Қарапайым ерік әрекеттерін

56
Іс-әрекетті саналы реттеп бару үшін еріктің психикалық қалыптар 
жүйесі талап етіледі. Мұндай қалыптар жүйесінің құрамы: ынталылық, 
мақсат бағыттылық, сенімділік, табандылық, батылдық және т.б. 
Аталған ерік қалыптары іс-әрекеттің ұдайы барысында өзара ажыралмас 
бірлікті қатынастарымен көрінеді. 
Еріктік қалыптарды іс-әрекет құрылымына сәйкес бірізділікпен 
қарастырайық:
- Ынталылық – бұл түсіп жатқан ақпаратты белсенділікпен қайта 
өңдеу, бірінші кезектегі проблемаларды анықтау, мәнді мақсаттар 
қойып, олардың орындалу жолдарын белгілеу қалпы.
- Батылдық – бұл мақсатты және оны іске асырудың жолдарын 
тез әрі дәлелді белгілеуге жұмылдыратын психикалық күй. Адамның 
шешімге келуі оның көңіл-күй көтеріңкілігі мен психикасының зерделі 
белсенділігіне байланысты.
- Тартыншақтық – жылдам шешім қабылдау қабілетінің жоқтығын 
білдіретін психикалық қалып.
- Мақсат бағыттылық – сананың негізгі, аса мәнді ниеттер 
төңіргегінде шоғырлануын қамтамасыз етуші психикалық жағдай. 
Мұндай қалып физиологиялық тұрғыдан адамның барша әрекетін 
мақсатқа жету жолына жұмылдыратын доминанта (басымдылық) 
құбылысының туындауымен байланысты келеді.
- Сенімділік - бұл бастау шарттарын ескерумен жоспарланған іс-
әрекет нәтижесін жоғары ықтималдылықпен күте білу мүмкіндігін 
беретін психикалық болмыс. Іс-әрекеттің күтілген нәтижелілігін күні 
ілгері анықтайтын да осы сана қалпы.
- Табандылық психикалық қалып ретінде қиыншылықтарды жеңіп 
шығуда, әрекетті қадағалау мен оны мақсат жолына бағдарлауда 
көрінетін сана қасиеті.
-Ұстамдылық – біршама ерік күшін талап ететін келеңсіз жағдайларды 
тежеуге қажет психикалық қалып. Бұл ерік күші мүмкін болар келеңсіз 
эмоцияларды басуға жұмсалады. 

жүктеу/скачать 4.35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: