Жер ќатынастарын мемлекеттік ќўќыќтыќ реттеу механизмі
Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейiнгi жер қатынастары
жүктеу/скачать 1.43 Mb.
|
| 2. Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейiнгi жер қатынастары
Бірінші кезең Қазақ хандығының қалыптасуымен байланысты. Бұл кезеңнің ерекшелігі арнайы жер заңдарының жоқ болуында. Бұл кезеңде жер қатынастары Адат ережелерімен реттеліп отырған. Сонымен қатар, Шыңғыс ханның отаршыларының саясаты орын алды. Қазақстанда осы кезеңде жер жеке меншікке берілді ма әлде жоқ па ? Бұл жөнінде екі түрлі көз қарас бар. Бірінішісі – жеке меншік болғанын мойындамайды. Бұл кезде жерге жеке меншік қоғам меншігі, ал екіншісі – жеке меншік болғанын дұрыс деп қарайды. Ќазаќ хандыѓы т±сындаѓы меншіктік ќатынастарѓа келетін болсаќ, азаматтардыњ сатуѓа, айырбастауѓа, сыйлауѓа жєне м±раѓа ќалдыруѓа болатын м‰ліктіњ барлыѓы жеке меншік заттары болып табылды. Жерге жеке меншік XІX ѓасырѓа дейін болмады, жер адат нормалары бойынша ќауымныњ меншігі деп есептелді. Ќауым ретінде негізінен рулыќ бірлестік танылды. Шын мєнінде ќауым немесе рудыњ атынан жерге, жайылымдарѓа билікті ќауым басшысы, ру басшылары, с±лтандар, билер ж‰ргізді. Жерге жеке меншіктіњ болмау себебі де кµшпелі мал шаруашылыѓына негізделген экономикалыќ ќатынастарымен байланыстырылды. Орасан зор кµлемдегі жайылымдарды меншік иелеріне берудіњ ешќандай мєні жоќ еді. Оныњ ‰стіне жайылымдар ‰немі ауысып отырды. Кµктем мен к‰здіњ арасында мыњдаѓан километрге дейін кµшіп-ќонып ж‰рген кµшпелі ќауымдар ‰шін жерді, жайылымдарды жеке меншікке бµліп беру м‰мкін емес те еді. Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейін жерге белгілі бір ақы төлеу белгілері болған жоқ, дегенмен, жер айналымын реттеудің үлкен тарихы бар. Ол кезеңдегі жер айналысының негізгі әсер етуші факторы болып, қазақтардың көшпенді өмір сүруі табылды. Қазақтардың заңдық көзқарастары бойынша жерге жеке меншік құқығы 19-шы ғасырға дейін болмады. Жер заңдық тұрғыдан рулар мен қауымдастықтардың ортақ меншігі деп есептелген. Шын мәнінде жердің нағыз иегерлері болып билер және басқа да феодалдар табылды, 18-ші ғасырдың өзінде қыстаулар жеке феодалдардың жеке меншігінде болды. жүктеу/скачать 1.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|