175
ИШ КАГАЗДАРЫН ЖҮРГҮЗҮҮ
3. Кайсы катардагы сүйлөмдө үтүр туура коюлганын аныктаңыз.
1.
А) Амантур, Асыл, Гүкүлөр, кайда кеткенин билесиңби?
Б) Амантур Асыл Гүкүлөр кайда кеткенин билесиңби?
В) Амантур, Асыл, Гүкүлөр кайда кеткенин билесиңби?
Г)
Амантур Асыл, Гүкүлөр кайда кеткенин билесиңби?
2.
А) Кызыл, сары тоголок, сүйрү алмаларды көрдүң беле?
Б) Кызыл, сары, тоголок, сүйрү алмаларды көрдүң беле?
В) Кызыл, сары, тоголок, сүйрү, алмаларды көрдүң беле?
Г)
Кызыл сары, тоголок сүйрү, алмаларды көрдүң беле?
3.
А) Же Артур, же Максат келет.
Б) Күн жаады, кайра, ачылды.
В)
Кечээ Алтын, сен алып келбедиң беле?
Г) Биз бара албайбыз себеби, билдирүү даяр эмес.
Грамматика
Шарттуу ыңгай
Шарттуу ыңгай кыймыл-аракеттин аткарылышы үчүн сүйлөөчү
тарабынан
белгиленген шартты туюндуруп,
-са мүчөсүнүн жардамы аркылуу жасалат:
Күн
жааса, эгин мол болот. Сиз уруксат берсеңиз, биз ишти баштайбыз.
-са мүчөсү жалганган этиштер төмөнкү маанилерди да билгизет:
1. Мезгилдик маани: Мен келсем, сен жок экенсиң.
2. Өтүнүү маанисин: Сен менин айтканымды уксаң.
3. Ар түрдүү окуяларды салыштыруу, катар коюп кароо үчүн колдонулат: Бири
комбайн айдаса, экинчиси трактор айдайт.
4. -са мүчөсүнөн кийин «керек» сөзү колдонулуп, божомолдоо мааниси туюн-
дурулат: Атам мага ачууланса керек.
Шарттуу ыңгайдын төмөнкүдөй аналитикалык форманттары бар:
-ган болсо, -а(й) турган болсо, -са болду.
1. Мисалдарды окуп, -са мүчөсү жалганган сөздөрдүн кайсы мааниде келгенин аныктаңыз.
Күн ачылса, тоого баралы.
Кыш быйыл кеч түшсө керек.
Шеф келсе, кабинетине кириңиздер.
Мен
китеп окусам, ал да бирдеме окумуш болот.
Достарыңызбен бөлісу: 
