) икинҹи дәвә минмиш киши(Тәлһә)үчүнҹүсү Әли ибни Әби Талибдир. Биз исә көчәри идик вә бу ишә гошулмадыг.

Онун ҹавабында дедим: Кәҹавә вә дәвәјә минмиш Османын гатили олдуғуну дүз дедин. Анҹаг Әли ™ барәсиндә хәта вә сәһвә јол вердин.¹”

Ҹәмәл мүһарибәси

Ајишәнин әсҝәрләри бир дәстәнин бојнуну вурдулар, бир дәстәни исә һијлә илә өлдүрдүләр.

“Әли ™”

Биринҹи дөјүш башлајыр

Дедиләр: – Биринҹи е`тиразымыз будур ки, оы биздән үстүн олмаја – олмаја нијә бизә һакимлик едир. Икинҹи : О, елә бир иш ҝөрмүшдүр ки, бизим е`тиразымыза сәбәб олмушдур.

Осман ибни Һәниф деди: – Мән Әли™ тәтәфиндән бу шәһәрин һакимијәм.

Мән һәр ишдә она табејәм. Мәнә мөһләт верин ки Әли™-а мәктуб јазым. Сизин тәклиф вә истәкләринизи он билдирим. Ҝөрәк Һәзрәт нә ҝәстәриш верир.

Османын инсафлы тәклифи гәбул-олунду вә онлар арасында мүгавилә бағланды. Осман ибни Һәниф бу һадисәни Имам ™-а јазды. Амма ики ҝүн кечмәди ки, Ајишәнин әсҝәрләри Бәсрыәнин асајишин поздулар вә Османы тутдулар.

Әсҝәрләр Османын башынын вә үзүнүн түкүнү јолдулар¹.

Бәзи тарихчиләр мәсәлән, Јә`губи, Мәс`уди вә "Истиј`аб",² китабынын саһиби бу һадисәни белә нәгл едир: Ајишә вә Осман ибни Һәнифә арасында белә бир мүгавилә бағланды: Һәр ики тәрәф мүһарибә етмәкдән чәкинсин. Әли ™ мүхалифәтләрлә сөһбәт едәнә гәдәр Бәсрә шәһәринин һакимијјәти Осман ибни Һәнәфин әлиндә олмалыдыр. Сүлһ мүгавиләсиндән сонра Бәсрәнин һакими әсҝәрләринә әмр етди ки, дөјүш силаһларыны јерә гојсулар.

Амма нечә ҝүн кечмәди ки, чох сајыг вә јағышлы бир ҝеҹәдә Ајишәнин әсҝәрләри Абдуллаһ ибни Зүбејрин башчылыгы алтында Бәсрәнин губернаторлугуна һүҹум едиб Осман ибни Һәнифи тутфулар. Сонра бејтулмала һәмлә едиб, оранын гаролчуларындан 40-нәфәрини өлдүрдүләр.³

Мәс`уди јазыр: Бу һүҹумда өлдүрүләнләрин сајы јаралылардан әлавә 70-нәфәр иди онларын әллисинин (ҹамааты горхутмаг үчүн) ҹамаатын мүгабилиндә бојнун вурдулар. Тәбәри вә "Истиј`аб", китабынын саһиби јазыр: Осман ибни Һәнифи тутандан сонра Осман ибни Әффанын оғлу Әбаны Ајишәнин јанына ҝөндәрдиләр ки, онларын ( Ајишәнин әсҝәрләри ) вәзифәсини мүәјјән етсин. Ајшә онун ( Осман ибни Һәниф ) гәтлинә фәрман верди. Вә деди: – Әбан! Осман ибни Һәниф әнсардандыр. Ондан атанын интигамыны ал. Онун бојнуну вур.

Осман ибни Һәнифин гәтл әмри ҹамаат арасында јајыланда бир гадын Ајишәнин јанына ҝәлиб, деди: – Еј Мө`минәләр анасы! Осман ибни Һәнифин гәтлиндән кеч. Ајишә о гадынын сөзләринин тәсиринә дүшәрәк, әмр етди ки, Әбаны гајтарсынлар. Әбан Ајишәнин јанына ҝәлди. Ајишә деди: – Османы өлдүрмә. Ону зиндана сал.

Әбан деди: – Ајишә! әҝәр билсәјдим фикриндән дөнәҹәксән, јолдан гајытмаздым. Онун бојнун вурардым.

Бу вахт Муҹаши ибни Мәс`удун мәсләһәти илә Османа 40 шалллаг вуруб, онун үз вә башынын түклырини јолуб, зиндана ҝөндәрдиләр.¹

Мәшһур тарихчи Јә`губи нәгл едир: Ајишәнин әсҝәрләри Осман ибни Һәнифи тутандан сонра бејтулмалла һүҹум едиб, ораны гарәт етдиләр.

Беләликлә Ајишә биринҹи дөјүшдә галиб ҝелди. Бәсрәнин һакимијјәтини әлә кечирди.