2 - тарау. Жарылыс жұмыстары
176. Шпурлар мен ұңғымалық зарядтарды жаруға арналған жарылыс заттарын таңдау тау-кен жыныстарының физико-механикалық қасиеттеріне, кен орындарының газдық режиміне және өңдеудің (бұрғылау) гидрогеологиялық шарттары Қазақстан Республикасындағы өкілетті орган қабылдауға рұқсат етілген жарылыс заттары материалдары тізіміне сәйкес жүргізіледі.
177. Жарылыс материалдарын жер асты жағдайында жеткізу осы мақсаттар үшін жабдықталған және Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2007 жылғы 19 қыркүйектегі № 141 бұйрығымен бекітілген Жарылыс жұмыстары кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына жауап беретін шахталық көлік түрлері мен құралдарымен іске асырылады.
Трубаларда (ұңғымалармен қоршалған) тротил, гексоген және нитроэфирлер болмайтын түйіршіктелген жарылыс заттарын өзінің салмағымен рудниктер мен шахталар деңгейжиектеріне (жер асты пунктеріне) жеткізуге жол беріледі. Жоба бойынша жеткізу өкілетті органның аумақтық бөлімшелерімен келісілген жоба бойынша іске асырылады.
178. Рельссіз қазбалар бойынша басталған құралдар жабдықталған көлікті-зарядты немесе көліктік машиналар бөліктерінде тасымалданады.
179. Жарылыс жұмыстарын жүргізу үшін игданит сияқты қарапайым құрамдағы жарылыс заттарын қолдану кезінде, оларды тікелей шахтада қозғалатын ауыстыру құрылғылары арқылы немесе мамандандырылған пункттерде іске асырылады. Бір қабылдауда дайындалатын жарылыс заттарының көлемі 20 кг артық емес.
Қарапайым жарылыс заттарының сұйық компоненттері жабылатын металл ыдыстарда жеткізіледі, ал аммиакты селитра контейнерлер немесе құбырлар арқылы тасымалданады. Аммиакты селитра сұйық компонентпен араласу алдында қопсытқыш арқылы қопсиды.
Жарылыс заттарын дайындаудың жер асты пункттері оларды ерекше желдету жүйесін қолданана отырып, негізгі тау-кен қазбаларынан 10 м жақын емес қашықтықта орналастырылады.
Олар конструктивті Қазақстан Республикасының «жарылыс жұмыстары кезіндегі өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарына» қайшы келмейтін Ресей Федерациясының Металлургия және химиялық өнеркәсіп одағы Комитетінің ИГД институты әзірлеген типтік жобаға сәйкес жобаланады.
Шпурлар мен ұңғымалардың механизацияланған зарядталуына арналған қондырғылары бұрғылау жарылыс жұмыстарының технологиясы, зарядталу көлемі, кешенді механизациялану сызбасына байланысты бекітілген тип мөлшерлі қатармен немесе МЕСТ басшылыққа ала отырып, қабылданған гидротехникалық жағдайларға байланысты таңдалады.
181. Зарядтау машиналарын сақтау, профилактикалық қызмет көрсету және жөндеу үшін жарықпен, желдеткішпен, сығылған ауамен, электр қуатымен қамтамасыз етілген және көтеру механизмдерімен, тазартушыларды сақтауға арналған сөрелермен, шлангілермен, саптамалармен және құралдармен жабдықталған камералар (гараждар) қарастырылады.
182. Жарылыс заттарының бір ашылған жазықтықтығы бар бұрғылау қабатындағы массивтегі тау-кен массасының 1 м3 арналған жарылыс заттар шығысының жеке салмағы 22-кесте бойынша қабылданады.
183. Екі және үш ашылған жазықтық бұрғылау қабаттарындағы жарылыс заттарының жеке салмағы 22-кесте бойынша тиісінше 0,85 және 0,65 коэффициенттерімен анықталады.
184. Тазарту қабаттарындағы жарылыс заттарының жеке салмағы 22-кестедегі ескертуді ескере отырып, 23-кесте бойынша қабылданады.
Қолданыстағы кәсіпорындар үшін олардың тәжірибелерін және тау-кен техникалық жағдайларын ескере отырып, жарылыс заттарының жеке салмағы нақтылануы мүмкін.
185. Жарылыс заттарының қайталама ұстауға арналған жеке шығыны 22-кестедегі ескертуді ескере отырып, 24-кесте бойынша қабылданады.
186. 1 м ұңғымаға арналған жарылыс заттарының салмақты мөлшері 25-кесте бойынша қабылданады.
187. Ұңғымадағы зарядтың салыстырмалы ұзындығы оның тереңдігіне байланысты 26 – кесте бойынша қабылданады.
188. Әртүрлі қимадағы бір ашылған жазықтығы бар бұрғылау ұңғымасындағы 1 м3 тау-кен массасына арналған шпур өлшеуіш шығыны шпурдың 40 мм диаметрі кезінде 22-кестедегі ескертуді ескере отырып, 27-кесте бойынша қабылданады.
189. Әртүрлі қимадағы қазбаларды бұрғылау кезінде отты жару кезінде электрдетонаторлар немесе қысқа баяулатылған детонаторлар шығыны жыныстардың беріктілік коэффициентіне байланысты 28 – кесте бойынша қабылданады.
190. Әртүрлі қимадағы қазбаларды бұрғылау кезінде жарылыс жұмыстары үшін баудың магистральды сымының шығыны жыныстардың беріктілік коэффициентіне байланысты 29-кесте бойынша қабылданады.
191. Әртүрлі қимадағы қазбаларды бұрғылау кезінде баудың магистралды сымының шығыны жыныстардың беріктілік коэффициентіне байланысты 30-кесте бойынша қабылданады.
22 - кесте
Үңгілеу кенжарындағы жарылыс заттарының жеке салмағы, кг/м3
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
Қима ауданы, м2
|
4 кем
|
4-6
|
6-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
2-3
4-6
7-9
10-12
13-15
16-18
19-20
|
1,7
2,3
2,9
3,6
4,5
5,3
5,8
|
1,6
2,0
2,7
3,3
3,9
4,5
5,1
|
1,5
1,96
2,5
3,1
3,6
4,2
4,7
|
1,1
1,6
2,1
2,8
3,4
3,9
4,4
|
0,9
1,3
1,9
2,5
3,0
3,6
4,1
|
0,7
1,2
1,7
2,2
2,8
3,3
3,8
|
0,6
1,1
1,6
2,1
2,6
3,0
3,5
|
Ескерту: кестеде жарылыс заттарының АС-8 түйіршіктегішіне арналған жеке шығыны келтірілген. Басқа типтерді пайдалану кезінде.
Жарылыс заттарына АС-8 түйіршіктегішінің жұмыс қабілеттілігінің қатынасына және қолданылатын жарылыс затының жұмыс қабілеттілігіне тең түзету коэффициенті енгізіледі. детонит үшін-М, жарлы 1 аммониті үшін және жарлы 3 аммониті үшін -0,9, А-4 түйіршіктегіш үшін-1,05, нафталит үшін 1,25.
23 - кесте
Тазарту кенжарындағы жарылыс заттарының жеке салмағы, кг/м3
-
Бір кондиционды бөліктің мөлшері, мм
|
Үлкен бөліктің шығысы,%
|
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
2-4
|
4-6
|
5-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-18
|
18-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
400
|
1
2
3
4
5
6
8
10
12
|
2,1
1,65
1,48
1.34
1,26
1,2
1,11
1,05
1,01
|
2,55
1,98
1,71
1,56
1,46
1,38
1,27
1,2
1,14
|
2,92
2,23
1,93
1,74
1,62
1,53
1,4
1,31
1,25
|
3,23
2,46
2,11
1,9
1,76
1,66
1,5
1,41
1,34
|
3,51
2,65
2,27
2,04
1,89
1,77
1,61
1,5
1,42
|
3,89
2,93
2,49
2,23
2,05
1,92
1,74
1,62
1,53
|
4,23
3,15
2,68
2,4
2,2
2,07
1,86
1,73
1,62
|
4,44
3,3
2,81
2,51
2,3
2,15
1,94
1,79
1,68
|
600
|
1
2
3
4
5
6
8
10
12
|
1,85
1,48
1,31
1,21
1,14
1,09
0,98
0,95
0,94
|
2,22
1,74
1,53
1,4
1,31
1,25
1,15
1,09
1,05
|
2,54
1,95
1,7
1,56
1,45
1,37
1,26
1,19
1,13
|
2,79
2,15
1,85
1,68
1,56
1,48
1,35
1,27
1,21
|
3,03
2,31
1,99
1,8
1,67
1,57
1,44
1,35
1,28
|
3,34
2,54
2,16
1,95
1,8
1,62
1,55
1,45
1,37
|
3,63
2,73
2,34
2,1
1,94
1,7
1,65
1,53
1,45
|
3,8
2,86
2,44
2,18
2,02
1,89
1,71
1,59
1,5
|
800
|
1
2
3
4
5
6
8
10
|
1.7
1,37
1,22
1,14
1,08
1,03
0,97
0,93
|
2.04
1.61
1,41
1,3
1,22
1,17
1,09
1,03
|
2.31
1.8
1,57
1,44
1,35
1,28
1,18
1,12
|
2.53
1,96
1,71
1,55
1,45
1,37
1,26
1,19
|
2.74
2,11
1,83
1,66
1,54
1,46
1,34
1,26
|
3.03
2,31
1,98
1,8
1,67
1,57
1,44
1,35
|
3.27
2,49
2,13
1,92
1,78
1,67
1,52
1,42
|
3.42
2,6
2,22
2,0
1,85
1,74
1,58
1,47
|
|
12
|
0,9
|
0,99
|
1,07
|
1,14
|
1,2
|
1,28
|
1,35
|
1,4
|
1000
|
1
2
3
4
5
6
8
10
12
|
1,6
1,3
1,17
!.1
1,03
0,99
0,93
0,9
0,86
|
1,91
1,51
1,34
1,24
1,17
1,08
1,04
0,99
0,95
|
2,15
1,69
1,49
1,36
1,27
1,22
1,13
1,07
1,02
|
2,35
1,84
1,61
1,47
1,37
1,3
1,2
1,14
1,1
|
2,55
1,97
1,71
1,56
1,45
1,38
1,27
1,19
1,14
|
2,62
2,15
1,86
1,69
1,57
1,48
1,36
1,28
1,22
|
3,05
2,31
2,0
1,8
1,67
1,58
1,44
1,35
1,28
|
3,18
2,4
2,1
1,87
1,74
1,64
1,5
1,4
1,29
|
1200
|
1
2
3
4
5
6
8
10
12
|
1,53
1,25
1,13
1,05
1,0
0,96
0,91
0,87
0,84
|
1,82
1,45
1,29
1,19
1,12
1,08
1,0
0,96
0,93
|
2,04
1,61
1,42
1,31
1,23
1,17
1,09
1,04
0,99
|
2,24
1,75
1,53
1,41
1,32
1,25
1,16
1,1
1,05
|
2,42
1,88
1,64
1,49
1,4
1,32
1,22
1,15
1,1
|
2,66
2,08
1,77
1,61
1,5
1,42
1,31
1,23
1,17
|
2,87
2,2
1,9
1,72
1,6
1,5
1,38
1,29
1,23
|
3,0
2,29
1,97
1,78
1,65
1,56
1,43
1,34
1,27
|
24 – кесте
Қайталама ұсатуға арналған жарылыс заттарының жеке салмағы, кг/м3
-
Үлкен бөліктің шығысы, %
|
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
2-6
|
6-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-18
|
18-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
|
0,09
0,11
0,13
0,15
0,17
0,25
0,30
0,30
0,36
0,39
0,42
0,45
|
0,095
0,114
0,134
0,154
0,175
0,27
0,32
0,35
0,37
0,41
0,44
0,47
|
0,1
0,118
0,138
0,158
0,18
0,29
0,33
0,37
0,39
0,43
0,46
0,5
|
0,105
0,122
0,142
0,162
0,185
0,31
0,36
0,40
0,41
0,46
0,48
0,53
|
0,11
0,126
0,146
0,166
0,19
0,33
0,37
0,41
0,44
0,48
0,51
0,55
|
0,115
0,129
0,149
0,169
0,195
0,35
0,39
0,43
0,46
0,5
0,54
0,58
|
0,12
0,13
0,15
0,17
0,2
0,36
0,4
0,44
0,48
0,52
0,56
0,6
|
25 - кесте
1 м ұңғымаға арналған жарылыс заттарының мөлшері, кг.
Ұңғыма диаметрі, мм
|
Түйіршіктелген
|
1 г/см3
зарядталу тығыздығы кезінде
|
зарядталу тығыздығы кезінде
1,1 г/см3
|
зарядталу тығыздығы кезінде
1,2 г/см3
|
зарядталу тығыздығы кезінде
1,3 г/см3
|
патрони-рленген
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
55
65
75
85
105
150
|
2,38
3,32
4,42
5,67
8,66
17,66
|
2,62
3,65
4,86
6,24
9,52
19,43
|
2,85
3,98
5,3
6,81
10,39
21,19
|
3,09
4,31
5,74
7,37
11,25
22,96
|
2,3
3,2
4,0
4,5
6,5
12,5
|
26 - кесте
Ұңғымадағы зарядтың салыстырмалы ұзындығы
Ұңғыма тереңдігі, м
|
Бірлік ретінде қабылданатын ұңғыма тереңдігіне байланысты зарядтың салыстырмалы ұзындығы
|
5
10
30 және одан жоғары
|
0,7
0,8
0,9
|
27 - кесте
Массивтегі кен массасының 1 м3 арналған шпурометрлердің шығысы
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
Кен орнының қимасы, м2
|
4 кем емес
|
4-6
|
6-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
2-3
|
5,3
|
3,8
|
3,3
|
2,8
|
2,4
|
2,3
|
2,0
|
4-6
|
5,6
|
4,2
|
3,6
|
3,2
|
2,9
|
2,8
|
2,6
|
7-9
|
6,6
|
4,9
|
4,5
|
4,0
|
3,8
|
3,5
|
3,2
|
10-12
|
6,9
|
6,1
|
5,7
|
5,1
|
4,5
|
4,2
|
3,9
|
13-15
|
7,6
|
6,7
|
5,8
|
5,3
|
4,8
|
4,5
|
4,2
|
16-18
|
8,4
|
6,8
|
6,0
|
5,4
|
5,0
|
4,6
|
4,4
|
19-20
|
8,5
|
7,9
|
6,1
|
5,5
|
5,4
|
4,7
|
4,5
|
28 - кесте
Массивтегі 1 м3 кен массасының электродетонаторлар немесе қысқа баяулатылған детонаторларының шығыны, дана
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
Кен орнының қимасы, м2
|
Менее 4
|
4-6
|
6-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
2-3
4-6
7-9
10-12
13-15
16-18
19-20
|
2,7
2,8
3,3
3,5
3,8
4,7
5,5
|
1,7
1,9
2,4
3,0
3,3
3,8
4,0
|
1,3
1,4
2,1
2,6
2,6
3,0
3,1
|
1,0
1,2
1,8
2,3
2,4
2,7
2,8
|
0,9
1,2
1,7
2,0
2,2
2,4
2,5
|
0,8
1,0
1,4
1,6
1,7
1,8
2,1
|
0,7
0,9
1,3
1,5
1,6
1,7
2,0
|
29 - кесте
Массивтегі 1 м3 кен массасының магистралды сымының шығыны, м.
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
Кен орнының қимасы, м2
|
4 кем емес
|
4-6
|
6-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
2-3
4-6
7-9
10-12
13-15
16-18
19-20
|
3,9
3,9
4,6
4,6
4,6
8,2
8,2
|
2,3
2,8
4,8
4,8
4,8
7,1
7,1
|
2,1
2,1
3,6
3,6
3,6
5,0
5,0
|
1,6
1,6
2,8
2,8
2,8
3,9
3,9
|
1,3
1,3
2,3
2,3
2,3
3,2
3,2
|
1,1
1,1
1,7
1,7
1,7
2,3
2,3
|
0,9
0,9
1,4
1,4
1,4
1,8
1,8
|
30 - кесте
Кен массасының 1 м3 арналған отқа төзімді жібінің шығыны, м.
Профессор М.М. Протодъяконованың шкаласы бойынша жыныстардың беріктілік коэффициенті
|
Кен қимасы, м2
|
4 кем
|
4-6
|
6-8
|
8-10
|
10-12
|
12-16
|
16-20
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
2-3
4-6
7-9
10-12
13-15
16-18
19-20
|
6,8
7,3
8,5
9,6
10,2
10,8
11,3
|
6,0
6,6
8,4
9,3
10,2
10,7
11,2
|
5,7
6,2
8,1
9,1
9,8
10,5
11,0
|
4,4
5,7
8,0
8,8
9,4
10,0
10.5
|
4,2
5,3
7,4
8,1
8,8
9,3
9,7
|
4,1
5,2
7,1
7,8
8,6
9,0
9,4
|
3,9
5,0
6,9
7,5
8,1
8,7
9,2
|
Достарыңызбен бөлісу: |