Жетписбаев батыр адамович
§3. Қоғамға қауiптi зардаптар
жүктеу/скачать 1.57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қылмыстық зардаптар
| §3. Қоғамға қауiптi зардаптар
Қылмыс құрамы объективтiк жағының келесi белгiсi болып қоғамға қауiптi зардаптар немесе қылмыстық зардаптар табылады. Қылмыстық зардаптар деп адамның əрекетi немесе əрекетсiздiгi нəтижесiнде қоршаған ортада болған жəне қылмыс құрамының объективтiк белгiлерiне жататын өзгерiстердi түсiну қажет. Кез келген қылмыстық əрекет немесе əрекетсiздiк қылмыстық заңмен қорғалатын жеке адамның, қоғам мен мемлекеттiң мүдделерiне қол сұғады, сондықтан ол зиянды, қауiптi. Ол зиян келтiре отырып қоғамдық қатынасты бұзады жəне осы қатынастарда зиянды өзгерiстердi тудырады. Сипатына қарай қоғамға қауiптi зардаптарды екi үлкен топқа бөлу қалыптасқан: 1). материалдық зардаптар, 2). материалдық емес зардаптар. Көп жағдайларда материалдық зардаптарға азаматтарға, заңды тұлғаларға жəне мемлекетке келтiрiлген мүлiктiк зиянды жəне жеке адамға келтiрiлген дене зиянын жатқызады. Яғни, материалдық зардаптар сыртқы дүниенiң белгiлi бiр заттарын жою, бүлдiру, қасиетiн өзгертумен немесе оларды тұрақты немесе уақытша пайдалану мүмкiндiгiнен айырумен байланысты зардаптар ретiнде түсiндiрiледi. Сонымен, материалдық зардаптарға тiкелей келтiрiлген зияндар, алынбаған пайда, қажеттiнi алмау азаматтың денсаулығына келтiрген зиянды қалпына келтiрумен байланысты шығыстар жатқызылады. Мүлiктiк зиян түрiндегi материалдық зардаптарды оның құнының өлшемiмен немесе ақшалай есептейдi. Бұл меншiкке қарсы қылмыстардың барлығында кездеседi жəне экономикалық мүддеге қарсы қылмыстар тарауында көптеп кездеседi. Қылмыстық заңның өзiнде қылмыстардың материалдық мүлiктiк зардабы мына көрсеткiштермен де анықталады ″iрi мөлшер″, ″iрi зиян″, ″елеулi мөлшер″ жəне т.б. Ал жеке адамға келтiрiлген дене зиян түрiндегi материалдық зардаптар мүлiктiк зиянға қарағанда сандық жағынан өлшенбейдi. Мысалы, адамның денсаулығы немесе биологиялық өлiмiн өлшеу мүмкiн емес. Зиян келтiру дəрежесiн бағалау адам денсаулығының нақты жағдайымен анықталады. Бұл жөнiнде ҚР Қылмыстық Кодексi адамның денсаулығына зиян келтiрудiң үш түрiн қарастырады – ауыр, орташа жəне жеңiл. Денсаулыққа келтiрiлген зиянның ауырлық дəрежесi медициналық көрсеткiштермен анықталады. жүктеу/скачать 1.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|