- бөлімше. Тіке оқпандарды тұрғызу

855. Тік оқпанды тұрғызу кезінде келесі жұмыс сатылары қарастырылады:

жер бетін жарықтандыру және оқпанның технологиялық бөлігін (сағасын қоса алғанда) ұңғылау;

оқпанды жарықтандыру және ұңғылау;

түйісу және оқпан маңындағы камераларды ұңғылауға арналған оқпанды қайта жабдықтау;

түйісулер мен оқпан маңындағы камералар жүргізу;

әбзелдеуге арналған оқпандарды қайта жабдықтау;

әбзелдеу;

құбырлар мен кабельдер салу;

көлденең және еңіс қазбаларды жүргізуге арналған оқпандарды қайта жабдықтау.

856. Ұңғылаудың қабылданған тәсілі оқпанды тұрғызудың анықтаушы әдісі болып табылады. Шахта оқпандарын ұңғылау технологиясы:

қарапайым тәсілмен (бұрғылау жару жұмыстары арқылы);

арнайы тәсілдермен (47-кестені қараңыз).

47 - кесте

№ р/н	Тәсіл атауы	Қолдану саласы	Негізгі элементтері
1	2	3	4
1	Ұрғылау бекіткіші
1.1.	Ағаш ұрғылау бекіткіші	Бітеме сулы топырақтар қуаттылығы үлкен емес (1,2-1,5 м –ден 3-4 м дейін). Бітеме сулы топырақтар 20 м артық емес тереңдікте болады. Судың гидростатикалық қысымы 3 м жоғары емес. Галька мен валундардың қосылуы болмайды.	Ағаш шпунттар
1.2.	Металл ұрғылау бекіткіші	Бітеме сулы топырақтар қуаттылығы 12 м артық емес. Тығыз саз қабатының болу қуаттылығы 2-3 м.	Металл шпунттар
2	Түсіру бекіткіші	Бітеме сулы топырақтар қуаттылығы 10 м артық емес Жер асты суларының қысымы 10 м артық емес. Мөлшері 10 см арты валундарды қосуға болмайды. Бітеме сулы топырақтар табанында су өткізбейтін жыныстың болуы 3 м артық емес. Тұрақсыз топырақтың тұну тереңдігі 30 м артық емес.	Металл, темірбетоннан кесу башмагы, қабырғалары металл, бетоннан, жиналған темірбетоннан (Тиксотропты жейде», «Топырақтағы қабырға»
3	Жер асты суларының деңгейін жасанды төмендету	Берік және байланыссыз жыныстар (құм, гравий) Фильтрациялау коэффициенті 5 м/тәул. кем емес. сутки. Ұсақ құмдар мен сазды бөлшектердің болмауы.	Су төмендеткіш ұңғымалар (ұзына бойына фильтрлер), . Артизиан құбыр сорғыштары. Арқансоққы және роторлы бұрғылау станоктары
3.1.	Жер асты қазбаларына ұңғымалар арқылы су ағызу
4	Тау-кен жыныстарында жарықтарды тампондау
1.	Цементтеу	Ұңғылау кезінде су ағынын төмендету. Агрессивті сулардан бетонды бекіткішті қорғау. Бұзылған бекіткішті қалпына келтіру.
1.1.	Алдын ала цементтеу	Құды (берік) жарықты жыныстардың болуы. Жарық қалыңдығы 0,1 мм кем емес. Су сіңірудің 0,05 л/мин артық жеке салмақтағы жыныстардың болуы.	Тампонаждау жастығы (кенжардан цементтеу кезінде), цементациялық құрылғылар, ерітінділер
1.2.	Әрі қарай Тампонаждау	Бекіткіш арқылы су ағындарын болдырмау немесе төмендету. Бау кен жыныстарын тығыздау және бекіту. Бекіткіш қабырғалары және тау-кен жыныстары арасын толтыру.	Шпурлар, кондукторла, ерітінділер, бағыттаушы Патрубкалар, тиек крандар
2.	Тау жыныстарындағы бос орындардың саздануы	Карсты жыныстардың немесе жарықтылығы үлкен жыныстардың болуы.	Сазды ерітінділер, бетонит, . Коагулянттар
3.	Тау жыныстарын битумизациялау	Үлкен жарықтар мен бос орындардың болуы. Судың жеке сіңірілуі 0,02 л/мин. кем емес.	Ұңғымалар, қондырғы, битум, пластификаторлар
5	Тұрақсыз жыныстарды тығыздаудың химиялық және электрохимиялық тәсілдері
1.	Топырақтарды силикатизациялау	Орташа құмдардың болуы, сазды бөлшектердің 15 %. артық болмауы. Фильтрация коэффициенті 5-8 м/тәул.	Сұйық шыны, хлорлы кальций, ұңғыма, инъекторлар, сорғыштар
2.	Топырақты смолалау	Фильтрация коэффициенті 0,5-8 м/тәул. Топырақта саз бөлшектерінің және карбонаттардың 3 % артық емес.	Смолалар, қатырғыштар, бекіткіштер, құбырлар, сорғыштар
3.	Электроосмос	Сазды, суглинисты және тұнған топырақтардың болуы, бөлшектер диаметрі 0,005 мемлекеттік және одан кем. Фильтрация коэффициенті 0,1 м/тәул.	Трубалы электродтар, электродәнекерлеу агрегаттары, инефильтры
4.	Топырақыт жыныстарды бекітіудің электрохимиялық тәсілдері		Хлорлы кальций және сұйық шыны түріндегі қоспалар, алюмин төтелдер, мыс төтелдер, сорғыштар.
6	Шахта оқпандарын бұрғылау	Сорғышты тұрақсыз жыныстар. Жыныстар қуаттылығы 10-15%. Артық емес. Валундар мен ірі түйіршікті құмдардың, касты жыныстардың болмауы.	Бұрғылау құрылғылары, ерітінділер, бекіткіштер
7	Тау жыныстарын алдын ала қатыру	Бітеме су құмдарын және жүзгіштердің болуы.	Бұрғылау құрылғысы, ұңғымалар, құбырлар (қатыратын және қоректендіру), тұздықтар, аммиак

Желдеткіш және калориферді каналдар ойықтарын, су төкпе құбырларды, кабельдерді, құбырлар, сығылған ауаға арналған құбырлар, столдың мақсатына қарай жобада анықталады.

858. Каналдардың қиылысуын терең салу кезінде (12-16 м) сағалар мен арықтар астынан ортақ қазан шұңқыр қазу тиімді болады.

859. Технологиялық қалдық тереңдігі оқпанды ұңғылаудың таңдап алынған сызбасынан және кенжар қондырғысы кешенінен байланысты және әдетте, 40-70 м құрайды.

860. Сағалар мен технологиялық қалдықтар ғимараттары біріктірілген технологиялық сызба бойынша жылжымалы ұңғылау қондырғысын пайдалана отырып, оқпанның өзінің технологиялық бөліктің ұңғылауымен параллель ұңғымаға қатысты жарықтану мүмкіндігін ескере отырып жүргізіледі.

861. Тереңдігі үлкен емес көмекші, желдеткіш, ауа түсетін оқпандарды салу кезінде (250-300 м) әдетте оқпанды тұрақты пайдалану үшін қалдырылатын уақытша ұңғылау копрларын және көтергіш машиналарын пайдалана отырып, жарықтандыру және технологиялық қалдықтарды ұңғылау сызбасы қолданылады.

863. Оқпандарды ұңғылау бетін жарықтандыру кезінде шахтаның тұрақты құрамына енгізілетін және уақытша жылжымалы және стационарлық орындаудағы қондырғылар қолданылады.

864. Жылжымалы ұңғылау қондырғысын орналастыру кеніштің (шахта) тұрақты ғимараттары мен имараттарында технико-экономикалық есептеулер арқылы анықталады, бұл жағдайда оқпандарды жарықтандыру жөніндегі техникалық шешімдер тиімділігін бағалу үшін негізгі критерий:

жарықтандыру жөніндегі минималды ұзақтылық, еңбек көлемділігі және жұмыс құнын қамтамасыз ету;

ұңғымалауды жарықтандыруды елеусіз өзгерте отырып, әрі қарай оқпандарды бедерлеу, түйісулер мен камералар жүргізуге пайдалану;

көлденең және еңіс жер асты қазбаларын жүргізу үшін минималды мерзімді оқпандарды қайта жарықтандыру;

кеніш (шахта) құрылысының II кезеңінде тау кен массасын беру жөніндегі көтергіш құрылғылардың жоғары өнімділігін қамтамасыз ету.

865. Уақытша қондырғыларды (көтергіш құрылғы, бұрғылау шығырлар және басқалар) кенішті (шахтаны) реконструкциялау және техникалық қайта жарақтандыру мақсатында бас жоспарда тұрақты ғимараттар мен имараттар көзделген алаңдарда қалдыруға болмайды.

866. Үлкен емес диаметрдегі (5 м дейін) және тереңдігі (300 м дейін) оқпандар ұңғымаларын жарықтандыруды жобалау кезінде ұңғылау қондырғысын (көтергіш машиналар, копрлар) пайдалану, әрі қарай тұрақты ретінде әрі қарай пайдалану үшін қарастыру тиімді.

867. Ұңғылау шығырларды топтарға жинақтау қажет және оқпанға қатысты қарсы жақта, ұңғылау көтергіш машина орналасқан алаңға қарсы орналастыру керек. Қондырғы арасындағы өтетін орындар алдын ала орнатылған аралық жүктемесіз (дөңгелектен монтаждау) фундаменттерде тікелей көлік құралынан монтаждау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

868. Көтергіш машиналармен және шығырлардан бос зоналарда ұңғылау копрының екі жағынан копрдың металл конструкцияларын, сөрелерді, қалыптарды монтаждауға, әрі қарай тұрақты копрды жылжытуды монтаждауға арналған алаңдар қарастырылады.

Тіке оқпандарды ұңғылау.

869. Оқпандарды ұңғылаудың негізгі технологиялық сызбалары жыныстарды алу және тұрақты бекіткішті уақыт және кеңістік бойынша салу жөніндегі жұмыстардың тізбектілігіне байланысты төмендегідей:

тізбекті;

параллель;

параллель-щитті;

біріктірілген.

870. Ашылған төмен жатқан деңгейжиектер кезінде әдетті, тіке оқпандарды ұңғылау және тереңдету шығып тұратын кеңейту немесе оқпан қимасында алдын ала өткен ұңғымалар әдісімен іске асырылады.

871. Оқпанды ұңғылаудың технологиялық сызбасын таңдау тау-кен техникалық және тау-кен геологиялық жағдайларға байланысты (оқпанның диаметрі мен тереңдігі, ашылған деңгейжиектердің болуы, жыныстар тұрақтылығы және басқалар) іске асырылады.

872. Оқпанды ұңғылаудың біріктірілген технологиялық сызбасы басқалардың алдында басымды, себебі онда уақытша бекіткіш құрылғысы болмайды, ал тұрақты бекіткішті шығару және жыныстарды алу бірқалыпты, немесе бір зонада бірқатар біріктірумен жүргізіледі.

873. Оқпанды ұңғылау бұрғылау құрылғысынан, тиеу машинасынан, ұңғылау сөресінен және секциялық қалыптан тұратын баған ұңғылау кешені арқылы бұрғылау жарылыс тәсілімен жүргізіледі.

874. Тіке бағанның тұрақты бекіткіші қарапайым тау-кен геологиялық жағдайларда әдетте, монолитті.тез қататын бетоннан болады.

Судың шектелген ағыны және берік жыныстар кезінде оқпанның жекелеген учаскелерінде бетон шашырандысынан жасалған бекіткіштерді қолдануға болады. Ерекше ауыр тау-кен геологиялық жағдайларда тюбингтік бекіткіш қолданылады.

875. Бетон қоспасы орталық стационар заводтарда немесе оқпан маңындағы бетон торабтарында (терең оқпандар қазу кезінде) дайындалады.

876. Бетон қоспасын оқпанға түсіру трубалар бойынша анықталады; Оқпанға бетон трубалар арқылы түседі, қауғалармен арнайы контейнерлерді түсіру мүмкін. Бетонды қалыпқа оқпан қабырғаларына қатты бекітілген трубалар, телескопты құбырлар еркін ілінген құбырлар бойынша іске асырылады.

877. Тау кен массасын көтеру және беру өз еркімен аударылатын қауғаларда тұрақты, уақытша және стационарлық және уақытша стационарлы басымды жылжымалы көтергіш машиналарында жүргізіледі.

878. Көтергіш құрылғыларды жобалау кезінде флангті желдеткіш және ауа түсетін бағандардан клеттермен жабдықталған құрылыстың II кезеңіндегі қазбаларды ұңғылау үшін барабанға үш қабатты арқан оралған көтергіш машиналарды пайдалануға және парашюттердің болмауына жол беріледі.

879. Жобаларды ұңғылау шығырларында, арқандар тозуын өлшеу алаңдарында арқандарды тартуға арналған (ОНК) құрылғылар қарастырылады.

880. Оқпан кенжарының желдету жылжымалы және стационарлық ұңғылау желдеткіш құрылғылар арқылы айдамалы сызба бойынша іске асырылады.

881. 8 м³/сағ. дейін су ағып келуі кезінде су төкпе қауғаларда кенжарлық сорғыштармен қамтамасыз етіледі. 8 м³/сағ. артық су ағып келуі кезінде кенжардың алдын ала цементтелуі жүргізіледі, ал судың кенжар оқпанынан ағуы кезінде ілмелі ұңғылау сорғыштарын пайдалану қарастырылады.

882. Су төкпенің құбырлары мен кабельдері, айдау камераларындағы қоректендіру электр қондырғылары оқпанның қимасының периметрі бойынша орналасқан және қабырғаларға қатты бекітілген.

883. Аттыру сигнал беру, блоктау, байланыс, жарықтандыру және ілмелі сорғыш кабельдері оқпанға иілгіш ілмектер арқылы түсіріледі.

Оқпандармен түйіспелі қазбалар формасы мен мөлшерін жобалау кезінде әрбір нақты жағдайда есеппен анықталады.

885. Түсіру құрылғыларының оқпан маңындағы камераларын жармалау және оқпандардың оқпан маңындағы аулалармен түйіспелігі оқпан ұңғылау қондырғыларын қолдана отырып, оқпандар кенжарларынан және түйіспелі қазбалардан жыныстарды алу жөніндегі жұмыстар көлемін барынша үлкен біріктіре отырып, біраз уақытта жүргізіледі. Бұл жерде оқпан мен камера (түйіспе) қажет болғанда уақытша бекіту қолдану арқылы жоғарыдан төмен қарай қабаттармен бір уақытта өтетін ұңғымалаудың технологиялық сызбасына басымдылық беріледі.

886. Жармалау кезінде ашылған тау жыныстарының мөлшері және ашылу пайда болу мен тұрақты бекіткіш орнатқанға дейінгі уақыт аралығы минималды.

887. Барынша ашылуға жол беретін берік тұрақты жыныстарда жармалауды «тұтас кенжармен» қолдануға болады.

888. Бункердер салу кезінде екі тәсіл қолдануға болады:

көлденең қиманың үлкен алаңын үздік қазу арқылы, әрі қарай оны бункердің жобалық мөлшеріне дейін кеңейте отырып;

алдын ала үздік қазусыз толық қима арқылы.

889. Бункерлерді ұңғылаудың барынша тиісті сызбасы:

тұрақты және уақытша көтергішті қолдана отырып, негізгі оқпан арқылы;

төмен жатқан деңгейжиектерден көмекші шығып тұру арқылы.

890. Жер асты ұсату камералары төменнен жоғары қарай жіңішке қимамен әрі қарай оны бункердің жобалық мөлшеріне дейін кеңейте отырып, шығып тұратын арқылы өтеді.

891. Бункерлердің сыйымдылық бөліктерін, лифтілі шығып тұратын және басқа тіке қазбаларды ұңғылау КПВ кешендері және КВ типіндегі комбайндері арқылы іске асырылады.

892. Тіке қазбаларды жоғарыдан төмен ұңғылау кезінде қазбалар механизацияланған, егер ұңғымалау биіктігі 40 м жоғары болса, адамдар көтергіш құралдармен жабдықталады.

894. Тереңдетілетін оқпанның қимасында ұңғылау көтергіш ыдыстарды орнату үшін еркін кеңістік болған жағдайда жер бетінде уақытша немесе тұрақты көтергіш машинаны қолдана отырып, оқпанда жоғарыдан төмен қарау тереңдету сызбасы қолданылады.

895. Тереңдетілетін оқпанның қимасында ұңғылау көтергіш ыдыстарды орнату үшін еркін кеңістік болмаған жағдайда қосымша тұйық оқпандарды және жұмысшы және тереңдетуші деңгейжиектердегі қазбаларды пайдалану арқылы тереңдету әдістері қолданылады. Тұйық оқпан көтергіш жабдықталған және тереңдеткішті бірнеше деңгейжиектерге жүргізу тиімді.

896. Терең оқпандарды тереңдету кезінде желдеткіш немесе жұмыс деңгейжиектерден жоғарыдан төмен қарай қолданылады.

897. Ашылған дайындалатын деңгейжиектер болған жағдайда шығып тұратын, КПВ арқылы оқпан ортасынан өткен және терең ұңғымаларды бір ретті немесе секциялы жару арқылы кеңейтуді пайдалана отырып, оқпандарды тереңдету сызбалары қолданылады.

898. Оқпандарды тереңдету кезінде қауіпсіздік мақсатында оқпандағы және копрдағы қауғалы бөлімше қолданыстағы көтергіштен алынып тасталады, ал зумпфаға қолданыстағы көтергіш бөлімшесінен сақтандырғыш сөре (арнайы есеп бойынша) салынады.

900. Металл бедерлеу кезінде кермелер үшін дәнекерлеу қорапты және екі таврлы балкалар қолданылады. Бұл жерде басымдылық біріншіге беріледі, ал өткізгіштер ретінде-дәнекерлеуші қорапты профильдер, темір жол рельстері жатады.

901. Кермелердегі өткізгіштердің түйіспелігі «Бриар қапсырмасымен» немесе «түйіспелігі іліп алулар» (рельсті өткізгіштер) және қосатын планкісі бар болттармен (қорапты өткізгіштер) түйіспелі торабтар максималды унифицирленеді.

902. Қорапты өткізгіштердің түйіспелігі қатарлар арасындағы өтетін орындарда жалған қорапты кермелер арқылы орындалады.

903. Оқпандарды бедерлеу кезінде:

бедерлеу оқпанды, түйіспені және оқпан маңындағы камераларды ұңғылаудан кейін жүргізіледі;

бедерлеу оқпанды ұңғылаумен бір уақытта орындалады.

904. Оқпандарды бедерлеу кезінде кермелер мен өткізгіштерді ілу үш технологиялық сызбаның біреуімен орындалғанда жеке тәсіл қолдану басымды тиімді болып табылады:

тізбекті;

параллель;

біріктірілген.

905. Тізбекті сызба кезінде-кермелер ілу сөресінен жоғарыдан төмен қарай орнатылады және бір уақытта сатылы бөлім жабдықталып кабельдерді ілуге арналған қапсырмалар бекітіледі. Ұңғылау сөрелерін бөлу және бергеннен кейін жер бетіне төменнен жоғары қарай сымдар жүргізілетін люлкалар ілінеді.

906. Параллель сызбада-кермелер орнату және өткізгіштерді ілу төменнен жоғары немесе жоғарыдан төмен қарай бір уақытта жүргізіледі.

907. Біріктірілген сызба кезінде-кермелер орнату және өткізгіштерді ілу олардың үстінде орналасқан немесе люлкасыз сөрелерден ілінген сөрелерден және люлкалардан жоғарыдан төмен бағытта бір уақытта жүргізіледі.

908. Жекелеген жағдайларда кермесіз бедерлеу-кермелер саны азайтылған бедерлеу жобаларын әзірлеу мүмкін. Бұл жағдайларда бедерлеулер УШС металл кергі шлангілер арқылы бекітілуі мүмкін.

Кермелерді оқпан қабырғасына анкерлі бекіту оқпандарды бедерлеудің дәстүрлі түрлерімен бедерлеу кезінде де қолданылады.

909. Ұңғылау мен бедерлеу арасындағы өтетін орын минималды, ол үшін жұмысты ұйымдастыру жобасы жер бетіндегі және қалдықтардағы ұңғылау, монтаждау және демонтаждау қондырғыларының қажетті ауыстырылуын қарастырады.

910. Оқпан пайдалануға тұрақты құбырлар, кабельдер және тұрақты көтергіш ыдыстардың ілулерін монтаждаудан кейін беріледі. Бұл жұмыстар жұмыстарды ұйымдастыру жобасы бойынша жүргізіледі.

912. Көшу кезеңінің ұзақтығын қысқарту мақсатында бірінші кезеңдегі жұмыстармен қатар (оқпандарды ұңғылау, түйіспелік, оқпан маңындағы камералар және бедерлеу) екінші кезең жұмыстарын орындау қарастырылады, бұл жағдайда келесі негізгі жағдайлар басшылыққа алынады:

бірінші кезеңдегі оқпан ғимараттарының бетін жарықтандыру көтергіш құрылғылардың екінші кезеңдегі жер асты қазбалар жүргізуге де пайдаланылуын қарастырады, ол үшін көтергіш машиналарды таңдау біріншідегі сияқты кеніш (шахта) құрылысының екінші кезеңінде де тау массасы көлемінің берілуін қамтамасыз етуді ескереді;

ұңғылау қондырғылары жер бетінде көшу жөніндегі жұмыстарды орындау минималды уақыт шығындалатындай етіп орналастырылады. Құрылыстың екінші кезеңінде жұмыстар жүргізу үшін оқпандарды жарықтандыру кезінде оқпандарды ұңғылау кезінде қолданылатын қолданыстағы оқпан ұңғылау қондырғымен жалпы шахталық мақсаттағы объектілер (әкімшілік-тұрмыстық комбинат, компрессорлық, қазандық және басқалар) максималды қолданылады;

құрылысты ұйымдастыру жобасымен, қажет болғанда кеніштің жұмыс істеу мерзімінен бастап негізгі тау кен қазбаларды жүргізу үшін арнайы оқпан жүргізудің тиімділігін негіздеу керек;

минималды көлемде уақытша ғимараттар мен имараттардың құрылысын қамтамасыз ету;

оқпандарды ұңғылау кезінде тиеу және алмасу құрылғыларының уақытша су төкпе және уақытша электр қосалқы станцияларын салу;

бірінші кезекте көмекші оқпандарда тұрақты көтергіш ыдыстарға көшуді іске асыру, ал ол болмаған жағдайда жыныстарды беруге арналған кен көтергіштер қолданылады;

скипті көтергішпен бірге жер бетінде тұрақты бункерлі кешенді пайдалануға беру.

913. Кеніш (шахта) құрылысының екінші кезеңінде қолданылатын копрлар мен көтергіш құрылғылар типтеріне байланысты оқпандарды ұңғылаудан деңгейжиектерді ұңғылауға көшудің келесі технологиялық сызбалары қолданылады:

оқпанды ұңғылауға арналған копр мен көтергіш машинаны қолдану арқылы;

копрды ауыстыру және уақытша көтергіш машиналарды пайдалану арқылы;

копр және көтергіш машинаны ауыстыру арқылы;

ұңғылау копрын пайдалану арқылы және көтергіш машинаны ауыстыру арқылы.

914. Кеніш шахталары құрылысы кезінде барынша тиімді сызбалар болып табылады:

флангалы оқпандар үшін-копр және көтергіш машина тұрақтыларын пайдалану арқылы қайта жарықтандыру сызбасы. Бұл жағдайда бір ұшты клетті көтеру адамдар мен жүктерді, материалдарды түсіру, тау массасын беру (оқпанды бедерлеу бұл жағдайда тұрақты сызба бойынша жүргізіледі) жөніндегі көмекші операцияларды орындау;

орталық оқпандар үшін-оқпанды ұңғылау кезінде қолданылатын уақытша копрларды және көтергіш машиналарды пайдалану арқылы қайта жарықтандыру сызбасы. Көтергіш ыдыстар үшін тұрақты сияқты уақытша (оқпанды бедерлеу бұл жағдайда тұрақты болуы мүмкін немесе тіптен жоқ болуы мүмкін) пайдаланылуы мүмкін.

4 - бөлімше. Көлденең және еңіс қазбалар жүргізу
915. Көлденең және еңіс қазбалар жүргізу, тау кен соққылары, жыныстар тастаулары, газ, су және жүзгіштер бойынша қауіпті аумақтарда тау-кен қазбаларын ұңғылау Жер асты тәсілімен жұмыстар жүргізу кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына және Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2007 жылғы 19 қыркүйектегі № 141 бұйрығымен бекітілген Жарылыс жұмыстарын жүргізу кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жүргізіледі.

916. Тау-кен қазбаларының желісімен жүргізу тізбектігі тау-кен ұңғылау жұмыстарының минималды ұзақтығы қажеттілігіне қарай жүргізіледі. Тау-кен ұңғылау жұмыстарының күнтізбелік кестесін әзірлеу кезінде қарастырылады:

жеке тұрған оқпанды басқа салынып жатқа оқпанмен немесе қолданыстағы шахтаның деңгейжиектерімен жер бетіне шығатын екінші шығысты қамтамасыз ету үшін түйiстiру жөнінде бірінші кезекте көлденең және еңіс қазбалар жүргізу;

жер асты көлігі, көтергіш, су төкпе, желдеткіш, жарылыс материалдарының уақытша сақтау қоймасы және электр қосалқы станция құрылыс кешенінде жұмыс істеуді қамтамасыз ету үшін оқпан маңындағы аулаларда қазбалар жүргізу;

негізгі бағыттағы қазбаларды кен кенжарларына жүргізу-тау-кен ұңғылау жұмыстарының өрісін кеңейту.

917. Көлденең және еңіс қазбалар жүргізуді ұйымдастыру жөніндегі жобалық шешімдер жалпы шахталық кешен (шахталық көтергіш, жер асты көлігі, желдеткіш, су төкпе, және басқалар) мүмкіндіктеріне қарай технико-экономикалық есептер негізінде қабылданады.

918. Көлденең және еңіс қазбаларды ұңғылау осы бассейнге (аудан) арналған қолда бар типтік технологиялық сызбаларға сәйкес орындалады. Жеке технологиялық сызба әзірлеу күрделі тау-кен-геологиялық және тау-кен техникалық жағдайларда жылдамдық ұңғымалау ұйымдастыру кезінде қазбалар ұңғымалауды жобалау кезінде жүргізіледі.

919. Қазбаларды ұңғымалау тәсілін таңдау кезінде (бұрғылау аттару, немесе комбайнмен, толық немесе шағын қимамен) Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар министрі бекіткен Жер асты тәсілімен жұмыстар жүргізу кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына және ҚНжәнеЕ 3.02.08 Жұмыстарды өндіру және қабылдау талаптары басшылыққа алынады.

921. Бірлік оқпан (орталық) және флангалі оқпан арасындағы тау-кен қазбалары араласқан тәсілмен (параллель қазбалар немесе ауа жинағыш камера пайдала отырып) желдетіледі.

922. Ұзындығы үлкен газ және шаң бойынша қауіпсіз тұйық кеніштерді желдету желдеткіш құрылғысы металл сорғыш желдеткіш құбырдың ұзындығы жағынан ауа үрлегіш трубаны пайдалана отырып, ортаға бағытталған аралас тәсілмен іске асырылады.

923. Қысқы уақытта шахтаға берілетін ауаны қыздыру үшін оқпандардың желдетілуін қамтамасыз ететін желдеткіштермен қосылған калорифер құрылғылары орнатылады.

Бұл жағдайда көлденең және еңіс тау-кен қазбаларын желдету үшін ауаның тек бір бөлігін ғана қыздыру тиімді.

2 - тарау. Көлденең және еңіс тау кен қазбаларын

жүргізу кезінде су төкпе
924. Уақытша сорғыш және электр қосалқы станциясын күту камерасында орналастыра отырып, су төкпе сызбасы барынша тиімді. Осындай сызба уақытша сужинағышпен бірге тұрақты су төкпенің толық монтаждалуы аяқталғанға дейін және оны пайдалануға бергенге дейін қолданылады.

925. Қазбалар тереңдігі 800 м дейінгі кезінде қолданылатын бір сатылы (айдамайтын) су төкпе барынша үнемді болып саналады.

927. Су төкпе еңістерін ұңғылау кезінде әдетте, кенжардан су кенжар сорғышымен аралық ыдысқа (су жинағыш) айдалатын, одан айдау сорғыштарымен деңгейжиектерге берілетін сатылы болады.

929. Қозғалыстың тиімді маршрутында көлік таңдау кезінде (кенжардан оқпанға дейін) құрылыстың II кезеңіндегі негізгі және көмекші жүк ағынының барлық шығындары ескеріледі.

930. Рельсті және өзіндік жүретін көліктің өнімділігі тепе-теңдік емес коэффициентін-1,25 (негізгі және көмекші жүк ағыны үшін) ескере отырып, барлық ұңғылау кенжарларына бір уақытта қызмет көрсету шартында анықталады.

931. Оқпан маңындағы алаңда құрылыс кезеңінде тоқарбалардың және жылжымалы құрамды қарау үшін уақытша камера орнату қарастырылады.

932. Тоқарбалардың инвентарлық саны салынып жатқы деңгейжиектерде келесі талаптарға сәйкес келеді:

бір жолды қазбалардың 1 кенжарына 1 тоқарба;

екі жолды қазбалардың 1 кенжарына 2 тоқарба;

бір жолды қазбалардың 1 кенжарына 1 тоқарба;

жыныстарды алуғы оқпандарға жеткізу және материалдарды кенжарға жеткізу үшін 3 тоқарба;

резервке және ашылатын деңгейжиектердегі жөндеуде 2 тоқарба.

933. Құрылыс кешенінде қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін екі жарық сигнал беру қарастырылады.

___________________