Лекции каз по тпмп 1-дәріс. Кіріспе
Металдарды кесумен өңдеу тәсілдері
жүктеу/скачать 4.11 Mb. Pdf көрінісі
|
| Металдарды кесумен өңдеу тәсілдері
Металдарды кесумен өңдеу әдістері өз араларында пайдаланылатын кескіш құралдың конструкциясымен және құралмен жасалатын салыстырмалы қозғалыстар сипатымен және металл кескіш станокта өңделетін дайындамамен ерекшеленеді. Тетіктің талап етілетін контуры құрал мен дайындаманың белгілі қозғалыстарының үйлесуі нәтижесінде алынады. Тетіктер беттерін кесумен өңдеу әдістерін жіктеу кинематикалық белгілерді (дайындама мен құрал қозғалыстарының үйлесу принципі бойынша) және берілген өңдеу әдісінің мәнін анықтайтын белгілерді – жоңқа түзу шарттарын (кесу процесінің физикалық ерекшеліктерін) есепке алады. Осы принципке сәйкес кесумен өңдеудің барлық әдістерін төрт топқа бөледі: жону, бұрғылау, жонғылау, ажарлау және сүргілеу. Бұл топтарда өңдеу процесі тетік пен дайындама қозғалыстары әр түрлі үйлескенде болады. Өңдеу процесін іске асыру үшін кескіш құралға және дайындамаға бір-біріне қатысты қозғалыстарды хабарлау керек, олар негізгі, анықтаушы және қосымша деп бөлінеді. Ол кезде дайындамадан әдіп кесілетін немесе өңделген беттің күйі өзгеретін қозғалыстар негізгі немесе кесу қозғалыстары деп аталады. Негізгі қозғалыс екеу: басты қозғалыс және беріс қозғалысы. Әрбір топтың ерекше белгісі басты қозғалыстың немесе кесу қозғалысының түрі және бағыты болып табылады, оның процесінде әдіп кесіледі. Кесу жылдамдығын анықтайтын басты қозғалыс не айналмалы, не түзу сызықты болып табылады. Ол дайындамаға немесе кескіш құралға, ал бірқатар жағдайларда бір мезгілде дайындамаға және кескіш құралға хабарланады. Басты қозғалыс жоңқаның бөліну жылдамдығын анықтайды. Кесілетін қабаттың шамасын анықтайтын қозғалыстар беріс қозғалыстары болып табылады. Беріс қозғалысы кескіш құралдың металдың жаңа қабаттарына үздіксіз ойып орнатылу және бүкіл өңделетін беттен жоңқаны алу мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Келесі беріс қозғалыстары бар: бойлық, көлденең, дөңгелекті, шеңберлі, тангенциалды. Басты жұмыс қозғалысының және беріс қозғалысының жылдамдықтары v және s деп белгіленеді. Металдарды кесумен өңдеудің негізгі тәсілдері 6.1-суретте көрсетілген. Жону кезінде (6.1- сурет, а) дайындама – айналмалы қозғалыс (кесу қозғалысы – v), ал кескіш құрал (кескіш) – дайындама осінің бойында ілгерілемелі қозғалыс (беріс қозғалысы – s) жасайды. Сыртқы да, 112 ішкі де айналу беттерін жонғанда басты қозғалыс тетік осінің маңайында айналу болып табылады. Көптеген жағдайларда бұрғылау кезінде (6.1-сурет, б) кескіш құралға (бұрғыға) бір мезгілде екі қозғалыс хабарланады: айналмалы (кесу қозғалысы – v), ол басты қозғалыс болып табылады және түзу сызықты ілгерілемелі (беріс қозғалысы – s); сонымен бірге дайындама кесу процесінде қозғалыссыз қалады. Жонғылау кезінде (6.1-сурет, в) кескіш құрал (жонғыш) айналмалы қозғалысты v алады, ол басты қозғалыс болып табылады (кесу қозғалысы), ал дайындама – құралдың айналу осіне s перпендикуляр ілгерілемелі (беріс қозғалысы). а – жону; б – бұрғылау; в – жонғылау; г – ажарлау; д – сүргілеу (көлденең-сүргілеуші) 6.1-сурет – Металдарды кесумен өңдеудің негізгі тәсілдері Ажарлау кезінде (6.1-сурет, г) кескіш құрал (ажарлағыш шарық тас) – айналмалы қозғалысты v а алады (кесу қозғалысы), ал дайындама шеңберлі v д және түзу сызықты берісті s (цилиндрлік беттерді ажарлау кезінде) және түзу сызықты берісті (жазықтықтарды ажарлау кезінде) алады. Ажарлау әдістері қажақты құралдың жұмыс ерекшеліктерімен сипатталады. Көлденең-сүргілеу станоктарында сүргілеу кезінде (6.1-сурет, д) түзу сызықты қайтымды- ілгерілемелі қозғалыс (кесу қозғалысы v) – кескішке, ал беріс қозғалысы s дайындамаға хабарланады. Көлденең-сүргілеу станоктарында жұмыс істегенде кесу қозғалысы – өңделетін тетікке, ал беріс қозғалысы кескішке хабарланады. Жону әдістері беттерді өңдеу кезінде кесу процесінің үздіксіздігімен сипатталады. Жонғылау әдісіне кесу процесінің және жоңқа түзілуінің үзіктілігі тән, оның қалыңдығы нөлден қандай да бір максимум шамаға дейін және керісінше өзгереді. Сүргілеу – жону және жонғылау арасындағы аралық процесс. Оны кесу қалыңдығы тұрақты, бірақ басты қозғалыс өңделетін бетке қарай түзілушінің бойына бағытталғанда, айналу беттерін және жазықтықтарды өңдеу кезінде жұмыстағы үзілістермен жонудың жеке жағдайы ретінде қарастыруға болады. Сүргілеуді басты қозғалыс өңделетін бетке жанама бойымен бағытталғанда, айналма беттерді және бұрандалы беттерді өңдеу кезінде жонғылаудың жеке жағдайы ретінде қарастыруға болады. Орындалатын жұмыстардың сипатына және қолданылатын кескіш құралдың түріне байланысты басты қозғалысты және беріс қозғалысын дайындамаларды өңдеу әдістері және олармен бірге қолданылатын металл кескіш станоктар топтары анықтайды. Металдарды кесумен өңдеудің қарастырылған негізгі түрлерінен кез келген металл кескіш станок жұмыс істегенде қозғалыстың екі негізгі түрінің болуы қажет екендігі шығады: басты қозғалыс (кесу) а а 113 және беріс қозғалысы. Осы қозғалыстардан басқа, сондай-ақ қосымша қозғалыстар қажет: анықтаушы және қосымша. Дайындамадан әдіпті кесуге кіріспес бұрын, кескіш құрал мен дайындаманы анықталған өзара қалыпта орнату қажет. Ол үшін орындау қажет болатын қозғалыстар анықтаушы деп аталады. Өңдеу процесін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ дайындамалар мен құралдарды бекіту және ажырату, станокты қосу және сөндіру, тетіктерді өлшеу және т.б. қажет. Мұндай қозғалыстар қосымша деп аталады. жүктеу/скачать 4.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|