және жануарлар дүниесін зерттейтін зооллогия (zoon — жануар). Зоология озі кезегінде бip
жүктеу/скачать 3.9 Mb.
|
| Шонданай суйегі (седалищная кость) — оз ізсһіі — денеден және екі бүтақтан түрады. Сүйектің денесі — согриз оззіз ізсһіі — жалпақ болып келеді. Оның латеральды бүйірінде шоңданай төмпегі — шЬег ізсһіадісшп — керінеді. Оң және сол шоңданай сүйектерінің аталған аттас төмпектерінің аралығын шоңданай доғасы — агсиз ізсһіасіісиз — байланыстырады. Шонданай сүйек денесінен краниальды бағытта оның үршық бүтағы — гатиз асеІаЬиІагіз — орналасқан. Ол мықын сүйегі денесімен бірге үршық шүңқырын жасауға қатысады. Ал, дене- ден медиальды бағытта жамбас жігін жасауға қатысатын екінші жік (симфиздік) бүтағы — гатиз зутрһузіаііз — шығып түрады. Бүл бүтақ пен шонданай төмпегінің аралығында кіші шонданай ойығы — іпсізига ізсһіасііса тіпог — болады.
Шат суйегі (лонная кость) — оз риЬіз — де денеден және екі бүтақтан қүралған. Оның үршық бүтағы жамбас сүйекте көлденеңнен орналасып, өзінің латеральды үшымен үршық шүңқырын жасауға қатысады. Бүтақтың алдыңғы жиегінен шат қыры — ресіеп оззіз риЬіз — өтеді. Оның бойыңда шат-мықын дөңесі — етіпепіа іІіриЬіса білінеді. Симфиздік бүтақ каудальды бағытта үршық бүтағына тік бүрыш жасай орналасып, жамбас жігін жасауға қатысады. Екі жақтың шат сүйектерінің біріккен жерінде шат төмпешігі — ІиЬегсиІит риЬісит — болады. Ол әсіресе еркек жануарларда жақсы 54 жетілген. Шат және шонданай сүйектердің ұршық және симфиздік бұтақтары бірігіп жапқыш тесігін — Гогатеп оЫигаШт — түзеді. Ерекшеліктері. Жылқыда шонданай төмпегі жалпақтанып келеді. Онда дорсокраниальды және вентрокаудальды бағытта орналасқан екі төмпешік болады. Ірі қара және усақ малдарда шонданай төмпегіндегі төмпешіктердің саны үшеу. Шонданай доғасының имегі тереңдеу. Шошқада шонданай төмпегінің латеральды бетінде кішкене төмпешік болады. Шонданай доғасы терең. Итте кіші шонданай ойығы таяздау, шонданай төмпегі жалпақтанып келген. Артқы аяқ қаңқасының еркін қозғалатын бөлімі Жануарлардың артқы аяқ қаңқасының еркін қозғалатын бөлімі — зіеіеіоп тетЬгі реЫпі ІіЬега — ортан жіліқ сирақ тілерсеқ жіліншік және бақай сүйектерінен түрады. Ортан жілік (бедренная кость)— озГетогіз — іші қуыс үзын сүйек. Оның проксимальды бөлігіңдегі жарты шар тәріздес ортан жілік басының — сариі оззіз Гетогіз — шүңқыры — Гоѵеа саріііз — бо- лады. Жілік басының латеральды жағында жақсы жетілген үлкен үршық — ігосһапіег тарг — көтеріліп түрады. Ол ортан жілік басы- нан жілік мойны — соііит оззіз Гетогіз — арқылы бөлінеді. Мойыннан төмен сүйек денесінің медиальды бетінде кіші үршық — Ігосһапіег тіпог — орналасады. Үлкен және кіші үршықтарды өзара үршықаралық қыр — сгізіа іпіегігосһапіегіса — жалгастырады. Оз ке- зегінде ол үршық шүңқырының — Гозза Ігосһапіегіса — төменгі жиегін жасауға қатысады (24-сурет). 24-сурет. Ортан жілік (каудальды жағы): А — ит- Б — шошқа; В — сиьір; Г — хылқы; Д, Е қой мен жылқы ортан жілігінік дистальды үшы. I — лате- ральды айдаршық; 2 — айдаршықҰсті шұңқыр (бұдыр); 3 — ортан хілік дснесі; 4 — екібастъ. бұлшықст бұды- ры- 5 — ұшінші ұршык; 6 — ұршықаралық қыр; 7 — ұршық шұңқыры; 8 — ортаңғы ұршык; 9 — ұлксн ұршық; 10 - ортан жіліктің мойны; II — ортан хіліктің басы; 12 — бас шұңқыры; 13 — кіші ұршык; 14 - мсдиальды ұршық ернеуі; 15 — медиальды айдаршық; 16 — айдаршықаралық шұңқыр; 17 — тобықасты бұлшықст шұңқыры; 18 — жазгыш шұңқыр; 19 — ортан хілік шығыршығьі. Ортан жілік денесінің — соргия оззіз Гетогіз — артқы беті бүдыр- лы келеді. Бүл бүдырлар осы беттегі латеральды және медиальды ер- неулерді — ІаЬіит Іаіегаіе еі тейіаіе — түзеді. Латеральды ернеу үлкен үршықтан төмен бағытталып ортан жілік денесішң дистальды болігінде латеральды айдаршықүсті бүдыры — ІиЬегозіІаз зиргасопсіуіагіз Іаіегаііз — немесе айдаршықүсті шүңқыры — Го88а зиргасопсіуіагіз — түрінде аяқталады. Ортан жіліктің дистальды эпифизі айдаршықаралық шүңқыр — Гозза іпіегсопсіуіагіз — арқылы бір-бірінен бөлінген латеральды және медиальды айдаршықтардан — сопііуіих Іаіегаііз еі тесііаііз — түрады. Эпифиздің алдыңғы бетінде тобық сүйегіне арналған шығыршық — Ігосһіеа раіеііагік — болады. Оның латеральды және медиальды қырлары аттас айдаршықтармен бірігіп, латеральды және медиальды аидаршықүстін — ерісопсіуіиз Іаіегаііз еі тесііаііз — шектейді. Тобық шүңқырының медиальды қыры латеральды қырға қарағанда биіктеу келеді. Латеральды айдаршықүстіңде байлам төмпешігі мен үш шүңқыр жақсы байқалады. Олар: жазғыш шүңқыр — Гозза ехіепзогіа (оақайдың жазғыш бүлшықетті басталады); тобықасты шүңқыры — Гозха т. роріііеі (тобықасты бүлшықеті басталады); байламдық шүңқыр. Тобық (коленная чашка)— раіеііа — ортан жіліктің тобықтық шығыршығымен буын арқылы байланысады. Тобықтың негізі — Ьазіз раіеііае, төбесі — арех раіеііае, буындық және краниальды беттері — гасіез агіісиіагіз еі сгапіаііз — болады. Ерекшеліктері. Жыщыда ортан жілік басы шүңқырының орнында үлкеңдеу ойық болады. Үлкен үршықаралық сай арқылы ортаңғы үршық — ігосһапіег тесііиз — бөлінеді. Сүйек денесінің латеральды оетінде кіші үршыққа қарама-қарсы үшінші үршық — Ігосһапіег іегііиз — орналасады. Үршық қыры болмайды. Айдаршықүсті шүңқыр төрең. жүктеу/скачать 3.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|