Жаңадан бастаушыларға арналған механикалық ӨҢдеу
Бірізділікпен болатқа өту
жүктеу/скачать 6.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қандай илем: қосындыланған болат
| Бірізділікпен болатқа өту
Болат негізге алынған қосындысы бар темірдің және көміртектің басым бөлігі «көміртексіздену» деп аталатын үдеріс арқылы алынады. Адамдар мыңдаған жылдар бойы темірді де, болатты да өндіріп келеді, дегенмен тек 1855 жылы ағылшын өнертапқышы Генри Бессемер алғашқы коммерциялық орындалатын болат өндіру үдерісін ойлап тапты. Ол балқытылған темір арқылы ауа үрлеу көміртектің деңгейін қолданыстағы әдістерге қарағанда анағұрлым тиімді төмендететінін ашты. Бессемердің үдерісі (4-3-суретті қараңыз) басқа пештерді қолдану мен балқытылған шойынға таза оттегін тікелей себудің арқасында жетілдірілді, бірақ бүгінгі таңдағы болат өндіру оның алғашқы өнертабысына негізделген болып отыр. Соған қарамастан «болат» термині соңғы бірнеше онжылдықта кең мағынаға ие бола бастады және қазіргі кезде жүздеген түрлі қорытпаларды қамтиды. Шын мәнінде, олар өте көп, олардың алуан түрлі химиялық қасиеттеріне қарай AISI болатты төрт топқа жіктейді: » Қосындыланған болат » Көміртекті болат » Тот баспайтын болат » Аспаптық болат Химиялық құрам маңызды, алайда ол көбіне металдың болжамды қолданылуы болып табылады. Мысалы, аспаптық болат жоғары төзімділікпен және шынықтырумен сипатталады, баспақалыптарды, қалыптамаларды, қалыптауларды және кесетін құралдарды әзірлеу үшін аса қолайлы болып табылады. Ал тот баспайтын болаттың құрамында хромның көп мөлшері бар, бұл оны тот басу мен қажалуға төзімді етеді. Жарыс көлігінің иінді білігінен бастап скейтбордтардың дөңгелегіне дейін пайдаланылатын ең үлкен топ ‒ қосындыланған болатты қарастырайық. 70 4-3- сурет: Осы үдеріс анағұрлым тиімді болғанымен, соңғы 150 жылда болат өндірудің бастапқы үдерісі қатты өзгере қойған жоқ Қандай илем: қосындыланған болат Қосындыланған болат молибденнің, вольфрамның және басқа қоспалауыш элементтердің шағын мөлшері қосылған көміртекті болат болып табылады. Көміртекті және қосындыланған болат нөмірлеудің бірдей төрт сандық жүйесіне жатады, осы орайда алғашқы сан болаттың түрін білдіреді: » 1XXX Көміртекті болат » 2XXX Никельденген болат » 3XXX Никельденген хромдалған болат » 4XXX Молибден болаты » 5XXX Хромдалған болат » 6XXX Вольфрамды хромдалған болат » 7XXX Вольфрамды хромдалған болат » 8XXX Никельденген хромдалған молибден болаты » 9XXX Силиконды марганецті болат және басқа да түрлі SAE (болаттың сайка маркасы) маркалары Екінші сан негізгі қосындылау элементінің жуықтас пайыздық құрамына қатысты болады, ал соңғы екі сан пайыздық жүзінші үлесімен берілген қатысатын көміртегінің санын сипаттайды. Мысалы, «5140» маркалы болат шамамен 1 пайыз хромды және 0,40 пайыз көміртегін құрайды, ал «9360» маркалы болат шамамен 2 пайыз кремнийді және 0,60 пайыз көміртегін құрайды. Өкінішке орай, көптеген ерекшеліктер бар және қоспалардың қайсысы берілген элементті көбірек құрайтынын анықтаудың ең жақсы тәсілі оны кестеден қарау болып табылады. жүктеу/скачать 6.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|