Жылқы сою технологиясы №7 дәріс тақырыбы: Жылқы сою технологиясы

Союға жіберілетін әр малға, малдәрігерлік заңдылықта көрсетілген тәртіп бойынша малдәрігерлік анықтама толтырылады. Онда, анықтамада көрсетілген барлық мәліметтер, соның ішінде малдың жұқпалы ауруы жоқ мекендерден шыққандығы көрсетілуі тиіс.

• 
  Союға жіберілетін әр малға, малдәрігерлік заңдылықта көрсетілген тәртіп бойынша малдәрігерлік анықтама толтырылады. Онда, анықтамада көрсетілген барлық мәліметтер, соның ішінде малдың жұқпалы ауруы жоқ мекендерден шыққандығы көрсетілуі тиіс.
  
• 
  Ветеринариялық байқау кезінде, малдың жалпы жағдайына, дене пішіміне, басының орналасуына (тік, салбыраңқы т.б.), көз, терісінің жағдайына, қозғалысына, буындарына көңіл аударады. Сонымен қатар, малдың күйіс кайтаруы, тыныс алуы, көзден, мұрынынан су ағуы, артының былғануы, қарынның кебуі және т.б. малдың денсаулығын анықтауда үлкен маңызы бар. Аналық малдың желіні, ал аталық малдың ұмасы, бұзаудың кіндік тұсы тексеріледі. Арық ірі қараның тері асты лимфа түйіндерін тексерудің маңызы зор. Үстіңгі мойын, шықшыт, жұтқыншақ, желін үстіндегі лимфа түйіндері туберкулез ауруында ісініп белгі береді. Байқау кезінде қалыпты жағдайдан өзгерістері бар мал бөлек шығарылып, тиянақты тексеру жүрізіледі. Кейде, ұзақ уақыт тасымалдаудан немесе алыстан айдап әкелуден, сондай-ақ тасымалдау кезінде ауа-райының қолайсыз болуына байланысты малдың шаршауы мүмкін. Ал, шаршаған малды демалдырмай сойса гликогеннің, сүт қышқылының жетімсіздігіне байланысты еттегі кейінгі жүретін биохимиялық реакция бұзылады. Ол еттің сапасына әсерін тигізеді. Сонымен қатар, болдырған малдың ішек-қарынындағы және басқа жердегі микробтар мал тірі кезінде-ақ етке өтуі мүмкін.
  

Әсіресе, етке ауру тудырушылық қасиеттері бар микробтар өткенде өте қауіпті. Мұндай малдан алынған етте адамда іш ауруларын туғызатын (Salmonella, Escherichia және т.б.) микробтар көптеп кездеседі. Ал, жалпы микробтардың көп болуы оны сақтауға жарамсыз етеді, ет тез бұзылады. Сондықтан, шаршап келген малға демалыс берілуі қажет. Алаңда тұрған мал малдәрігерінің бақылауында болуға тиіс. Малды сояр алдында баптау оның организміндегі физиологиялық үдерістерді қалыптастырады, оның ауруға қарсы тұру қабілетін нығайтады. Алынған етте биохимиялық үдерістер дұрыс жүргеңдіктен еттің сапасы жақсарады. Жануарлардың және адамның денсаулығы үшiн қауiп төндiретiн ауру жануарлар, жануарлардан алынатын өнiмдер мен шикiзаттар жануарлардың аса қауiптi ауруларында өртеп жiберу арқылы жойылады: 1) жануарлардың бiрнеше түрiне ортақ аурулар - мелиоидоз, құтыру, топалаң, аусыл, туляремия; 3) жылқы аурулары – маңқа, эпизоотиялық лимфангит, бiр тұяқтылардың африка обасы;

• 
  Әсіресе, етке ауру тудырушылық қасиеттері бар микробтар өткенде өте қауіпті. Мұндай малдан алынған етте адамда іш ауруларын туғызатын (Salmonella, Escherichia және т.б.) микробтар көптеп кездеседі. Ал, жалпы микробтардың көп болуы оны сақтауға жарамсыз етеді, ет тез бұзылады. Сондықтан, шаршап келген малға демалыс берілуі қажет. Алаңда тұрған мал малдәрігерінің бақылауында болуға тиіс. Малды сояр алдында баптау оның организміндегі физиологиялық үдерістерді қалыптастырады, оның ауруға қарсы тұру қабілетін нығайтады. Алынған етте биохимиялық үдерістер дұрыс жүргеңдіктен еттің сапасы жақсарады. Жануарлардың және адамның денсаулығы үшiн қауiп төндiретiн ауру жануарлар, жануарлардан алынатын өнiмдер мен шикiзаттар жануарлардың аса қауiптi ауруларында өртеп жiберу арқылы жойылады: 1) жануарлардың бiрнеше түрiне ортақ аурулар - мелиоидоз, құтыру, топалаң, аусыл, туляремия; 3) жылқы аурулары – маңқа, эпизоотиялық лимфангит, бiр тұяқтылардың африка обасы;
  
• 
  1. Жануарлар мен құстарға мiндеттi түрде жүргiзiлетiн зерттеулер (тексеру):
  
• 
  1) жануарлардың жалпы жай-күйін, көрініп тұрған шырышты қабаттары мен беткі лимфа түйіндерін клиникалық қарау (ф-1 ветеринариялық анықтамасын тексере отырып); 2) термометрия, тамыр соғысын, демалысын, руминациясын тексеру. 2. Етті мiндеттi түрде зерттеу:
  
• 
  1) ұшаны, iшкi мүшелері мен басын, қолжетімді барлық лимфа түйiндерiн ашып қарай отырып және ішкі мүшелерін тіле отырып, органолептикалық қарау;
  
•