Абу Насыр ибн
Мухаммед әл-Фараби
(870-950)
Абайдың ерік бостандығы туралы ойлары
Абай Құнанбаев
(1845-1904)
«Еріксіз түскен ылдидан»
«Еріксіз түскен ылдидан,
Еркіңмен шығар өр артық
Қорлықпен өткен өмірден
Көсіліп жатар көр артық»
Шәкәрім өз кезеңінде теңсіздік мәселесін, адамның еркіндік мәселесін қарастырған ойшыл. Шәкәрімнің бүкіл әлем құлдықтың жойылуын аңсаған екендiгін мына өлең жолдарынан көруге болады:
«Көзіме елестейді құлдық дәуір,
Адамды «құл» деген сөз маған ауыр» [Құдайбердиев 1988, 182 б.]. Ойшыл адамды басты құндылық ретінде қарап, басқaның еркіндігін мойындау арқылы адамды адам ретінде бағалау болып табылатынына сенімді болды.
Шәкәрім Құдайбердіұлы
(1858-1931
Еркіндік өнегелі-құқықтық құндылық ретінде
Құқық негізін еркіндік құрайды. Еркіндікті құқық саласында жүзеге асыру үшін қажетті алғышарт: өзге тұлғаның еркіндігін мойындау. «Адам құқықтарының жалпыға бірдей декла-рациясы» (1948 ж.) бойынша «Барлық адамдар тумысынан ерікті және абырой мен құқықтары тең» (1-ші бап). Құқық саласында еркіндік жалпы азаматтық бостандықтар жүйесі түрінде көрініс береді.
Адам үшін еркіндіктің құнды-лығы әлеуметтік жүйе шеңберінде өз мақсат-мұраттарына жету қабілетіне байланысты
1) жеке құқықтары мен бостандықтары
2) әлеуметтік, экономика-лық, мәдени құқықтары мен бостандықтары
3) саяси құқықтары мен бостандықтары
Саяси еркіндік
Саяси еркіндік— бұл адамның және әлеуметтік бірліктердің шынайы, жаттанбайтын қасиеті, ол адамның саяси жүйемен өзара әрекеттесуіне мәжбүрлеу немесе күш көрсету арқылы қолсұғудың жоқтығын білдіреді
Достарыңызбен бөлісу: |
