ЖАЌ-бет аймаѓыныњ ісіктері

Боуэн ауруы морфологиялыќ гиперкератозбен, акантозбен сипатталады. ‡лкен ядралы эпителиальді алып клеткалары кездеседі. М‰йізді ќабатта «дµњгелек денешелер» жєне дєндер табылады. Базальды ќабат ќамтылмайды.

Гистологиялыќ зерттеуде кµбікше цитоплазмалы жєне жай боялѓан дµњгелек ядролы дµњгелек немесе сопаќша клеткалардыњ (Педжет клеткалары) болуы. Педжет клеткаларыныњ кµбісі базальді ќабатта орналасады. М±нда кезкелген кµлемді ±яшыќтыр т‰зіледі.

Процесс баяу ж‰реді, кейде жылдар бойы. Жаралардањ немесе шектеулі папилломатозды µсінділердіњ пайда болуы жалпаќклеткалы рактыњ дамуыныњ белгісі. М±ндай жаѓдайда аймаќтыќ (шапта) метасаздар ерте байќалады. Морфологиялыќ процесс эпидермистіњ ќалындауымен, акантозбен сипаталады.

Эпителиальді клеткалар бір-бірімен байланысты болады. Жиі ірі ядролы клеткалар кездеседі. Кейр эритроплазиясын, Боуэн ауруы сияќты, кµптеген авторлар эпидерсимішілік рак деп ќарастырады. Осыѓан байланысты емі ќатерлі ісіктегідей болуы керек.

Кератопреканцероз тобына терініњ кєрілік атрофиясы, кєрілік кератоз, тері м‰йізі, кератоакантома жатќызылады. Олар егде жаста адамдар байќалады, єдетте, дененіњ ашыќ жерлерінде жєне ќ±рѓаќтыќпен, ќабыршаќтанѓан терініњ єжімделуімен жєне телеангиэктазиялармен (кєрілік атрофияда) немесе сүйелді беткейлі сары-жасыл немесе аќшыл-ќызѓылт даќтардыњ түзілуімен (кәрілік кератозда) сипатталады. Кератоакантомада мүйізделген массалармен толы ортасында ойығы бар диаметрі 20 мм дейін жартылай дөңгелек түйіндер пайда болады, ал тері мүйізінде – тері беткейінен көтеріліп тұратын мүйізді конус. Бұл өзгерістердің аясында тері рагының дамуы 10-15-25 % жағдайларда байқалады.

Сол сияқты факультативтік рак алды аурулары болып ұзақ уақыт жазылмайтын жаралар мен тыртықтар табылады (көк тамырлардың варикозды кеңеюіндегі трофикалық жаралар, жарақаттардан кейінгі тыртықтардағы жаралар, остеомиелиттік жыланкөздер аймағы, химиялық, термиялық күйіктер мен қабыну ауруларынан кейінгі тыртықтар).

Тері рагы рентген сәулелерімен, радий, радиоактивтік изотоптармен байланысты, сол сияқты белгілі бір химиялық заттармен (күшәла және оның қоспалары, тас көмір өнімдері, мұнай және басқалар) байланысты созылмалы дерматиттер аясында да дамиды. Бұл өзгерістер, әдетте, аталған факторлардың әсерімен байланысты мамандарда кездеседі.

Созылмалы рентген (радий) дерматитітері атрофия мен телеангиэктазияның түзілуімен және терінің гиперкератозы, пигментация және депигментация аймақтарымен сипатталады. Бұл жерлерде шаш түсіп қалады. Кейде қабыну өзгерістерісіз жарықтар мен үшкір шетті жаралар пайда болады. Рактың дамуы үшін папиллярлы өсінділердің болуы сипатты. Әдетте жалпақклеткалы рак дамиды.

Бас терісінің және мойынның эпителиальді ісіктерінің ішінде базалиома жиі кездеседі 60 - 80 кездеседі. Жалпақ клеткалы рак 18 - 25 жағдайда кездеседі.Эндокринді және апокринді, майлы эпителиден дамитын терінің қосалқыларынынан дамитын ісікті ажырату керек. Көп жағдайда олар аденокарцинома құрлысты болады, бастың терісі аймағында және мойын терісінде кездеседі, өте төмен дәрежеде дифференцацияланған, ағымы көп жағдайда қатерлі болады.

Жалпақ клеткалы рак және базилиома жан жаққа біркелкі таралмайды, ол бірде терең, бірде беткей болады. Ісіктің өсуіне қарай некротикалық прцестер дамып, терінің дефектісі дамып – жара пайда болады. Біртіндеп ол өте үлкен көлемдерге жетеді, асқынған жағдайда көлемі шексіз болады.

Бастын тері аймағы мен мойынның терісіне тері рагінің метастазы 1 – 2  жағдайда терінің қосалқыларының инфильтративті және терең еңген формасында жиі байқалады. Кейбір жағдайда бастың шашты бөлігінің , бет, самай аймағының рагінің асқынған түрінде кездеседі. Бұл кезде метастаз құлақ маңы мойын лимфа түйіндерінде болдаы. Ал жеке мұүшелерге метастаз терінің қосалқыларынан дамыған ісіктерде кездеседі (өкпеге, сүт безіне, сүйекке).

Базалиоманың клиникалық ағымы көпшілік жағдайда әртүрлі, ол оның орналасуына, және ісіктің клиникалық формасына байланысты. Алғашында теріде ауырсынбайтын тығыздық пайда болады, кейіннен терінің үсті жараланып, қабықпен жабылады. Әдетте ірің болмайды. Егер қабықты алып тастасақ , ол кейін қайтадан пайда болады. Оның айналасындағы тығыздалу мен жара біртіндеп ұлғая береді. Бұл процесс айлап жүреді, науқастар көбінесе дәрігерге терідегі тығыздалу пайда болғаннан бір жыл аралығында көрінеді. Базалиома көбінесе бет терісінде нақты айтатын болсақ, бет қатпарының эмбриональді байланыс сызықтарында (қабақ қанаттарында,бастың шеке бөлігінде, көздің сыртқы бұрыштарында). Базалиома бір түйін түрінде 50 жастан асқан адамдарда дамиды, басқа жас аралығындағы адамдарда да кездесуі ықтимал.

Базалиоманың бастапқы даму кезеңінде ісіктік, жаралық, және өтпелі өсу формаларын ажыратуға болады, бірақ тәжірибе жүзінде мұның мағынасы азғантай. Базалиоманың дамуы барлық жағадайда ісіктік түйіннің дамуынан басталады, ал жаралану кейіннен белгілі терілік аймақты қамтиды.

Тер рагінің клиникалық ағымы базалиомаға қарағанда жылдамырақ, тері рагі жиі еркектерде 40 – 70 жас аралығында кездеседі. Жиі тер рагі мұрын арқасында, қанаттарында,(28 ) құлақ қалқанында(14 ) , жақ аймағында және бастын шашты бөлігінде.Бастын және мойынның тері рагінің бастапқа сатысы, оның дамуына әсер еткен патологиялық процестерге байланысты. Солардың фонында тығыздалу дамып, терең инфильтрацияланған жаңа түзіліс түріне айналады, және кейбіреуі папиллярлы өсу формалы болады.

Тері рагінің келесі клиникалық формаларын ажыратады:

1. 
   беткейлік;
   
2. 
   инфилтрацияланған немесе терең еңіп өсетін;
   
3. 
   папиллярлы.
   

Тері рагінің беткейлік формасы жиі кездеседі басында тығыздалудан басталып кейін дақ пайда болады. Содан кейін оның үстінен эрозия дамып , күлдіреуік, қабық дамиды науқастар ол қабықты алып тастайды. Дөнгелек жаралар қабақтын үстінде және мұрын қанаттарында жиі кездеседі.

Процес байқаусыз және баяу дамып, жара түзіледі айналасы және негізі валик тәрізді тығыздалумен қоршалады. Инфильтрациялаған тері рагі ағымы тез, ісік барлық астындағы тіндерге жайылады. Тығыз түйіндер өсіп, кейін жараға айналып, карта тәрізді жараға айналады. Рактің мұндай формаларында жергілікті лимфа түйіндеріне метастаз болады.Қолайсыз формны паиллярлы тері рагін ацйтуға болады, бірақ ол өте сирек кездеседі.

Тері қосалқыларынан тараған рак кейбір авторлардын айтуы бойынша тері рагінен еш айырмашылығы жоқ. Мұнымен келісуге болмайды. Тері қосалқыларынан дамыған батын және мойынның рагінің ағымы әдетте қатерлі. Көбінесе олар инфилтрацияланған формалы, жиі метастаз береді, жән оларды жеке топқа бөлу керек.

Терінің қатерлі ісіктерінің диагностикасы әдетте қиын емес, бірақта көпшілік жағдайда күмән туғызады. Ол көбінесе қатерсіз ісіктерде және ісік тәрізді зақымдалуларда, терінің әр түрлі ауруларында ( санырау құлақты аурулры, дерматит, экзема.) Дифференциалдық диагностика меланома және ангиоэндэтелиома кезінде қиындық туғызады. Барлық осы жағдайларда тері рагінің жиі кездесетін белгілерін есте ұстау керек - теріден сәл биік тұратын тығыздалу, жараны немесе эрозияны қоршаған венчиктердің болуы..

Цитологиялық зерттеудің барлық әдістерінің ішінде ісіктің беткейінен қырынды алып оны гематоксилин эозинмен . Бүл бояу тәсіліне Паппенгейм және Гимзе Романовский бойынша бояу әдістері нақты ядро құрлысымен цитоплазманы анықтай алмайды және ол үшін көп уақыт пен арнайы лаборатория құрылғылары керек.

Тері рагіне күдік туған жағдайда биопсия алыну керек, осыан кейін диагностикалық қателктер азайып, ісіктің микроскопиялық құрлысы анықталып, емдеу әдісі анықталады. Ал меланомаға күдік туған кезде биопсия жасамай, тері асты клечаткасымен және фасциямен қосып кең көлемде кесіп алған жөн.

Базалиома мен бастың, беттің және мойынның тері рагінің емі көптеген жағдайларға байланысты жүргізіледі, бірақ соның ішіндегі ісіктік процестің таралуы мен орналасуы ерекше орын алады. Хирургиялық, сәулелік, комбинирленген, дәрілік әдістерді бөледі. Бірақ соңғы он жылдықта терінің қатерлі ісіктерін емдеуде лазер аппараттары көмегімен криогенді әсер етуге мүмкіндік туды.

Базалиома мен тері рагі кезінде барлық емдеу тәсілдері қоданылады. Базалиома мен тері рагін емдеу кезнде шаблондық емдеу тәсілін қандайда бір емдеу тәсілін тандау кезінде қолдануға болмайды. Міне осының әсерінен көбіне ем оң нәтиже бермей жатады.Қандайда болмасын шектелгензақымдалудың өзінде детальді индивидуальді емдеу жоспарын құрған жөн. Мұндайда ісіктің локализациясына, өсу формасына, кезеніне, гистологиялық құрылымына, қосымша қабынулық және тыртықтық өзгерістеріне, және жалпы науқастың жалпы жағдайына үлкен назар аудару керек. Сонымен қатар кометикалық және функционалдық жағында ескерген дұрыс ол бірақ емнің радикалдылығына әсерін тигізбеуі керек.

Сәулелік ем қазіргі кезде ең кең таралған емдеу түрі. ОЛ жек дара немесе кобинирленген ем құрамына кіреді.Радилік терапия, рентген сәулесін және екеуінің қосындысын қолданады. Кеңірек тәжірибелік түрде қысқа дистанционды рентгентерапиясын қолдану кең етек алды, бірақ көп авторлар гамма терапияны дұрыс көреді. Қысқа дистанционды рентгентерапиясының басымдылығы оптимльді ошақты дозаны алу мүмкіндігі, ал жеткіліксіздігі алғашқы милиметрлердің өзінде дозаның тмөлшерінің төмендеуі.

Ісіктің орналасуына және формасына, өлшеміне байланысты дөңгелек немесе сопақша тубусты тандап алады. Сәле түсіретін аймаққа тек қана ісік орналасқан жеорді кіргізбеу керек. Сәлелену зонасы ісік орналасқан жерден 0,5 см аймақты қоса сәулелендірген жөн.

Қысқа дистанционды рентгентерапияны жеке емдеу әдісі ретінде кішкен ған ісік түрінде қолданған жөн (1 – 2 сатысы)мұрынның, мұрн бет қыртысының ісіктерінде, беттің және көздің ішкі бұрышы ісіктерінде. Ал үлкен көлемді және 2 см көп тереңдікке еңіп жатқан ісіктерде сәулелік терапияның құрамына еңгізуге болады

Кең көлемді зақымдалу кезінде құрамды сәулелік немесе комбинирленген емдеу тәсілі қолданылады. Мұндай кезде әсіресе экзофитті ісік түрінде дистанционды гамма терапияны Қысқа дистанционды рентгентерапиямен қолданған жөн. Бұл ісікке үлкен дозада беріп маңайындағы тіндерді зақымдамайды.

Хирургиялық ем

Базалиома мен тері рагі кезінде хирургиялық емдеу тәсілін кейбір авторлар тандау әдісі деп айтады. Ол келесі варианттарда көрсетіледі.

1. 
   Хирургиялық . Ісікті кесіп алып тастау. Жеке емдеу әдісі түрінде.Бұл нұсқа шектелген зақымдалу кезінде және ісіктің орналасуы оны кең көлемде кесіп алуға мүмкіндік беретін жерде орналасқанда, және ісікті кесу үлкен тыртықтанумен болмайтын болса.
   
2. 
   Электрокоагуляция және ісіктің электроэксцизиясы. Электрокоагуляция жеке әдіс түрінде қазіргі уақытта сирек қолданылады, тек аз ғана ісіктерде ғана. Электроэксцизия ғана кеңінен қолданылады. Оны құлақ қалқанының және құлақ маңы ісіктері кезінде , ерекше инфильтративті өсі кезінде, тері рагінің рецидиві болғанда, рактің ерекше түрлерінде, сәлелік терапия мүмкін болмағанда.
   
3. 
   Хирургиялық және электрохирургиялық кесу. Комбинирленген әдістің бір бөлігі ретінде Бұл нұсқа кең көлемді және терең орналасқан үшінші кезеңіндегі, сәулелік терапияға тұрақты, рецидив ісіктерге сәулелік компанент мүмкін болғанда. Мысалы қабақтың ісіктері, көз бұрышының ісіктері операциядан кейін көз алмасына таралумен жүрсе электрохирургиялықэкзентерация көрсетілген.
   
4. 
   Криогенді деструкция әдісінде сұйық азотты қолданады. Арнайы аппараттың көмегімен (криозонд) ісікті қатырады. Бұл әдісте анестезия қолданудың қажеті жоқ, амбулаторлы жағдайда жүргізуге болады, косметикалық жағынан өте жағымды.
   

Ісіктің өлімі үшін қолданылатын критикалық температура шамамен – 20 С ге тең. Осы температурадан және осы айтылған температурадан жоғары әсер еткенде тыс орналасқан тіндердің тірі қалу мүмкіндігі бар. Сонымен осыдан екі қорытынды шығарамыз: 1. әсер ету зонасы некроз зонасынан әрдайым жоғары. 2. крио әсердің процестерін бақылау керек себебі онкологияда берілген тіннің нақты өлгені нәтижесі болу керек

Криогенді әдіс қабақтың, құлақ қалқанының, мұрын терісін емдеуде жаңа мүмкіндіктерге жол ашты. Көз алмасының конъюнктивасына таралу қаупі бар ісік кезінде көру мүшесінің тұтастығын сақтауға мүмкіндік бар.Криогенді әдіс радиорезистентті тері ісіктері кезінде тимді болды: Сәулелік реакциялар, терінің зақымдалулары сәулелік терапиядан кейінгі крио әсерге қарама қарсылық жоқ, Бұл әдісті қатерлі және қатерсіз тері ісіктері кезінде қолдануға болады, тек ғана ісік таралу көлемі үлкен болса, және ісік бет қанқасының сүйек тініне еніп өсетін болса ғана пайдалануға болмайды. Бұл емдеу тәсілін үлкен кісілер мен қарт адамдарда жақсы жетістікпен қолданылды. Криодеструкциядан кейін ұлпаның эпителизациясы мен регенерациясы тыртықсыз және терінің трофикалық бұзылуынсыз жүреді.

Тері ісіктерін лазерлі аппараттар арқылы емдеу әдістер шығарылуда. Лазерлік сәле арқылы базалиома мен тері рагін емдеуге болады. Бірақ лазермен емдеу ісіктің 1 – 2 сатыларында аз ғана рецидивтерде. Лазер сәулесін қолдануға негізгі көрсеткіш сұрағына жауапты зерттеу арқылы ғана анықтай аламыз.

• 
  Ісікті біріншілік тері пластикасымен хирургиялық жолмен алуды, ісік көлемі қаншалықты үлкен болсада тікелей көрсеткіш болып табылады, бірақ ісік сүйек және шеміршек ұлпаларына тарамаған болу керек.
  
• 
  Қатерлі ісіктерді біріншілік және рецедивтік кесіп алудан кейінгі пластикалық тері дефектісін жабуғада көп көңіл аудару қажет.
  

Метастаздарды емдеудің негізгі шарты біріншілік ісіктің емделу нәтижесінің болуы.

Метастазды емдеуде басты әдіс – хирургиялық емдеу. Салыстырмалы түрде тері рагінің метастазын емдеуде клиникалық жолмен анықталған немесе ұлғайған лимфалық түйіндерін анықтау кезінде хирургиялық әдіс қолданылады.

Операцияның көлемі біріншілік ісіктің орналасуына байланысты.Бастын және беттің тері рагі кезінде көбіне мойын лимфатикалық түйіндері зақымдалады. Оларды фасциальдіфутлярлы мойын клечаткасын кесіп алу немесе Крайль операциясы арқылы алып тастайды. Қабақтың, ауыз бұрышынның, мұрын, бет терісі рагінде метастаз құлақ мңы лимфа түйіндеріне береді. Мұндайда оларды алып тастауды паротидэктомиямен жүргізген үлкен радикализмге мүмкіндік береді.

Шектелген қозғалғыш метастаздар кезінде комбинирленген емдеу тәсілін қолданған жөн.

Статистикалық зерттеулерге сүйенсек тері рагін 1 – 2 сатысында емдеу 95 жазылуға әкелсе, ал 3 сатыда емделгенде бұл көрсеткіш 42 - 57 тең болады.

Қатерлі ісіктердің ішінде аурушандық құрылымында ерін рагі 5-6 орынды алады. ТМД оңтүстік аймақтарында ерін рагі солтүстікке қарағанда жиі кездеседі. Ауыл тұрғындарында қала тұрғындарына қарағанда ерін рагі екі есе көп байқалады. Жиі төмеңгі ерің зақымдалады. Сирек жоғарғы ерін зақымдалады. Еріннің барлық қатерлі зақымдалуларының ішінде 3-5 құрайды. Тері асты үлпершесі мен тері бездері қызыл каймада болмайды. Ал май бездері көбінесе ауыздың бұрышында және жоғарғы ерінде кездеседі, ал төменгі ерінде бұлардың мөлшері өте аз. Сонымен қатар төмеңгі ерін функциональді жағынан қарағанда белсенді және қозғалмалы.

Осы анатомиялық-физиологиялық ерекшелігіне қарап-ақ, төмеңгі еріннің жиі қабынуын және рак алды ауруларына зақымдалу бейімділігін көруге болады.

Ерін рагімен көбінесе ер адамдар ауырады, әйелдерде 3-8,5  ғана болады. Әйел мен ер адамдардың ерін рагімен зақымдалуының мұндай айырмашылығы әлі анықталмаған. Еркектермен салыстырғанда әйелдерде жоғарғы еріннің рагі жиі кездеседі, көбінесе 40-60-тан асқан әйел адамдарда.

Соңғы 35 жыл ішінде Қазақстан Республикасында алғашқы рет анықталған ерін рагімен науқастар саны төмендеуде, мысалы 1970 жылы бұл көрсеткіш 100000 адамға шаққанда 5,1₀₀₀ көрсетсе, ал 2005 жылы бұл көрсеткіш 1,5 ₀₀₀ төмендеген.

Ең жоғарғы аурушаңдық Шығыс Қазақстан (2,8₀₀₀), Ақмола (2,7₀₀₀), Повладар(2,6₀₀₀), Қарағанды (2,3₀₀₀) облыстарында кездеседі, ал төменгі аурушаңдық Қызылорда (0,3₀₀₀), Маңғыстау (0,5₀₀₀), Атырауда (0,6₀₀₀) кездеседі.

Өзінің орналасуы мен қарауға мүмкіндігіне байланысты ерін рагін алғашқы кезеңдерде анықтауға болады. ҚР 2005 жылғы статистикалық көрсеткіштеріне байланысты, алғашқы 232 науқастардың ішінде анықталған 1 және 2 сатылы ерін рагімен ауырған науқастар 88,6 құрады, ал 4 сатылы 1,3  құрады.

Сыртқы орта факторлары механикалық, химиялық, термиялық және актинитикалық (күн сәулесімен инсоляция) ұзақ уақыт бойы еріннің эпителийіне әсер етуі.

Механикалық факторды айтқанда науқастардың анамнезінде ерінге ұзақ уақыт бойы кариозды тістермен, немесе тістердің үшкір түбірлерімен, тістегі жиналған тастармен дұрыс жасалмаған тіс протездерімен немесе тіс коронкаларымен сонымен қатар, жаман әдет – ерінді тістей берумен әсер ету жайлы анықталады.

Еріннің қызыл каймасының патологиялық өзгерісіне қолайсыз метеорологиялық әсер еріннің ұзақ уақыт бойы атмосфералық ортаның әсерінде болуы – күн сәулесі, ауа температурасы, ыстық және салқын жел осының барлығы әсер етеді. Көбінесе жер шаруашылғында, малшылар, балықшыларда, орманшыларда, жол құрлысшыларында жиі хейлит және еріннің жарылуы байқалады.

Ерін рагінің дамуында шылым шегуде үлкен роль атқарады. Ол үш фактордың қосындысынан тұрады: механикалық – түтікшемен қысым беру немесе мундштукпен үйкелу. Химиялық – темекінің жануы кезіндегі канцерогенді заттардың әсері (3 – 4 бензапирен, фенол, антрацен, креозот, үш валентті мышьяк, сынап, висмут, радиоактивті палоний-210, сұйық смолалар т.б.) термиялық – микрокүйіктер, шылымды түбіне дейін шексе ерінді күйдіреді, темекі жанғандағы температура 650 -850 тең.

Еріннің шырышты қабатын сонымен қатар ұзақ уақыт бойы ащы, ыстық, тамақты жеу, алкогольді пайдалану, ерін мен қызыл иектің арасына насыбайды қолдану да тітіркендіреді. Алиментарлы фактордың бұзылыстары, тамақтану тәртібінің және құнарлы тамақтанудың бұзылыстары, А витаминінің жеткіліксіздігі, кератинизацияны бұзады.

Көп жағдайда төменгі еріннің рак алды процестеріннің алдын алу, ерін рагінің профилактикасыана жатады.

Төмеңгі еріннің ісік алды ауруларына төмен дәрежелі қатерліге айналу (факультативті). Баяу дамушы диффузды дискератозды, бұл кезде еріннің қызыл каймаасында жылтыры жоғалып, сұрғылттанып, құрғап, эпителиальді жабын жарылып, жарғақтанады. Облигатты ісік алды ауруларға ошақты дискератоз бен папиллома жатады. Дискератоз кезінде түлеудің физиологиялық процесі бұзылып, дегенеративті – пролиферативті процестер дамиды. Мальпигиев қабаты өздігінше өзгеріп бөліктік дискомплексациясы туындап, клетка көлемі ұлғайып, митоз жылдамдайды.

Ошақты дискератоз продукивті және деструктивті формада көрінеді. Бірінші форма көптеп түлеумен байқалса, ал кейбіреулерінде лейкоплакия қызыл каймада жазық шығыңқы жерлер пайда болады, тікенек тәрізді гиперкератоз, мүйіз тәрізді шығыңқылар, тері мүйізіне ұқсас келеді. Дискератоздың деструктивті формасында қызыл каймада шектелген эрозиялар, жарықтар, және жаралардың дамуымен көрініс береді. Мұндайда эпителиальді қабат 2–4 қабатқа жұқарады. Деструктивті процеспен қоса пролиферативті процес жүреді: Дефектің жиегі жаңа эпителиальді өскіндермен көмкеріледі.

Папиллома көбінесе айқың шектелген және еріннің барлық қабатына еңіп орналасады. Оның беткейі түкті немесе бұдырлы, кейде түлеген терімен жабылады. Папилломада пролиферативті процесс ерекше көрінеді. Еріннің папилломасын ісік алды прогресирлеуші, қатерлі ісікке айналуға бейім патологиялық процесс деп қарастырған жөн. Папилломаның емі хирургиялық жолмен алып тастау немесе криогенді әсер ету.

Диффузды кератоз кезінде шылым шегуден бас тартқан жөн және ауыз қуысының толық санациясын жүргізіп, ашық жерде жұмыс істейтін адамдар еріндерін тұздалмаған сары маймен жағып отыру керек, осыдан кейін патологиялық үрдіс үдейтін болса, науқастың жұмыс орнын ауыстырып, немесе қызыл кайманы кесіп, пластика жасау керек. Ошақты дискератоз өлшеміне қарай, орналасуына қарай, таралуына қарай электрлі коагуляция, криогенді әсер ету, немесе орналасқан қабатты қиғаш бағытта кесіп алып тастауға болады. Қатерлі ісікке күмән туғанда биопсия алған дұрыс.

Манганотти абразивті хейлиті. Жиі төменгі еріннің қызыл жиегін зақымдайды. Аурудың ағымы баяу, жылдап жүреді. Дерттің аяқастынан уақытаралық жазылулары мен рецидивтері болып тұрады.

Клиникалық көрінісінде: қызыл еріннің жиегінде жеке немесе көптеген қануға бейім, дұрыс емес формалы, беті тегіс, қызыл түсті эрозиялар пайда болады. Кейіннен эрозия беті қабықпен жабылып, ол қабықты алған кезде қансырау болады.

Төменгі ерінде рак көбінесе орта сызықтан шеткері орналасады. Ісік ауыз бұрыштарында дамымауы мүмікін.

Ерін рагі жергілікті таралып, маңындағы тіндерді зақымдап, асқынған кезде, бетке, жаққа дейін зақымдауы мүмкін.

Ерін рагінің метастазының ерекшелігі жеке гематогенді метастаздарды бермейді, жиі лимфа жүйесі бойынша зақымдайды. Жиі зақымдалатын лимфа түйіндері - иектік, жақ асты, мойындырық венасының бойында орналасқан сирек терең мойын түйіндері зақымдалады. 15-20 метастазды жақ асты лимфа түйіндеріне береді.