және жануарлар дүниесін зерттейтін зооллогия (zoon — жануар). Зоология озі кезегінде бip
жүктеу/скачать 3.9 Mb.
|
| Синостоз — зупозіозіз — сүйектердің сүйек ткані арқылы бай- ланысы. Бүған қүйымшақ, ересек жануарлардың бас, жамбас сүйек- терінің байланысы жатады. Байланыстың бүл түрінде қозғалыс мүлдем болмайды. Сондықтан, бүл байланысты сүйектену деп атай- ды.
Синхондроз — зупсһопсігозіз — сүйектердің шеміршек ткані арқылы байланысы. Бүған омыртқа денелері мен төссүйеқ тессүйек пен қабырғалар аралығындағы шеміршек арқылы байланыстарды жатқызуға болады. Байланыстың бүл түрінде сүйекаралық қимыл шектеулі болады. Синдесмоз — зупдезшозіз — сүйектердің дәнекер ткані арқылы байланысы. Бүның өзі үш түрлі болады: жарғақтық байланыс, бай- ламдық байланыс және жіктік байланыс. ^ 4. Синсаркоз — зупзагсозіз — сүйектердің бүлшықет ткані арқылы байланысы. Бүған иық белдеуінің түлға сүйектерімен бүлшықеттер арқылы байланысуын жатқызады. 5. Синэластоз — зупеіазіозіз — сүйектердің эластикалық (серпімді) дәнекер ткані арқылы байланысы. Байланыстың бүл түріне мойындағы желке жатады. Ол бас сүйекті мойын және көкірек омыртқаларымен байланыстырады. Желке серпімді резеңке тәрізді талшықтардан түрады. Буын арқылы байланысу — ШаПһгозіз — дененің кеңістіктегі қозғалысын болмаса оның бөліктерінің бір-бірімен салыстырмалы жағдайдағы қимылын іске асырады. Сондықтан, оларды қозғалмалы байланыстар деп атайды. Буында (сустав)— агіісиіайо — байланысушы сүйектер үштары- ның аралығында қуыс болады. Қүрылысы жағынан буындар қарапайым және күрделі болып екі топқа бөлінеді (27-сурет). 7' 5 27-сурет. Буынның құрылысы: Б А Қарапайым буындар — апісиіаііо зішріех — тек екі сүйектің бай- ланысынан түзіледі. Сондықтан олардың бір ғана буын қуысы болады. А — иық буыны (қарапайым); Б — тобықты буын (күрдслі). 1 — фиброзды жарғақ; Г — сүйскқап; 2 — синовиальды жаррақ; 3 — буын куысы; 4 — буын шеміршегі; 5 — сүйек; 6 — буын ме- нискісі. •2 лығында бір немесе бірнеше үсақ сүйектер, болмаса >3 шеміршектік аралықтар ор- * 1' де бүндай буындарда екі не 5 одан да көп буын қуыстары болады. ғалыс түрлеріне қарай біп- білікті, қосбілікті және кеп- Буывдарда болатын қоз- • білікті буындарды ажырата- мыз. 7 наласады. Осының нәтижесін- Ал курделі буындарда — агіісиіаііо сошрозііа — байла- нысушы негізгі сүйектер ара- Бірбілікті буындарда қозгалыс тек бір бағытта ғана жүзеге асады (мысалы, бүгілу — жазылу немесе алыстату — жақындату). Мүндай буындар көбінесе аяқтың еркін қозғалатын бөлімінде кездеседі. Қосбілікті буындарда қозғалыс екі бағытта жүреді. Бүган қаңқадағы самай-теменгі жақ және шүйде-атлант буындары жата- ды. Көпбілікті буындарда қозғалыс әр түрлі бағытта жүзеге асады. Қаңқада иық және жамбас буындары кепбілікті болып саналады. Аталған буындарда жазылу, бүгілу, алыстату, жақындату, ішке және сыртқа айналу қозгалыстары болады. Буынның қүрылысы. Буынды сыртынан буын қапшығы қоршап жатады. Буын қапіиыгы — сарзиіа агіісиіагіз — екі қабаттан түрады. Олар: сыртқы фиброздық және ішкі синовиальды жарғақтар. Фиброз- ды жарғақ — тетЬгапа йЬгоза — байланысушы сүйектердің сыртқы фиброзды қабықтарының жалғасуынан түзіледі. Ол негізінен қорғаныс қызметін атқарады. Синовиальды жарғық — тетЬга яупоѵіаііз — бор- пылдақ дәнекер тканьнен қүралған. Оның қатпарланып келген ішкі беті қан мен лимфа тамырларына ете бай. Синовиальды жарғақтың аталған ішкі беті байланысушы сүйектердің шеміршекті буын бетін майлайтын сүйыктық — синовияны — зупоѵіа — болетін бір немесе бірнеше қабат жалпақ клеткалардан түзілген. Олар әсересе синови- альды бүрлерде — ѵіііі зупоѵіаііз — жақсы жетілген. жүктеу/скачать 3.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|