Жусупова г. Е., Литвиненко ю. А., Жусупова а. И
дәрілік өсімдік шикізатын анықтау
жүктеу/скачать 2.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.2 дәрілік өсімдік шикізатын сәйкестендіру
- 2.2.1 Макро- және микроскопия
| 2.1 дәрілік өсімдік шикізатын анықтау
Осы "ДӨШ анықтау" көрсеткішінде, алдымен, кептірілген дәрілік өсімдік шикізатының жағдайына көзбен шолу жасалады: ол тұтас, ұсақталған, кесілген немесе ұнтақ тәрізді болып табылады ма деген сұрақтарға жауап береді. Бұдан кейін ДӨШ үшін оның халықаралық атауы және ондағы әсер етуші заттардың сандық құрамының мәні, ал әсер етуші заттар белгісіз болса, онда экстрактивтік заттардың саны келтіріледі. 2.2 дәрілік өсімдік шикізатын сәйкестендіру Дәрілік өсімдік шикізатын сәйкестендіру оның макроскопиялық және микроскопиялық талдауын, сондай-ақ оның құрамына кіретін биологиялық белсенді заттардың негізгі топтарын айқындауды көздейді. 2.2.1 Макро- және микроскопия А қосымшасында (А-1 – А-4 суреттерінде) дәрілік өсімдіктердің әртүрлі түрлері келтірілген. Өсімдіктерді макроскопиялық талдау олардың түпнұсқалығын анықтау үшін сыртқы белгілерді сипаттауды көздейді. Өсімдіктердің жер үсті бөлігін талдау кезінде сабақ құрылымының ерекшеліктеріне, атап айтқанда, тармақтану сипатына (қарапайым немесе тармақталған), тік, қисық немесе көтеріңкі, көлденең қима түріне, беттің түсіне, өлшеміне (негіздің диаметрі, ұзындығы), жапырақтардың орналасуы, гүл шоғырының түріне, жапырақтардың, гүлдердің, жемістердің морфологиясы мен анатомиясының ерекшеліктеріне назар аударады. Гүлдер үшін гүл шоғырының түрін белгілейді, гүл шоғырының құрылысын, жапырақшалардың немесе тістердің саны мен пішінін, олардың бояуын, тостағандардың саны мен пішінін, пестицидтердің саны мен пішінін және байлаудың құрылысын анықтайды. Өсімдіктердің жер асты бөлігінің макроскопиясы бүтін шикізат мысалында тамыр мен тамырша ерекшеліктерін, олардың ұзындығы мен қалыңдығын, басты және бүйір тамырларының сипаттамасын, қабықтың сүрекке жанасуын, олардың түсі мен иісін т. б. сипаттауды көздейді. Медицинада қолдану үшін ҚР ДСМ рұқсат еткен кермек Гмелин түріндегі өсімдіктердің жер үсті бөлігі мен тамырын макроскопиялық және микроскопиялық 15 сипаттау мысалдарында қарастырамыз; оларға монографиялар ҚР МФ енгізілді, яғни аталған өсімдік объектілері фармакопеялық болып табылады, А қосымшасы. Шөптер макроскопиясы. Кермек Гмелин – биіктігі 30-80см болатын жабайы өсетін көпжылдық шөпті өсімдік. Сабақ – тік, жоғарғы бөлігі қысқартылған, екі аз, әдетте жұптық бұтақтарында кең қалқан тәрізді сыпырғышы болады. Жапырақтары – көптеген өрнектері бар, жасыл немесе көгілдір-жасыл түсті, сынғанда қызарады. Түстері бір немесе бірнеше болып келеді. Гүлдері кішкентай, 1-3-4-гүл шоғыры колоскалары-жартылай, қалқан тәрізді немесе пирамидальды гүл шоғыры пайда болады. Колоскалар ұзындығы 4- 5-6 мм, тостаған ұзындығы 4-4,5 мм, негізде және тамырлар бойымен жартысына дейін, кейде екі ішкі тамырлар бойымен тығыз және өте ұзын түсірілген. Аяғы ақ немесе бозғылт-күлгін, 5 сирек 10 шоқты. Жапырақтары көк-күлгін, тек кей жағдайда ақ түсті. Тұқымдары – ұзын жұмыртқа тәрізді, ұзындығы 2 мм, ені 0,6 мм, қара-күлгін-қоңыр түсті. Тамыр және тамырша макроскопиясы. Тұтас шикізат: ұзындығы 5 см-ге және қалыңдығы 3 см-ге дейінгі тамырлар мен тамырша кесектері, тығыз ағашты, түйінді, иілген, жұқа қабығы бар, ағашқа тығыз жанасқан. Тамырдың ыдыратылмаған бөліктері дөңгелек пішінді, сыртынан ұсақ-, тегіс-, ұзына бойы мыжылған(әжімді), қоңыр, түрлі реңдері бар толқынды (сұр, қоңыр, қызыл және т.б.). Сынған кезде және ұзына бойы кесуде қабаттық бөлігі қара түсті, ағаш бөлігі ашық, кремді реңді, кей жерлерде қызғылт түсті болады. Негізгі тамырдың бетінде ұсақ сүйел тәрізді түзілімдер тізбегі органы осінің бойымен шашылған (әрбір тізбекте 3-6-7 бойынша). Негізгі өзекті тамырдың бүйірінде қалың бүйір тамырларының қалдықтары бар, сондай-ақ олар бойлық сынықтарында толқынды болып келеді. Иісі ащы, тұтқыр. жүктеу/скачать 2.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|