Фразеологизмдер
|
Туюндурган мааниси
|
Жазуу, оозеки кепте колдонулушу
|
|
1.
|
2.
|
3.
|
|
Айтканы эки болбоо
|
Айтканы айткандай болуу, убададан, тайбоо, дегени аткарылбай калбоо
|
Ата – эненин айтканы эки болбоосу жакшы.
|
|
Айтканын эки дебөө
|
Айтканды айткандай аткаруу, эч каршылык көрсөтпөө, ою менен болуу
|
Уул-кыз дагы ата-эненин айткандарын эки дебеши керек.
|
|
Жети атасын таанытуу
В.:Жети атасын көзүнө көрсөтүү
|
Эсине келгидей кылып катуу жазалоо, ийге келтирүү, көргүлүктү көрсөтүү, теске салуу
|
«Жети атасын гана таанытпасам» деп Зарыл ызырынып жөнөдү.
В.: «Мен азыр барып Сасыкбайдын жети атасын көзүнө көргөзөйүн», - деди Кебек карыя. (Байтемиров)
|
|
Алдына миң жылкы салуу
В.:Астына миң жылкы салуу
|
Мас болуу, кызып калуу
|
Тиги бай абышка алдына миң жылкы салып, коктуну көздөй бастырды.
В.: Күүлдөгөн Ыманбай астына миң жылкы салып...теминип отурду.
(Сыдыкбеков)
|
|
Алты сан
|
1. Адамды бардык дене мүчөлөрү, бүт организми
2.Жалпысы, бүт баары, бардыгы деген мааниде
|
1. Адамдын алты санын үйрөнүп жаткан стунденттер -келечектеги ден -соолуктун сакчылары.
2. Малдын алты саны түгөл экен.
|
|
Алты саны аман
|
Дени сак, оору-сыркоосу жок, күүлүү-күчтүү, алдуу-күчтүү
|
Согуштан алты саны аман кайткан.
|
|
Арысы үч, бериси эки
|
Көп болсо үч, болбосо эки
|
Анын келээрине арысы үч, бериси эки күн калды.
|
|
Бетимдин беш териси
|
Абдан уят, жеткен маскарачылык деген сыяктуу жек көрүү маанисинде колдонулат
|
-Ий, бетимдин беш териси, эмне бара койдум экен. Үй-бүлөдө казан – аяк деле кагышат эмеспи.
|
|
Беш колундай билүү
В:Беш манжадай билүү
|
Абдан жакшы билүү, бардыгын толук билүү, жат билүү
|
Жездем бул жайлоонун кокту-колотун беш колундай билет.
В.:Мен эми буларды беш манжамдай билип калдым.
|
|
Беш бетер
|
Ансайын, андан көбүрөөк, ого бетер, андан да кыйыныраак
|
Жеңем дасторконду тиги кошуна келиндикинен беш бетер төгүп салды.
|
|
Беш кол тең эмес
|
Бардыгы бирдей боло бербейт, арасында өйдө-ылдыйы бар, түрдүүсү чыгат деген мааниде колдонулат
|
Азыркы заманда беш кол тең эмес, акчасын кайда чачаарын билбеген байлар да, нанга акча таппаган бечаралар да бар экенин эсепке алышыбыз керек.
|
|
Беш колун салуу
В:Беш бармагын салуу
|
Коомдук мүлккө, же башка бирөөгө тиешелүү нерсеге ж.б. ач көздүк, сугалыктык кылып ичип-жешке аракет кылуу, башы менен кирип кетүү
|
Колхоздун малына беш колун салып жиберген башкарма иштен айдалды.
В.: Эл байлыгына беш бармагымды бирдей салдым. Натыйжада кызматтан айдалдым. (БСМ)
|
|
Беш көкүл
|
Эс тартып, бойго жетип калган, турмушка чыга элек кыз
|
Кыргыздын беш көкүл кыздары иймектей чимирилип сахнада бийлеп жатышты.
|
|
Беш өрдөгүн учуруу
|
Калп айтуу, жалган айтуу, капкайдагы калпты айтуу
|
Элмир апасына мектептен кеч кайтып, беш өрдөгүн учуруп жатты.
|
|
Беш тыйынга турбаган
В:Бир тыйынга турбаган
|
Эч нерсеге жарабаган, кепке арзыбаган, оозго алынбаган, анча мааниси жок, болор-болбос бир нерсе
|
«Беш тыйынга турбаган нерсе үчүн араздашканыңарга уят го?» деп көргөндөр сүйлөнүштү.
В.: Үйдөгүлөр бир тыйынга турбаган кандайдыр бир нерселерди айтып, башымды оорутушту. (БСМ)
|
|
Бир айтасыңбы,
эки айтасыңбы
|
Ошондой болсо гана, андай болсо жакшы болбойт беле деген сыяктуу бир нерсенин болушун өтө каалоо, же болбой калды деген өкүнүү маанисинде колдонулат
|
Аны бир айтасыңбы, эки айтасыңбы, болор иш болуп, боёсу канып калбадыбы.
|
|
Бир ачууңду бер
|
Андай кылба, сабыр кыл, кечирип кой деген сыяктуу кечирим суроо, өтүнүп – сурануу маанисинде
|
«Бир ачууңду мага берчи! Сол колуңдун ачуусун, оң колуң менен кармап, өзүңө келчи» деп аялы күйөөсүн токтотту.
|
|
Бир аягы көктө, бир аягы жерде
В.:Бир буту жерде, бир буту көрдө
|
Абдан коркунучтуу абалда, өлүм алдында
|
«Менин эми өлөөрүм калды. Бир аягым көктө, бир аягым жерде» деп ата керээзин айтты.
В.: Бир буту жерде, бир буту көрдө турат, бечара аман-эсен көз жарып алса болду. (БСМ)
|
|
Бир базардан өткөн
В.: Бир кырды ашкан
|
1.Турмушка түшүнүп калган, өмүрдөгү бир мерчемдүү куракты башынан өткөргөн;
2.Турмуш курган, үй бүлө күтүп калган
|
1. Отургандардын ичинен жашы ортолоп калган, бир базардан өткөн аял сөз баштады.
2. Ал эми жаш эмес, бир базардан өткөн да.
В.: Бир кырды ашкан адам кантип түшүнбөсүн.
|
|
Бир баштан
|
Бардыгын катары менен, башынан аягына чейин, тегиз
|
Өзүнүн башынан өткөн окуяларды бир баштан айтып отуруу.
|
|
Бир башы эки болуу
В.:Жалгыз башы эки болуу
|
Үйлөнүү, турмуш куруу, аял алуу
|
Балам бизди кубандырып, бир башы эки болду.
В.: Качанкыга чейин жалгыз башың эки болбой кокоёт? (Бейшеналиев)
|
|
Бир бет
|
Бирдей, тегиз
|
Ушул жумушту бүтүрсөм, бир бет болуп үй-бүлөмдү карап калат элем.
|
|
Бир бозоруп, бир кызаруу
|
Айыбы ачылып, катуу уят болуу, ыза болгон абалда калуу
|
Жаш бозой сулуу кыздын алдында сөз айталбай, бир бозоруп, бир кызарып турду.
|
|
Бир боор
|
Жакын, туугандык жакындык жагы бар
|
Бир боор экендиги көрүнүп турбайбы, кичине болсо да бөбөгүнө жан тартып турат.
|
|
Бир бороондук алы жок
|
Өтө алсыз, чабал, бир нерсеге туруштук бере албаган
|
«Бир бороондук алы жок бейм, ушуга эле ооруп калыптыр» деп келиндер сөз кылышты.
|
|
Бир буроосу жетпөө
|
Бир нерсени толук түшүнбөө, жеткире ойлой албоо, акыл-эси кем
|
Төрөлгөндөн эле тубаса го, бир буроосу жетпейт, көп нерсеге түшүнө албайт.
|
|
Бир буту биякта, бир буту тиякта
|
Туругу жок, орунсуз, бир жерге байыр алып турбаган
|
Сиңдим абдан убара болуп жүрөт, бир буту биякта, бир буту тиякта болуп, үй менен мектептин ортосунда.
|
|
Бир жакадан баш, бир жеңден кол чыгаруу
|
Бири-биринин ыгынан чыкпай, бир ооздуу, ынтымактуу болуу, бөлүнүп-жарылбоо
|
Биздин уруу бир жакадан баш, бир жеңден кол чыгарышат.
|
|
Бир жаңсыл болуу
|
Бүтүү, аяктоо
|
Ушул иш бир жаңсыл болсо экен, күттүрүп жатып чарчатты.
|
|
Бир жерге күл төгүү
|
Макулдашып, ынтымакташып оокат кылуу
|
Эми силер ынтымакташып, бир жерге күл төгүп жашагыла.
|
|
Бир ичеги
|
Тамакты аз ичкен, анча батыра иче албаган, аз ичип жеген
|
Студенттер бир ичеги болуп калышабы, жарытаарлык тамак жешпейт.
|
|
Бир казанга кайноо
|
Биргелешүү, биригүү
|
Бир казанга кайнаган эмелер, бирин – бири ымдашпай түшүшөт.
|
|
Бир кайноосу ичинде
|
Чала бышкан, абдан толук быша элек
|
«Кап, бир кайноосу ичинде калган экен» деп, чал нааразы.
|
|
Бир калыптан куйгандай
|
Абдан окшош, эч айырмасы жок, бирдей
|
Бир калыптан куйгандай болуп, алардын балдары бири – бирине окшош.
|
|
Бир кашык канын кечүү
|
Өмүрүн, жашоосун сактап калуу, ажалдан алып калуу
|
Эне балдары үчүн бир кашык канын кечүүгө да даяр болот.
|
|
Бир кишидей бар экен
|
Кадырлоо, сыйлоого татый тургандай, керекке жарагыдай, колунан бир нерсе келе тургандай экен деген мааниде
|
Биздин баланын иштеген жеринде, кадыр – баркы бар окшойт, атасын тарткан го, бир кишидей бар экен.
|
|
Бир кокуй
|
Начар жагынан өзгөчөлөнгөн, кыялы, жүрүм-туруму башкача, адамчалыктан тыш көрүнгөн
|
-Бир кокуй бала экенсиң, мындайга да көнбөйсүң, андайга да көнбөйсүң.
|
|
Бир көзү бир көзүнө жоо
В.:Бир көзү экинчи көзүнө жоо
|
Өтө жакын деген адамдан да бир нерсе чыгышы мүмкүн, бирөөгө ишенүү кыйын деген сыяктуу ишенбөөчүлүк, шек саноочулук маанисинде колдонулат
|
Ал заманда адамдардын арасында чыккынчылар көп болгон, бир көзү бир көзүнө жоо мезгил эле.
В.: Бир көзүң экинчи көзүңө жоо болуп турган мезгилде... бечара Крибкону кызматтан бошотот. (Осмоналиев)
|
|
Бир көзүнөн кан, бир көзүнөн жаш алуу
|
Катуу жазалоо, көргүлүктүү көрсөтүү, аябай кыйноо, сазайын окутуу, кордуктоо
|
Бул жоругу үчүн анын бир көзүнө кан, бир көзүнөн жаш алуу да аздык кылат.
|
|
Бир күнчө көрүнбөө
|
Кыйынчылык өтүп кеткенден кийин унутулуп, билинбей, бардыгы жай-жайында болуп калат деген сыяктуу көңүл жубатуу, көңүл көтөрүү маанисинде
|
Ушуга чейин тарткан азап-тозогу бир күнчө да көрүнбөй, унутулду.
|
|
Бир ооз
В.: Эки ооз
Эки-үч ооз
|
Кичине, анча-мынча, аз гана
|
Биздин маселе боюнча аким бир ооз да сүйлөгөн жок.
В.: Эки-үч ооз сөздү түзүктөп айта албаган бир байкуш экен. (БСМ)
|
|
Бир ооздон
|
Бүт, бардыгы, тегиз бир кишидей болгон
|
Бардыгы бир ооздон баталарын беришти.
|
|
Бир оокум
|
Бир мезгил, бир учур
|
Түн бир оокум. Айлана тым-тырс.
|
|
Бир паста
|
Тез эле, арыдан-бери
|
Бир паста жамгыр төгүп жиберди.
|
|
Бир сөздүү
|
Калп айтпаган, сөзүндө турган, ишенимдүү
|
Бир сөздүү жигит экен, ага ишенсең болот.
|
|
Бир сырдуу
|
Оңой менен чечилбеген, өзүнчө бир мүнөзү бар
|
Комуз ойноткон бала бир сырдуу көрүнөт, оңой менен чечилбейт.
|
|
Бир таман жол
|
Өтө кууш, ичке жол
|
Үйгө бир таман жол менен барабыз.
|
|
Бир тыйынча көрүнбөө
|
Көңүл бөлүнбөө, илүүгө алынбоо, кайдыгер кароо, капарга алынбоо
|
Биздин кылган ара – кетибизди, алар бир тыйынча да көрүшкөн жок.
|
|
Бир ууч
|
Кичинекей, аз гана, үркөрдөй болгон
|
Кыргыздар бир ууч элбиз, түндүк, түштүккө бөлүнбөй биргелешип жашасак.
|
|
Бир үнү көктө, бир үнү жерде
|
Аябай, муңканган, зыркырап-сыздаган, өксүгөн, боздогон абалда
|
Жесирдин бир үнү көктө, бир үнү жерде, уккан адамдын зээни кейийт.
|
|
Бир эрди менен көктү, бир эрди менен жерди шыпырган
|
Жаактууга жай бербеген, ээ-жаа бербей албууттанып сүйлөнгөн, сөзгө алдырбаган бей-жай, кара-жаак
|
Митингге адатынча бир эрди менен көктү, бир эрди менен жерди шыпырган аялдар да кошулушту.
|
|
Бир эсептен
|
Бул жагынан, мындайча алганда
|
Бир эсептен бул да туура, антпесе эл өз билгенин кылбайбы.
|
|
Бирди бирге уруу
|
Куулук, амалкөйлүк кылуу, урду-бердиге салуу, өтө эпчилдик менен иш кылуу
|
Жыпарбек ар кайсы шаарда иштеп, бирди бирге уруп жүрүп, үйгө жетти.
|
|
Бирди көрүү
|
Кырсыкка учуроо, жаман ишке дуушар болуу
|
Бирди көрмөк болчу, таптакыр эле эч кимди көзгө илбей калды эле.
|
|
Бирди көрсөтүү
|
Катуу жазалоо, адебин берүү
|
«Сага элеби, бирди көрсөтпөсөм атым өчсүн» деп кекенди.
|
|
Бирди эки кылуу
|
1.Апыртуу, апыртып жиберүү
2.Өтө эпчилдик менен бир нерседен пайда көрүү, көбөйтүү
|
1. Эл оозунда элек жок, бирди эки кылып да жиберишет.
2. Алыпсатарлар бирди эки кылышат.
|
|
Бирдин айындай чоюлуу
|
Пейил күткөн, келберсиген маанайда болуу, ыңгырануу
|
Бирдин айындай эле чоюласың да.
|
|
Бирдин ичинен чыгуу
В.:Бирдин үстүнөн чыгуу
|
Кандайдыр бир кырсыкка, чыр-чатакка, коогалуу ишке дуушар болуу
|
Ата – эненин айтканын укпаган бала бирдин ичинен чыгат.
|
|
Жердин жети түбү
В.:Жердин жери катары
|
Абдан алыс, өтө алыс
|
Жердин жети түбүнөн болсо да табамын.
|
|
Жердин төрт бурчу
В.:Төгөрөктүн төрт бурчу
|
Туш тараптын бардыгы, бүт дүнүйө жүзү, аалам
|
Хан баласына кыз издеп, төгөрөктүн төрт бурчуна желдеттерин чаптырды. (Жомоктон)
|
|
Жети ата
|
Түпкү теги, ата-бабасы
|
Ар бир адам жети атасын билиши керек.
|
|
Жети атасын көзүнө көргөзүү
|
Эсине келгидей кылып жазалоо, сазайын колуна берүү
|
Түрмөдөгүлөр анын жети атасын көзүнө көргөзүштү.
|
|
Жети омурткасы жерге кирүү
В.:Жети өмүрү жерге кирүү
|
Абдан катуу уят болуу, аябай уялуу, сынып калуу
|
Туура эмес мамиле кылганымды түшүнүп, жети өмүрүм жерге кирди.
|
|
Жети түндө
|
Абдан кеч, караңгыда, түндүн бир убагында
|
«Жети түндө эмне кылып жүрөсүн?»,- деп таң калдык.
|
|
Жүз толгонуу
В: Миң толгонуу
Он толгонуу
|
Катуу ойлонуу, кайра-кайра ойлоно берүү, бир чечимге келе албай убаралана берүү
|
Эне байкуш, алыстагы баласын эстегенде, түн уйкусу качып, жүз толгонот.
|
|
Көзү төрт
В.: Эки көзү төрт
|
Бир нерсени абдан самоо, эңсөө, же бирөөнү чыдамсыздык менен зарыга күтүү, ак эткенден так этүү
|
Айгеримдин мектепке барууга эки көзү төрт.
|
|
Кыңыр иш кырк жылда билинет
|
Жамандык эртеби-кечпи белгилүү болот, жамандыкты жашыруу мүмкүн эмес деген маанини туюндурат
|
Кыңыр иш кырк жылда билинет дегендей, Назгүлдүн ким колдуу болгону эртели-кеч ачылаар.
|
|
Кырк көйнөк
|
Жаңы төрөлгөн ымыркай бала кырк күнгө толгондо, анын кыркын чыгарып, ырымдап кийгизилген курак көйнөк
|
Айылдын көп балалуу байбичисеси балага кырк көйнөк кийгизди.
|
|
Кырк жылкы
|
Жаңы төрөлгөн баланын кыз, же эркек экендигин айтууда анын кыз экендигин билдирүү маанисинде колдонулат
|
Ким төрөлдү? Ат токурбу, же кырк жылкыбы?
|
|
Кырк кырдуу
|
Өнөрлүү, ар тараптуу, акылдуу
|
Кырк кырдуу, бир сырдуу кыз.
|
|
Кырк шырык
|
Жамаачыланбаган жери жок, абдан көп жамаачы түшкөн
|
Илгери жокчулук маалда кийгенибиз кырк шырык эле.
|
|
Кыркын берүү
|
Өлгөн адамга кырк күн толгондо мал союп, куран окутуу, эскерүү
|
Кечээ күнү атамдын кыркын бердик.
|
|
Миң алакетке түшүрүү
|
Кыйноо, тынчын алуу, дүрбөлөңгө түшүрүү
|
Бул оору аны миң алакетке түшүрдү.
|
|
Миң гүлүнүн бири ачыла элек
В:Он гүлүнүн бири ачыла элек
|
Али жаш, эч нерсени көрө элек, аркы беркини абдан түшүнө элек, турмуштук тажырыйбасы аз
|
Он гүлүнүн бири ачыла элек кыз.
|
|
Миң кылган менен
|
Кетсе да, кандай кылса да, деген менен
|
Миң кылган менен аныкы туура.
|
|
Миң мертебе тобо!
В.:Миң мертебе ыраазы!
|
Абдан ыраазы, аябай ыраазы болуу маанисинде айтылат
|
Кудайга миң мертебе тобо дейм.
|
|
Миң сан
|
Өтө көп, эң көп, эсеп жеткис, арбын
|
Манастын өзүнүн эле «миң сан колдой сүрү болгон» дешет.
|
|
Миңдин бири
|
Табылбаган, абдан зарыл, эң керектүү, сейрек учуроочу (көбүнчө дары-дармекке карата)
|
Жаңгактын данеги каны аз адамдардын дартына миңдин бири эмеспи.
|
|
Миңден бир
|
Өтө сейрек, аз гана, анда-санда
|
Мындай адамдар миңден бир гана чыгат.
|
|
Он сегиз миң аалам
|
Бардык жандуу, жансыздар орун алган, биз билген жана билбеген аалам, анын бөлүктөрү, бүткүл жер жүзү
|
Он сегиз миң ааламды жараткан кудайга миң мертебе ыраазымын!
|
|
Он экиден бири жок, уй байларга жиби жок
|
Эч нерсеси жок, таптакыр куру кол, куру жалак
|
Кийин айтышпасын, «он экиден бири жок, уй байларга жиби жок экен» деп.
|
|
Он эки тозок бир келүү
В.: Тогуз толгоо бир келүү
|
Абдан катуу кыйноо-кыстоо иштер чогуу келүү
|
Азыр мага он эки тозок бир келген учур.
|
|
Ою онго бөлүнүү.
В.:Ою онго, санаасы санга бөлүнүү
Ою он талаа болуу
|
Сары санаа болуу, бир нерселер жөнүндө кайра-кайра, ойлоно берүү
|
Эненин ою онго, санаасы санга бөлүндү.
|
|
Тогуз жолдун тоому
|
Бир нече жолдун кошулган жери
|
Ал жер тогуз жолдун тоому экен.
|
|
Төрт тарабы кыбыла
|
1.Телегейи тегиз, иши оңунда, бардыгы оюндагы-
дай, каалаганындай;
2.Каалаган жагына жол ачык, кайда барсаң өз эркиң, жолуң бош деген мааниде
|
1. Жайлоодогу жашоо төрт тарабы кыбыла болгон, бейиштеги жашоодой.
2. «Төрт тарабың кыбыла, кайда барсаң өз эркиң»,-деп кулду азаттыкка чыгарды.
|
|
Төрт көзү түгөл
|
Бардыгы көз алдында, чогуу, эч кимиси калбай
|
Кечинде койлор короого төрт көзү түгөл келишти.
|
|
Төрт түлүк
|
Малдын бүт бардык түрлөрү (жылкы, уй, төө, кой-эчки ж.б.)
|
Төрт түлүк мал курап, эл катары жашап калышты.
|
|
Төрт түлүгү шай
|
Телегейи тегиз, бардыгы бар, шайма-шай, толук, жетиштүү
|
Таякемдер төрт түлүгү шай жашашат экен, жайында жакшы эс алдым.
|
|
Төрт шыйрагы өлбөгөн жерде калуу
В.: Өлбөгөн төрт шыйрагы калуу
|
Абдан катуу уят болуу, жети өмүрү жерге кирүү, уялганынан баш көтөрө албай калуу
|
Уялганыман өлбөгөн төрт шыйрагым калды.
|
|
Эки дүйнөдө ыраазы
|
Абдан ыраазы, аябай ыраазы экендик
|
«Уул - келиниме эки дүйнөдө тең ыраазымын» деп энеси батасын берди.
|
|
Эки жерде эки төрт
|
Бар иштин болору, орундала тургандыгы, аткарылары анык, өтө так, сөзсүз колдон келет деген сыяктуу мааниде колдонулат
|
-Бул иш колдон келет. Эки жерде эки төрт болгондой эле бүтөт.
|
|
Эки жүздүү
|
Өң карама, бир сөздө турбаган, өңдү көрсө жүз тайды, тайсалдама, кошоматчы
|
Эки жүздүү адамдар арабызда көп эле.
|
|
Эки иштен бир иш
|
Бар иштин шылтоосу менен экинчисин кошо бүтүрүү деген мааниде
|
«Эки иштен бир иш, келе жатып суу ала кел!» деп эне баласына тапшырма буюрду.
|
|
Эки кат.
В.:Эки кабат
|
Боюнда бар, кош бойлуу
|
«Келиним эки кат» деп эне ичинен кубанат.
|
|
Эки колу бир оозуна түтпөө
|
Абдан шашып тамактануу, алдындагысынын баарын кайсай берүү, катуу киришүү (көбүнчө өтө ачка болуп, же тамактын каары өткөн адамга карата)
|
Абдан ачка болгон неменин эки колу бир оозуна түтпөй жатты.
|
|
Эки колун бооруна алуу
|
Боюнан бошонуу, аман-эсен төрөп алуу деген мааниде
|
«Аман – эсен эки колуңду бооруңа ал» деп кошуна келиндер төрөтканага узатышты.
|
|
Эки колун мурдуна катуу
В.: Эки колун мурдуна тыгуу
|
Колуна кармаган, арнап ала келген эч нерсеси жок, куру кол келүү
|
Ал адатынча эле эки колун мурдуна катып келди.
В.: Алардын алдына эки колумду мурдума тыгып баргандан намыстандым.
|
|
Эки колун куушуруу
|
1.Кечирим суроо, сурануу, алдына түшүү, өтүнүү, өтүнүч кылуу
2.Баш ийүү, багынуу
|
1.-Эки колун куушуруп өзү келиптир, кечирели.
2.-Өз эрктери менен бизге эки колун куушурушту.
|
|
Эки колун төбөсүнө алып кетүү
|
Бардыгынан кечип, экинчи кайрылгыс болуп безип кетүү маанисинде колдонулат
|
Биздин бир алыс тууганыбыз дайын - оту жок, эки колун төбөсүнө алып кетти.
|
|
Эки көзү чанагынан чыгуу
|
Катуу корккондо, таң калганда, же ачуусу келгенде көзү чоң ачылып бакырая түшүү, акырая кароо
|
Тураттын катуу ачуусу келгенде, эки көзү чанагынан чыгат.
|
|
Эки ойлуу болуу
|
Белгилүү бир пикирге, жыйынтыкка, тыянакка келе албоо, чечкиндүү боло албоо
|
«Азыр мен эки ойлуу болуп турам. Шашпай, жообун берейин», – деди кыз.
|
|
Эки оозунун бир оозу
В.: Эки оозунун бири
|
Айткан сөзүнүн көбү, кайра-кайра кайталап айта бергендеринин бардыгы
|
Баламдын эки оозунун бир оозу эле атасы болуп калды.
В.: Курбумдун эки оозунун бири эле -Бакыт болуп калыптыр.
|
|
Эки сөздүн башын кошо албоо
|
Сүйлөй албоо, айта албоо
|
«Ал эмнени жыргатмак эле, эки сөздүн башын кошо албайт»,-деп сынтагышты.
|
|
Эки сөздүү
|
Убадасында турбаган, сөзүнүн туругу жок, калп айтып коймо
|
Эки сөздүү адамга ишенбе.
|
|
Эки сүйлөө
|
Убадасында турбоо, калп айтуу, орунсуз сөздөрдү айтып коюу
|
-Эки сүйлөйт турбайсыңбы. Мен сага ишенип жүрсөм.
|
|
Эки тизгин, бир чылбыр
|
Бийлик, толук башкаруучулук
|
Чыңгыз Айтматов 12 жашында эки тизгин бир чылбырды колго алган, эл башкарган.
|
|
Эки үзөңгүнү бирдей теминүү
|
Эки жакка тең болуу, калыс болуу, калыс кылуу маанисинде
|
-Мындай ишти кеңешип чечиш керек. Эки үзөңгүнү бирдей теминели.
|
|
Эки чайнап, бир жутуу
|
Ары-бери, тез эле жок кылуу, жоготуу, буйдамга келтирбөө
|
«Эки чайнап, бир жутуп коём, унчукпай кал»,-деп коркутту.
|
|
