Кален Сыдыкова асылдар

ЭССЕ

Ушундай кунарсыз күндөрдүн биринде көңүлүмдү тепчип өткөн бир нерселер болду. Бир топ жылдардан берки жазган кагаздарымды аңтарып, иргеп, көбүн ыргыттым. Домпуйган конвертти ачсам «белгисиз каттар» деген каттар бар экен. Бул мага качан, кайдан жүрүп колума тийгени эсимде жок. Сыягы бирөөлөр берип, аны пайдаланам деп жүрүп эстен чыккан сыяктанат. Жалындаган сезимдерин кагазга түшүргөн ыйык каттарды ыргытайын деп көөнүм кыйбады. Алгачкы каттар кызыл көйнөк кийип, кызарган күнгө окшош сулууга ар башка учурда арналыптыр. Эскертүүчү нерсе каттарга кол тийгизип оңдогон жокмун, болгону бир аз кыскарттым. Анткени, өтө мөгдөгөн жерлерин окуп өзүмдүн жүрөгүм ооруду. Арасындагы кат жигиттер жетпей калган маралдай керилген сулуунун ички күйүтү экен, көбүн кыйытып айтыптыр. ...Жүрөк түпкүрүндөгү эңсеген жаны тигилерден башка бир адам тура. Ажырашкан эринин ага жазган каты да үшкүртөр. Кыскасы, жигиттер кызды, ал кыз башка жигитти сүйүп армандайт. «Бирөөгө зар, бирөөгө кор дүйнө» деген ушул экен го чиркин.Кандай десем, ушу каттар менин дагы көңүл отумду козгоп кеткенсиди. Ошондо Шайлообектин ыры эсиме түштү:

«Жар көчкөн өңдүү бүт жерде,

Жан кишиң калбай күткөнгө.

Жаралбай койбой не дедим,

Жалгыздык башка түшкөндө» деп каңырыгым түтөдү. Көөдөнгө көп нерсе түшүрүп армандаткан менен өтө кеч эле...

Ар ким жүрөктүн каалоосу менен гана жаркын адамын издеп, жолукса жүрөгү туйлап толуп ташып кубанат тура пендең. Жолукпаса муңканып муң басат. «Жан дүйнөдө кыналышып жүрсөк да, коштошподук кол кармашып өбүшүп», «сүйбөйм дедим, сүйгөнүмдү койбодум, жаштык өттү, муздабадым тоңбодум» болуппус.

Жумуштан да турмуштан да чарчап жүргөндүкүбү, кээде ырп этеерге алым жок каржалып, шайым ооп келсем дагы недендир түйшөлүп уктабай чыгам. Меңди акын жазгандай: «Сансыз таңды кыжаалатта тостум да, сан уйкуга болуп келем бересе» болсом да: «Алоолонуп күйүт күчөп сезимде, жалгыздыктан араң жүргөн кезимде. Бет алдыман жарк деп чыгып, жанымды чакчелекей түшүргөнүң эсимде» болгон учурлар сейрек. Уйкусуз түндөрдөн кыйналчу болдум. Ошондон улам го дайым чарчаңкы, карамыккансып муңайым көрүнөм. Жанды жеген оору дагы кыйнады мени. Сызылган оору басыла түшкөн го, кудай жалгап көзүм илинип кеткен экен, түш көрүпмүн. Түшүмдө бийик чокуга отуруп алып кара сыя менен жазылган, бир аз чала оңдолгон кол жазма окуп отурам. Көзүм талыган го, эки жакты карасам тоо түбүндө күнгө күмүштөй чагылып кутман Сөң Көл жатыптыр, ары көз жиберсем жээги калпактай ийилген Пекиндин үйлөрү көрүнөт, «ии, кытайлар жумушка чыгып аткан тура» деп коем, тиягымды карасам толкунун терметип, сырдуу обон салып жарыктык Ысык Көл жатат. «Ак куусу менен ак чардагы Көлгө киринип кеңирсип жаткан экен» деп коем ичимде. Анан, Көлгө көптөн бери каттай элекмин, ден-соолугум оңолсо барып келсем болот эле деп ойлонуп калам. Сыягы колумдагы бирөөнүн жансыры көрүнөт, ар кайсыны карап алаксыбайынчы деп андан ары окуйм:

«24.Х.1991-ж. Түндө түйшөлүп жатып кеч уктадым. Бүгүн да эрте ойгондум. Сырт караңгы. Терезеден баркырап жалгыз жылдыз карап туруптур. Жапжарык... анан жапжалгыз... Мүмкүн мени түнү бою ушул жылдыз ойготкондур... Такая прозрачная... чистая... и одинокая... Сени эстедим кайра. Түндө түйшөлгөнүм да Сен болчусуң. Кечээги сөзүңдү эстедим. Иш котороюн десең кимдир бирөөлөр болбой коюптур. А мен Анук Эмени эстедим. Она была звездой экрана. Великая французская актриса. Когда она впервые появилась на экране ее недруги, завистницы так много говорили о ней, конечно, дурного. Она, великая, благородная женщина (красавица!) одним махом разрубила всех на клочки. Знаешь, что она сказала? А она сказала вот так:

— Түрү сууктарга акылдуусунгандан башка арга жок! Үшүнтиптир. И осталась таким каким она была в действительность: нежной, красивой, доброй, ласковой...

Анан: «Ээ, баары өлүп кетсин, кол шилтеп салдым» дегениңди эстедим. Вот это меня ранило. Ранило как тогда, когда ты впервые мне сказала о том.. о страшном.. (может быть с тех пор стал думат о тебя?!). Меня в свое время поразило одно слово великого философа Фикте: «Самоубийство - это господство над всяким законами природы» деген. Но, об этом когда говорить человек в расцвете и сил. Не могу и не хочу понять! ..Турмушка ушунчалык ишенген, андан ушунчалык көптү күткөн, турмушка эрке кыз болуп эркелеген.. и вдруг турмуштан... Ошондой адамдар гана ойлошу мүмкүн. И в силу этого, что они были изначально честными и чистыми людьми, я верю им... Они способны на большее, чем то страшное...

Сага айттым бекен?.. Бир жазуучунун мени бир кез жинди кылган мындай сөзү бар. Эсиме жадыбалдай жатталып калган: «Жизнь - это не весь отрезок времени, заключенный между рождением и смертью. Это может быть один день, один час, или.. одна минута! Когда ты вдруг себя почувствуешь вольной птицей и очертья голову, хочешь улететь туда, куда велит твое сердце. И если у тебя этого момента не будет, или ты струсишь и упустишь его, то считай, что твоя остальная жизнь это и есть медленное умирание...» Я знаю, и верю в то, что у каждого человека есть или будет этот момент. Или мы попросту его не замечаем. Как белка в колесе бегаем... и бегаем... и не замечаем. И устаем. Усталость конечно, не от беготни, а в не нахождении не в соприкосновении (наверное).

...Думая, думая обо всем этом, вдруг так захотелось мне понять ее, появилась, пробудилось во мне: мен аны 18-20 жашында кулундай туйлап, көпкөк асман менен жапжашыл мейкин ортосунда эч бир санаа билбей ээн жайкын эркин ойноп жүргөнүңдө бир көрбөгөнүмө армандадым, не деген тунук кыялга арбалганын билбегенине армандадым, ошол тунук кыялга эмне жолтоо болгонун билбегенге армандадым, ошол кыялдын кур дегенде бир үзүмү жүрөк түпкүрүндө калгандыр деп, бирок, эми ошонун да жылчык көзүн чым басып бараткандайбы, кур дегенде мына ошол сакталсачы деп буга армандадым...

...А между тем рассветало. Таң..Жайлоо..Шыргалаң суу.. Ат сугарган кыргыз. Чака кармаган жаш келин, өңү күнгө, шамалга, саамалга.. анан азыраак сүйүүгө тотуккан.. Ушул бакубат жашоого ушунчалык суктандым, элжиредим. И так захотелось раствориться в нем и.. растворить. И как в назло таңкы концерттен казак жигит домбура менен ырдап атат:

«Энесин эңсеп боздаган

Ботанын көзүн сагындым эй,

Көңүлдүн отун козгаган

Атамын сөзүн сагындым эй..

19-кылымдагы казактын улуу акынын ыры эсиме түштү:

Бул өлүм кайда жок?

Күркүрөгөн күндө жок!

Жаркыраган айда жок!

Өтөөрү өтүп кеткен соң,

Миң тыйындык кайгыдан,

Бир тыйынча пайда жок, - ээ-эй.»

Мунун автору ким болду экен деп артын карайм да таппайм, кайра туруп «мынча эмне күйдү экен байкуш» дейм да бир даанышман, окумал адам го дейм. Жетпей калган сулууга арнаган ич күптүүсү, кыйыткан ынтаасы, жабык арзуусу тура... – деп ойлогуча тиги тоонун чокусунан өрөөн жаңыртып кол булгай кыйкырган ак калпакчан бирөө мени көздөй аба менен басып келатыптыр. Ичимден «аба үстүндө да киши басабы?» деп ойлоп коем. Басат экен, басып келатыптыр. Аңгыча сааттын чырылдаганынан чочуп ойгондум. Бул эмне деген түш? Унутуп калам го десем, эмнегедир түшүмдөгү жазуулар көп жыл өтсө дагы көз алдыман чыкпады. Арадан он жыл өтсө деле ошол кол жазма көз алдыма элестей берет. Мында эмне сыйкыр күч бар эле? Түшүмдө далай эле ойлорду, пикирлерди жаратып, эртеси ойгонгондо эстегенимди жазып калчу эмес белем. Бирок, алар жазууга түшкөндөн кийин күндөр өтө эсимден чыгып кетчү эле. «Түшүмдөгү даяр ойлорду» жазам деп эч кимге айтпай жашырганымдын жөнү бар, айтсаң ишенбейт, ишенимиш эткени «жинди көрүнөт» деп тырактап күлгөндөн тышкары далай ушак чыгарат эмеспи. Анын кимге кереги бар? Чыгармачылыктын татаал сыры өзүнчө купия.

Каалга аяр ачылып, аудиторияга жараткандын куурчактай татынакай канышасы кирип келди. Биздеги ойду-тоону жооруп, бөлөк-бөтөндү тең санабаган жөө чечендер бөлүнгөн убакытын тең жарымы өтүп баратса да, сабагыңызга кезек берер түрлөрү жок. Бой-турпатыңыз, үн-сөзүңүз, көз карашыңыздан карегимди үзгүм келбей, кебиңизди да өзүңүздү да көздөрүнө илишпей, Сиздей асылзааданы барк албаган, өз сыйын өздөрү билбеген курсташтарыма итатайым тутулуп, не кылаарды билбей, аргам куруп турду. Жашы улуу окуучуларыңыздын энөөлүгүнө чыдабай, лекцияны таштап чыгып кетсеңиз, Сизди биротоло жоготуп алчудай, кайра таба албоочудай туюлуп, ордумда тыбырчылап, жанымдагыларды тыйып, «дайыны жокту тантырабай, токтоткулачы сөзүңөрдү» деп, жаагын жанган дагы бирөөсү Сизди жактырып жүргөнүмдү капилеттен жар салып ийчүдөй кайра тарттым. Убай-чубай арадан эчен жыл өткөнү менен оюмдун ордосун ээлеп, түшүмө да бүлүк салган көз ирмемдик элести унута албай курудум...

Жүрөгүңүздүн тереңине уюп калчу, эгерим эсиңизден чыккыс, жадыңызга тумардай илинип калаар, боюма өзүңүз ыктаар сөздөрдү издеп, камдап, элесиңизге эрке баладай жалбарам. Сиз менен эки эле ооз сүйлөшүү мен үчүн чексиз бакыт. Кокус жолукканда сүйлөөр кебимди таппай, жанымдан карыш жылбооңузду тилеп, шыңгыр күлкүңүз, шаңдуу үнүңүз эс-акылымды арбап, кудум алгачкы ирет кыз менен таанышып аткандай сүрдөп, сөзүмдөн жаңылып, учурашуубуздун түбөлүккө созулуусун күсөйм. Кээде баш ийкеше саламдашканыбыз болбосо, кирпик ирмемчелик маңдай-тескей сыр чечишип, жаңы жыл алдындагыдай ээн-эркин, бака-шакка тартып, чер жазышпаганыбыз, айдай тунук жамалыңыздан моокум кандыра аймалабаганым -кандай өкүнүчтүү! Арманым-Сизге жетпей калганым... Жандап жүргөндө бүткүл дитим, көз-кулагым-өзүңүздө. Жанаша жүрсөм, жанаша күлсөм, кучагыма кыссам... Кыт-кыт күлкүңүздү, жайдары жүзүңүздү, шайыр үнүңүздү уккан сайын жүрөгүм элжирейт. Дене-боюм балкып, сизге оюм жеткени менен колум жетпегенине өкүнүп, сүйлөп-ырдап атканыңызда ичимден сүйүнүп, «алтыным, күмүшүм...-» деп жалбарып ийгенимди да баамдабай калдым.

Жараткандын Сизде жайдары жароокерин, туш-тарабынан төп келишкен көлдүн сулуу чүрөгүн байкабай кою – маңкурттук, сокурлук, сүйбөй калуу-сезими мококтук. Эч нерсеге арзыгыс ушул саптарды чиймелеп атканымда бет маңдайымда күлүп-жайнап,өзүңүздүкүнөн бөлөктүкүнө окшобогон үнүңүз менен обон созолонтуп жаткандай жыргап-куунап турдум. Өзүңүз жок, көңүлүм чөгүп, эч ким жакпай, сагынычым кусалыкка айланды. Жаныңызда кимдир-бирөө турса, «залакам тийбегей эле» деп саксына, ээн-эркин сүйлөшүүнүн эбин таппайм. Экөөбүз байланышпагандан берки үч ай закымга айланды. Жаңы жыл кечесинен чыккандагыдай жаныма ыктасаңыз боло! Жоомарт мүнөзүңүздү карматып, бир ирет мени бактылуу кылгандай үн салып койбодуңуз. Атайын арзып барсам, зарыга күттүм, жумушка шылтоолоп. Колуңуз бошобогонун билип турсам да, кездешүүгө келбегениңизге эмнегедир таарынып кеттим. Убактыңызды ушунчалык аядыңызбы, эңсеп барган пендеге бир көрүнүү кыйынга турабы?

Сүрөтчү гана сиздин жүзүңүздү, күлүп-жайнаган көздөрүңүздү, ички ой-туюмуңузду тартып бере албаса, фотосүрөттөрүңүзгө эгерим канаттанбайм, андан да уста сүрөтчү-сизди жараткан табият, өзүңүз маңдайымда турганда жаным сеп албаса, тыным жок. Мен сезгенди Сизден башка ким туят?

Ооруп турганыңызды угуп, оңкомон түшкөнсүдүм. Жан адамды байкоосуз өзүнө тарткан жибектей назик, кирпигинен өйдө күлүмсүрөгөн Сиздей асыл, Ала Тоонун ак карлуу чокусундай бийик жанга оору түгүл адамдын көзү, сөзү тийбесин! Үналгыдан үнүңүз жаңырганда эс-учумду жыям, эсиме келген сыяктанам. Эгерим сыркоолобоңуз, жаным! Балдан таттуу ширеңизди мен тааныбаган бирөө татып атканы жадымда жок, көз алдыма мөлтүрөгөн чүрөк бойдон турасыз. Капилет сен деп сүйлөп ийип, сестендирип аламбы деп чоочулайм. Кээде укмуштуудай ширин түштөр кирет. Кынала жатып, алда-нени шыбырап, колумдан тарткылап, кандайдыр жетелегени жатыптырсыз! Кайталангыс түш элесин чын турмуштагыдай кабылдадым. Ырас эле ошо түш өңүм болсочу, күмүшүм,...!

Кийилбей, тартууланбай калган шакек тууралуу орус ырын оболотуп жаттыңыз. Жүзүңүздөн көзүмдү албай, өзүмчө элжиреп турдум. Бармагыңызга балбал таштуу алтын шакек кийгизген мен болсомчу. Сизге багыштаган миң сан толгонууларым оюмда жайнап турса да, бирөөсүн да өзүңүзгө айтууга чамам жетпей, өмүрүмдө төрт сап ырды толук ырдай билбегеним менен купуя сыр-сезимдерим камтылбаган бөтөн ыр менен кутулгансыдым кезегимден. «Түшүмдө апкаарыбай сен деп сүйлөп, өңүмдө ай-ий жолукканда сиз деп жүрөм» деген ырыңызды алгач өзүмө ыроологон оюмдан кайра айныдым. Ооз ачаарда үнүнөн бүткүл дүйнө жаңырган асылзаадага сугун арткан жалгыз эле мен бекенмин?! А балким ал ырын байманалуу, кызматы улук адамдардын бирине багыштагандыр! Ырасын өзүңүз айтпасаңыз, аныгын билбей, ичим бук. Күлүп-жайнап, мага жадырагандай, башкаларга да ошентесизби? Ичим зырп-зырп.

Эркиндик гүлбагыңдагы мекеменин кире беришинде көлөкөлөп турганбыз. Жайдын күнү боюңузга жарашыктуу этек-жеңиңизди эрке желге желбирете өтүп кеттиңиз. «Болжошконуна баратат»-деди жанымдагылардын бири. Ичим туз куйгандай ачыша түштү. Жадесе жумуштан кийин да жанымдан карыш жылдыргым жок, колумдан келбейт. Учкан куштай каалгып, карааныңыз заматта көздөн кайыды. Жаш баладай умсунуп, үнсүз кала бердим.

Сизди тууруна кондурган жигиттин арманы жоктур, оу! Анткени менен ал Сиздей мырзайымдын баа жеткис асыл периште, кол жеткис кымбат тураарын туят бекен? Турагына Ай менен Күн түбөлүккө кут сыяктуу уялганын, башына күн, аягына ай конгонун сезет бекен? Барк-бааңызга, кадырыңызга жетсе, азамат! Моокум кандырар, кумар таркатаар аялдай тутса, кор болгон кайран сиздей асыл жан! ..Кайран менин алтын, күмүш айымым... Үнүңүздөн, күлкүңүздөн алтындан кымбатым! Ар убак мөлтүрөгөн жаштыгыңыздан жанбай, мени сүйүндүрүп жүрө берүүңүздү каалаймын.

Себеби-сиздин калемиңизден жаралгандар көптү көрүп, тажрыйбасы мол жазуучулардыкындай курч, терең, элдик, кызыктуу болуп жатпайбы. Келечегиңиз кең. Азыр республикалык масштабда көп эле кыргыз аялдарынын аты чыгып жүрөт. Ушулар эч бир пайдалуу иш бүтүрүшпөйт. Сыланып гана жандарын убактылуу жыргатышып жүрүшөт. Мындайча айтканда «бак айтып» койгон. Мен Сизди булардан жогору көрөм. Сиз деген тарыхка калчу инсансыз. Бир тууган карындашымдай сезем. Сизди көрө элекмин. Сизди жүрөгүм менен сезем. Баалайм. Урматтайм. Ар дайым көңүлүмдөсүз. Жүрөгүңүз ушунчалык таза экен.

Чыгармачыл адамдардын көпчүлүгү бактысыз өмүр сүрүшкөн. Же үй-бүлөдөн, же тиричиликтен. Мен биринчи катымда кыргыздын көзү өткөн бир топ талантуу адамдарды атабадым беле. Ошолордун баары тең жакырчылыкта күн көрүп, акыры арактан өлүштү. Бир таланттуу эме бөтөлкө чогултуп калган. Стадиондун жанында биздин жатакана бар болучу. Бизге көп келчү. Өлгөндө көчөгө тоңуп калыптыр.

Бир сулуу акыры арактан өлдү. Өзүн унутуп салды. Бир тыйыны жок калган учуру болду. Ар кандай ыплас иштерге барды. Кээде айыл жеринде байлардын же чоңдордун үйүндө болуп калам. Үйүнүн ичи кадимки эле дүкөн. Кымбат баалуу килемдер, хрусталдар, мебелдер. Столдун үстү толтура түрдүү тамак-аш. Ичкилик жайнайт. Аялдарынын бүткөн бойлору бүт эле алтын. Анан сүйлөгөн сөздөрү жалаң эле оокат жөнүндө. Жашоонун жыргалын жалгыз эле ушулар көрүп тургандай, же жашоо ушулар аркылуу өтүп жаткандай...

Аттиң, ушул адамдар Сократ, Гегель, Дюма жөнүндө окушса же билишсе, Алыкулдун ырларын окушса же байлыктан да атак-даңктан, үй-жайдан аша кечип дербиш болуп кеткен бир эле сөзү алтынга тете чыгыштын акылмандарын билишсе-тигил дүйнөкор макулуктар байлыкка кызыкпас эле. Байлыкка эсирбейт эле. Мен буларды мисал кылганым- көр дүйнөдөн жан дүйнөнүн байлыгын артык сезем. Жетиштүү турмушта жашап, акыл-адамкерчилик болсо...

Дидарыңызды көрдүм. Мен ойлогондой эле болуп чыкты. Пешенеңиз жайнаган, акылга жетик, ырыска шерик дегендей... Мен сизди Рафаэльдин, Леонардо до Винчинин атактуу Мадонналарына, Абайдын Токжанына, Шотанын Нестандарежанына салыштырам. Кем калышпайсыз. Бар бол! Аман бол Айланайыным!. Сизди төрөп-өстүргөн ата-энеңизге миң алкыш! Периштем, бакыт кушум, тоо гүлүм, мөл булагым деп Сизди эркелетким келди. Алдыма алып отуруп, маңдайыңыздан сылап, денеңизден чолоо жер койбой өпкүлөгүм келди. Кудайдан, Теңирден сизге бакыт-дөөлөт-өмүр тилеп суранып, ичимден ниет кылдым. Жүрөгүмдү кубаныч сезим бийлеп, Сизди көргүм келип, чөгөлөп бутуңузду кучактап буулугуп ыйлап туруп:-Карлыгачым, Акылкарачачым, Саулем кейибе, турмушка-тагдырга моюн сунба. Мен бармын! Мен Сизди коргой алам. Кадимки Кожо Кыдыр сыяктуу колдой алам деп айткым келди.

Сиз мага балким таң каларсыз. Бул эмне болгон киши деп. Мен эч жашыра албай жүрөктөгү гана аруу сезимдеримди сизге туюнтканым... Ишенем, Сиз түшүнөсүз. Ушул жазгандарымды тескери ойлобоңуз. Баягы эле кадыресе эркектердин көнүмүш сөздөрү деп. Кокус сиздин көңүлүңүзгө төп келбеген сөз жазсам анда кечириңиз. Мен сизди капа кылуудан алысмын.

* * *

Жүрөгүм таза. Арамдыкты билбейм. Адамдарга Прометей сыяктуу жакшылык кылсам дейм. Мүнөзүм бала кыял. Романтикадан чыга албай койдум. Улуу адамдардын өмүрү, жашоосу, иши кызыктырат. Турмушту ошолордун көзү менен карагым келет. Мен эмне үчүн ошолор иштеген ишти иштей албайм? деп өкүнөм. Эгер ушул бойдон өтүп кетсем, туз көмгөндөй болом го деп кээде уйкусуз аппак таңдарды атырам. Өмүрдүн аздыгы бир эсе өкүнтөт. Жашоодогу тоскоолдуктар дагы өкүнтөт. Ошентип бул жалган дүйнөдө арманда гана өтүп кете берет окшойбуз.

Кымбатым, эсенсиңби!

Жакын адамдар бирин-бири «Сиз» дегенден «Сен» деп сүйлөшкөнү эле түзүк болуш керек. Мурда өзүңүздү көрө элегимде «эрге сыпайкерчилик» ирээтинде бир чети ыйбаа кылып сиз дечүмүн. Дидарыңызды көрдүм. Ошого каниет кылам. Убакыттын тардыгы, ойдогудай шарттын жоктугу - дагы бир аз тереңирээк бири-бирибизди билүүгө, түшүнүүгө көп эле салакасын тийгизет экен. Бирок, акылы толук, билими бар, зирек адамдар кишини бир көргөндө эле ким экенин баалайт эмеспи. Менимче биз бири-бирибизди толук түшүнүштүк окшойт. Жок, мен сизди «сен» деп айта албайм.

* * *

Ошентип сизди көрүп кубанычым артып, эртеси Көлгө кеттим. Жол бою сизди гана ойлоп бара жаттым. Кыялым алда-кайда кетти... Сиз эч качан, эч нерсеге капа болбоңузчу? Муңканбаңызчы? Сиз үчүн бардык азап-тозокту, кыйынчылыкты мен тартайын. Бардыгына мен даярмын.

Сизди эң биринчи көргөнүмдө Курманжан датканы элестеп жибердим. Кечиресиз — ал киши жөнүндө окугам, көп уккам, фотосун көргөм. Бой-келбети, баскан-турганы, акыл-парасаты, мүнөзү-мамилеси кудум эле сиз ошол касиеттүү айымга окшошсуз. Ал эми тагдырыңыз окшошсо эле — Сиз бүгүнкү күндүн Курманжанысыз. Ошол кишиге саламдашканы, этегине тооп кылганы тээ алыскы жерлерден адамдар келчү тура. Мен да атайын Сизди көрүш үчүн баргам. Тилегим кабыл болду. Сизди көрдүм. Ыраазымын. Өмүрүм өткөнчө сизди пир тутам.

Сизди медер тутуп, жашоого болгон кызыгуум артат. Сиз бар үчүн жашагым келет. Сизди толук түшүнөм. Жүрөгүңүз ушунчалык таза экен. Ушунчалык жөнөкөй экенсиз. Мен сизди эки жылдан бери издеп жүргөм куса болуп...

Сизде адамгерчиликтин улуу үлгүсү, акылдын залкар дайрасы бар экен. Сиз менен жердин түбүнө, Мекеге, башка планетага чогуу барууга болот. Бир гана эрди эмес тайпа журтту жол көрсөтүп ээрчитип кетүүгө жарайсыз. Мага жагынып, көшөкөрлөнүп, кур мактап жатат дебеңиз. Сизге болгон көз карашым-Сизге болгон эргүүм ушул. Сиз бул сезимди түшүнөт деп ойлойм.

* * *

Мен Сизге тең келе албайм. Сиз келечектүү адамсыз. Сиз деген адамзаттын тарыхына каласыз. Муундан-муунга Сиздин ысмыңыз айтылып калат. Же сиз өзүңүздү байкабай жатасызбы? Же күндөлүк жашоо тиричилик, үй-бүлөчүлүк терс таасирин тийгизип жатабы? Андай болушу да мүмкүн. Түшүнөм.

Мен Сизге кул катары, Сизге кызмат кылып, Сизди ар кандай терс таасирлерден коргоп, капа болсоңуз-күлкү шаттык тартуулап, чарчасаңыз-эс алуучу салкын жай болуп, суусасаңыз мөл булак тунук суу болуп.. Деги кайсы бирин айтайын килем болуп төшөлүп, жорго болуп чайпалып, жонума гана көтөрүп жүрөөр элем.

Бир Сиз үчүн отко күйүп, сууга чөгөөр элем. Эр башымды сизге саяр элем. Эгер эле керек болсо сизди чын сүйгөндүгүм үчүн, урматтагандыгым үчүн көз алдыңызда жанымды кыйып өлөөр элем. Ошондо өзүңүздү жана мени билээр элеңиз. Оо, алтыным! Мени аяңызчы. Мага туура түшүнүңүзчү... Мен Манжун, Раймалы же Гете болуп калдым окшойт.

* * *

Адамдыкты же бирөөгө кара санап жамандык кылууну билбейм. Таза мусулман дининдеги пенде болсом дейм. Шарият жолунда никелүү аялды сүйүүгө жол бар экен (Омар Хаямдын ырларында деле бар эмеспи).

Мен түз жолуңуздан адаштырбайм. Уюткулуу, ордолуу уяңызды бузуп, өз кызыкчылыгымды көздөп адам тагдырына кара ниеттик кылгым келбейт. Бирок, Сиздин кызыкчылык, Сиздин өмүр-тагдыр мага баарынан кымбат! Ансыз деле биз аз жашайбыз. Өмүр аз. Шыгыңызга шык улантаар элем. Жарпыңызды жазып, көңүл отуңузду тутантып эргитээр элем (Баардык ойлорду жаза албайм).

Менин алтыным! Бар бол, аман бол! Ананайыным! Ушул жашоодо мен сизди эч нерсеге, эч кимге теңебейм. Дүйнөлүк генийлерден, улуу адамдардан да жогору турасыз мен үчүн.

* * *

Саламатсызбы, мага болгон ак пейилиңизге, адамдык мамилеңизге, берген баалуу кеңештериңизге терең ыраазычылыгымды билдирем.

Мындан мурда жазган каттарымда ашыкча кеткен сөздөр болсо — аны эч эрөөн албаңыз да көңүлүңүздү кирдетпеңиз. Суранам. Мен Сиз менен таанышканыма ушунчалык өзүмдү бактылуу сезем. Тим эле айга колум жеткендей. Анткени -сиз деген топ жылдыздын ичинен өзгөчө бөлүнүп, жаркырап, нур бөлүп турган жалгыз жылдызсыз! Сиздеги өзгөчөлүктөрдү сезип-көрүп турам. Аман болуңуз. Келечегиңиз кең. Мен сиз үчүн тескери ойдон алысмын. Ошондой жеңил ойлогондордон мен да жийиркенем. Арам ойлуулук, митайымдык, алдым-жуттумдукту билбейм. Өтө катуу сүйүнсөм-жүрөгүм элжиреп көзүмөн жаш куюлуп кетет. Бардык нерсе таза болсо дейм...

* * *

Билбейм эмне үчүн... Сиз мага баарынан жакын сезилесиз. Же Сиз деле мага окшоп жүрөктөгү болгон нерсенин баарын эч жашырбай жазганыңыздан уламбы... Же сиздеги эң жогорку асыл сапаттарды сезгенимдемби...Сиз мен үчүн жаңы ачылыш сыяктуу сезилесиз. Көзүмдү ачып жатасыз. Сиздин ар бир сөзүңүз мен үчүн кымбат.

Сизди Акыл Карачачка теңейм. Мен сиздин жаныңызда Төрөмырза сыяктуу болсом керек. Акыл-кеңеш бериңизчи. Кудай-таала мага көп жакшы нерсе берген. Бир гана өмүрлүк жолдоштон жолум болбой турат. Мен сиз жөнүндө дайым ойлойм. Сизге көп кызмат кылсам дейм. Ак дилимден кызмат өтөйм.

Ардагым саламатсызбы! Тирүүчүлүктө Сизди менден артык билген жана баалаган адам баласы барбы же жокпу биле албайм. Бирок, сиз мен үчүн эч теңдешсиз, баарынан бийик турасыз... башка эч нерсе ойлобой эле бир гана Сизди ойлоп калдым. Сиздин билимиңиз, чыгармачылык шыгыңыз, тунук сезимиңиз, адамкерчилигиңиз-жөнөкөйлүгүңүз мага кагат. Ушул асыл сапаттарыңыз мага кымбат.

Кыялданам Алыкулча. Көл жээгинде өзүбүздүн үйүбүз, короо-жайыбыз, бак-дарак, жер-жемиш өскөн огоротубуз, шылдырап арыкта суу агып турат. Көлдөн салкын сел согот. Толкундардын шуулдагы угулат. Көл үстүндө ак куулар. Барчылык, токчулук, жетиштүү жашоо. Кубулжуган музыка үнү. Сиз бажырап ачылган гүлдөрдүн арасында китеп окуп же бир нерсе жазып отурасыз. Короодо балдарыбыз ойноп жүрүшөт. Мен картинанын үстүндө иштеп жатам. Кечинде көл жээктеп сейилдөө. Бири-бирибизди сыйлашуу, аяшуу.

Ушундай таттуу кыялдар мени бийлеп алды. Кыялдан ойгонуп кайра өзүмчө ойлоп коем: ушул кыялымдагыларды куруу колумдан келеби деп. Келет экен. Эгер Сиз эле жанымда болсоңуз. Бири-бирибизге өбөк-жөлөк болуп, акылга акыл кошсок эле болчудай. Өмүр берсе жашоо алдыбызда турат.