және жануарлар дүниесін зерттейтін зооллогия (zoon — жануар). Зоология озі кезегінде бip
жүктеу/скачать 3.9 Mb.
|
| Ірі қара малдың ортан жілігі қысқалау келеді. Үлкен үршық пен жіліктің мойны жақсы жетілген. Айдыршықүсті шүңқыр таяз.
Қойдың ортан жілігі қүрылысы жағынан ірі қара малдікіне үқсас, бірақ мөлшері кіші болады. Шошқада ортан жілік қысқа және қомақтылау келеді. Жілік де- несінің төртқырлы дистальды болігінде айдаршықүсті бүдыры байқалады. Иттің ортан жілігі жіңішке. Үлкен үршық жілік басынан аспай- ды. Денесінде айдаршықүсті томпешік болады. Сирақ сүйектері (кости голени)— зкеіеіоп сгигіз — асықты жілік пен шыбық сүйектен қүралған (25-сурет). Асықты жілік — гіЬіа — қуысты үзын сүйек. Оның қомақты, үшқырлы болып келген проксимальды эпифизі латеральды және ме- диальды айдаршықтардан — сопсіуііз Іаіегаііз еі теёіаііз — түрады. Осы айдаршықтардың жоғарғы буын беттерінде — Гасіез агіісиіагіз ргохітаііз — латеральды және медиальды төмпешіктермен шектелген айдаршықаралық деңес — етіпепііа іпіегсопсіуіагіз — болады. Лате- ральдьі және медиальды айдаршықтар бір-бірінен озара асықты жіліктің алдыңғы бетінде жазғыш сай — зиісиз ехіепзогіиз, ал артқы плантарлық бетінде тобықасты ойық — іпсізига рорШеа — 56 А — ит; Б — шошқа; В — сиыр; Г, Д — жылқы (каудальды жәнс латеральды бсттсрі), I — асықты жілік будыры; 2 — айдаршықаралык двнсс; 3 — айдаршықаралық ойық; 4 — латеральдьі айдаршық; 5 — мсдиальды айдаршық; б — жазғыш сай; 7 — қраниальды жиек; 8 — асықты жілік денесі; 9 — латеральды қайықша; !0 — медиальды қайықша; 11 — асықты жілік шығыршығы; 12 — тобықасты ойық; 13 — тобықасты булшықст сызыгы; 14 — қоректенді- руші тссік; 15 — шыбық сүйск басы; 16 — шыбық сүйск; 17 — латсральды қайықша сүйск. арқылы бөлініп тұрады. Латеральды айдаршықтың бүйір бетінде шы- бық сүйектің басына арналған буын ойысы білінеді. Асықты жілік денесінің — согриз ІіЬіае — алдыңғы бетінің крани- альды жиегі алға қарай шығыңқы әрі бүдырлы болады. Ол екі қапталынан медиальды және латеральды қайықшалармен — таііеоіиз тесіізііз еі Іаіегаііз — шектелген. Ерекшеліктері. Жылқыда проксимальды эпифиздегі латеральды айдарщықта шыбық сүйектің басына арналған бүдыр болады. Меди- альды айдаршықаралық төмпешік жақсы жетілген. Асықты жіліктің дистальды шығыршық шүңқырының буын бетіндегі қырлар мен сай- лар қиғаштала орналасады. Ірі қара және үсақ малдарда медиальды қайықша жеке сүйек ретінде дамыған. Ол шығыршақ шүңқыры жиегімен буын арқылы байланысады. Сондықтан шығыршық шүңқырының медиальды жи- егінде оған арналған ойыс болады. Медиальды қайықша шыбық сүйектің дистальды эпифизінің жеке сақталған қалдығы. Ал, шыбық сүйектің проксимальды бөлігінің қалдығы латеральды айдаршықта төмпек ретінде сақталған. Проксимальды эпифизде медиальды айдар- шықаралық төмпешік айқын көрінеді. Шошқада асықты жілік қысқа қомақты келеді. Сүйектің прокси- мальды және дистальды эпифиздерінің беттерінде шыбық сүйек бе- китін бүдырлар болады. Иттің асықты жілігі иіліп келген. Проксимальды эпифиздегі айдаршықаралық темпешіктердің биіктігі мен пішіні шамалас болады. Латеральды айдаршықта шыбық сүйек басы байланысатын ойыс, ал 26-сурет. Сиырдың артқы аяқ басының сүйектері: I —асықты жілік; (Г — вкшс суйеіс; (I — асық; I ІІ-ІИ-ІѴ — тілсрсек суйск- тері; ш< ІІІ-ІV — артқы жіліншіқ сүйсктері; рһ 1—III — бақай сүйектері (түсамыс, то- пай жане түяқ); I — вкше төмпсгі; 2 — асықты бекіткіш; 3 — проксималшы тиек сүйектері; 3' — дистальды тиек сүйектері. дистальды эпифиздегі латеральды бетте оған ар- налган бұдыр білінеді. Шыбық сүйек (малоберцовая кость) — НЬиІа — үй жануарларында әр түрлі дәрежеде дамыған. Жылқыда шыбық сүйектің проксимальды белігі жалпақтанып, бүдырлы келеді. Дистальды бағытта ол жіңішкеріп, үшкірлене келіп, бай- ламга айналады да, латеральды қайықша түрінде асықты жіліктің дистальды бөлігіне бекиді. Ірі қара және үсақ малдарда шыбық сүйек ба- сының қалдығы асықты жіліктің латеральды айдаршағымен төмпек ретінде түтасып кеткен. Шыбықтың денесі болмайды, ал дистальды эпи- қалдығы қайықша сүйек түрінде сақталған. жүктеу/скачать 3.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|