Лекция №1 Тақырыбы: Кіріспе. Өсімдіктер физиологиясы пәні және маңызы (1 сағат) Лекция жоспары

Өсімдіктің минералдық қоректенуіне сыртқы орта жағдайларының әсері

жүктеу/скачать 0.8 Mb. бет 58/84 Дата 02.03.2023 өлшемі 0.8 Mb. #470264 түрі Лекция

Бұл бет үшін навигация:

• Топырақ ерітіндісінің концентрациясы.
• Топырақ ылғалдылығы.
• Өсімдіктің қоректенуіне аэрацияның әсері.
• Өсімдіктердің қоректенуіне жылылықтың әсері.
• Өсімдік қоректенуіне жарықтың әсері.

Өсімдіктің минералдық қоректенуіне сыртқы орта жағдайларының әсері. Өсімдіктің өнімділігі, минералдық элементтерді өзіне қабылдап игеруі топырақтағы қоректік заттардың мөлшеріне тікелей байланысты.Топырақтағы ерйтін және алмасу реакцияларына қатысатын қоректік элементтер қосындыларын өсімдік оңай пайдаланады. Әртүрлі ерімейтін және нашар еритін қосындылар құрамындағы қоректік мәні бар заттарды өсімдік игере алмайды. Өсімдік тіршілігіне байланысты тамыры арқылы бөлінетін әр түрлі заттардың әсерінен олар өсімдікке сіңетін күйге ауысады.Өсімдіктердің қоректік заттарды сіңіруі олардың биологиялық ерекшеліктеріне, топырақ қасиеттеріне, құнарлылығына, механикалық құрамына, температураға, ылғалдылыққа, газ алмасуға (аэрация), топырақ ерітіндісінің қоюлылығы мен реакциясына, жарыққа және т.б. көптеген жағдайларға байланысты. Топырақ ерітіндісінің концентрациясы. Топырақ ерітіндісі сұйық, қоректік элементтер жеткіліксіз жағдайда өсімдіктің өсуі нашарлап, ойдағыдай түсім бермейді. Өсімдік тамыры қоректік заттардщы өте сұйық ерітінділерден(0,01- 0,05%) қабылдап игере алады. Табиғи жағдайларда тұзданбаған топырақтарда ерітінді концентрациясы 0,002- 0,2%-ке дейінгі аралықта болады. Ерітінділердің концентрациясы өте жоғары болса осмостық қысым да ұлғайып, өсімдікке қоректік заттардың және судың сіңіуін қиындатады. Өсімдіктердің ерітінді концентрациясына сезімталдығы жас кезеңдеріндеайқындау байқалады.Қоректрік заттардың өте көбеюі өсімдіктің өсіп- дамуына зиянды әсер тигізеді. Қоректік ортада азот, фосфор және калий элементтерінің болуы өсімдіктің өсу қарқындылығын және басқа элементтерді сіңіру деңгейін анықтайды. Азотты қорек деңгейінің жоғарылауы өсімдікке P, K, Ca, Mg, Fe, Mn және Zn элементтердің сіңіуін көбейтеді. Фосфрдың көптігі өсімдікке мыстың, темір және марганецтің сіңіуін төмендетеді. Калийдің әсерінен өсімдікке кальцийдің, магнийдің сіңуі нашарлайды. Топырақ ылғалдылығы. Өсімдіктің қалыпты тіршілік әрекеттері топырақтың немесе өсірілетін басқа ортаның ылғалдылығына тығыз байланысты. Өсімдік өзінің тіршілік ету маусымында суды өте көп мөлшерде буландыратындықтан сумен үздіксіз қамтамасыз етілуі қажет. Топырақ ылғалдылығының қалыптылығы өсімдікке макро- және микроэлементердің сіңуі үшін негізгі жағдай болып есептеледі. Өсімдіктің қоректенуіне аэрацияның әсері. Топырақ және қоректік ерітінділердің аэрациясы өсімдіктерге қоректік заттардың сіңу қарқындылығын күнрт өзгертеді. Тамырды қоршаған ортадағы оттегі мен көмірқышқыл газының мөлшері түрлі жаағдайларға байланысты өзгергіш келеді. Щамалы анаэробтық жағдайларда клеткалардың оттегімен қамтамасыздығы нашарлап, көмірқышқыл газының мөлшері көбейеді. Өсімдіктерді суда өсіргенде ең қажетті жағдайдың бірі- қоректік ерітіндіні араластырып , жиі- жиі ауамен қамтамасыз етеді. Тұтас өсімдік тамырының және оңашаланған тамырды өсіргенде минералдық қоректену элементтерінің сіңуінің ең жоғарғы деңгейі оттегінің мөлшері 2-3% болған жағдайда байқалады. Оттегінің одан әрі көбеюі элементтерінің сіңу жылдамдығына әсер етпейді. Мысалы, қосындылар құрамында металдардыңвакленттілігі неғұрлым төмен болса, олар солғұрлым ерігіш және жылжымалы келеді де, катиондар (Fe2+, Mn2+, т.б.) өсімдікке оңай сіңеді. Аниондардың жылжымалылығы, демек өсімдікке сіңуі, құрамындағы элементтің валенттілігі көбейген сайын (Mo6+, Cu2+, V5+ ) күшейеді. Өсімдіктердің қоректенуіне жылылықтың әсері. Өсімдіктердіңтіршілік әрекеттерінің қалыптылығы орта температурасының белгілі шектерінде ғана байқалады. Сұлы, бидай тұқымдарының өнуі – 25оС, жүгері, құмай тұқымдары- 32- 35оС, қияр менасқабақ тұқымдары- 33-35оС температурада өне алады. Көп жағдайда дәнді дақылдардың азот пен фосфорды қалыпты сіңіру орта жылылығы 23-25оС шамасында байқалады. Тамыр жақсы өсу үшін топырақ температурасы өсімдіктің жер үсті мүшелерінің жақсы өсуіне қажетті ауа температурасынан төмендеу болады. Өсімдік қоректенуіне жарықтың әсері. Өсімдіктердіңтіршілік әрекеттерінің барлығы, соның ішінде тамыры арқылы сыртқы ортадан қоректік заттарды сіңіріп игеруі де жарыққа тікелей байланысты. Өсімдіктер қоректік заттарды күннің алғашқы сәулелері көріне бастамасымен қатар-ақ қақынды сіңіреді. Қараңғы түсісімен фотосинтез қарқындылығы да, қоректік заттардыңсіңуі де төмендейді. Қараңғыда көп сақталған өсімдіктердің элементтердісіңіруі мүлде тоқтап қалады. жүктеу/скачать 0.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу: