Лекция:: 30 Практикалық: Семинар: 8 Лабораториялық: обс¤Ж: СӨЖ: 97

1. 
   Бытыраңқы Италия мемлекеттерінің саяси экономикалық жағдайы
   
2. 
   1848 – 1849 ж.ж. Италияны біріктіру үшін жүргізген күрестер
   
3. 
   Италия корольдығының құрылуы
   
4. 
   Бір орталыққа біріккен Италия мемлекетінің саяси экономикалық дамуы
   

1. 
   Солтүстік пен оңтүстіктің арасындағы қайшылықтың пісіп жетілуі.
   
2. 
   1861 – 1865 жылдардағы азамат соғысы және оның барысы.
   
3. 
   Оңтүстікті (Реконструкциялау) қайта құру.
   
4. 
   Азамат соғысының қорытындылары.
   

1.История США 4-х Т. Москва: 1987-1989 г.г.

2. Краткая история США. Пер с англ. Москва 1993 г.

3. Новая история стран Европы и Америки. Моква. 1998 г.

4. Болховитинов Н.Н США: проблемы истории и современная

5. Иванов Д.Ф. Авраам Линкольн и Гражданская война в США. Москва: 1964 г.

Лидей армиясы Геттисберг (Понсилования) тоқтатылып Вирингияға шегінді. 1865 ж 9 апрельде Лия 28 мың әскерін қолға түсіп канитуляция жасады. 175 мың әскер қаруын тастады. Екі жақтан 600 мың адам қаза болды. 14 парель 1865 ж А.Линколінді сатқын актер Бус атып театрда өлтірді. Бұл құлиеленушілерден қастандығы болатын. А.Линколінді өліміне бүкіл Америка аға тұтты.Оны барлық саяси көзқарастағы адамдар жақсы көретін. Ол өз заманының ұлы саяси қайраткері болатын, ол халық жүрегінде мәңгі сақталды. А. Линкольн диктатураға ұмтылған жоқ. Ол АҚШ-тағы конституциялық құқықты қалпына келтіруге бар күшін салды, құлдықты жойды. Өмір соғыстан кейінгі Оңтүстікті қайта құрудағы аса қиын екендігін көрсетті.

Оңтүстіктер Демократиялық партияны күшейтті. Таришылар бұл соғысты буржуазиялық демокартиялық революциямен салыстыруда. Тез дамыған капитализм аз алдындағы барлық кедергілерді бұзып абсолюттік монархия саяси бытыраңқылықты, феодализм қалдықтарын, керек болса құлдықты да жойып жіберді. Құлдық жетілмеген капиталимзнің бір формасы болатн. Еркін кәсіпкер мен плантациялық құлдық екі меншіктік комфлекті болатын. Екеуі еңбекті ұйымдастыруы екі түрлі болатын. Екеуі де американ саяси өмірінде үстемдікке ұмтылды. Бірақ капитализм өміршеңдігін көрсетті. Азамат соғысының негізгі қорытындысы құлдықты жою болды. американ экономикасын негізгі компоненттері өнеркәсіпті, сауда, фермерлік ауыл шаруашылығы оған дейін дамыған болатын. Солтүстік шығыста 60 жылдары өнеркәсіп төңкерісі аяқталған болатын. Азамат соғысы уақытша экономкалық дамуды тежеді. Бірақ қорытындысында капитализмнің дамуына кең жол ашты. 1862 ж аграрлы реформа әлем тарихында прогерссивті мәнге ие болды. 1861-1884 жж. Республикалық партия өнеркәсіп дамуына кәсіпкерлерге арнап шаралар жүргізді.

Азамат соғысынан кейін Оңтүстік Солтүстік пен Батыстан көп кейін ақлды. Плантацияда негізінен негрлер жұмыс істеді, олар бірақ құл емес еді, батректор, жолдамалы науқандық жұмысшыларға айналды. Құлдықты жою Оңтүстікте жұмысшыларды көбейтті. Негрлерді ең ауыр жұмыстарға алды. Олардан білімді, кәсіпкер адамдар шықты.

Баќылау с±раќтары:

1. 
   Солтүстік пен Оңтүстіктің арасындағы қайшылықтардың себептері
   
2. 
   1861 – 1865 жылдардағы Азамат соғысының себепері, барысы және қозғаушы күштері
   
3. 
   Солтүстіктің соғыста жеңу себептері
   
4. 
   Азамат соғысының қорытындылары
   

1. 
   Колонияларды қанау жүйесі
   
2. 
   Әлеуметтік экономикалық құру жүйесі.
   
3. 
   Латын Америкасында колониялдық жүйенің дағдарысы
   
4. 
   Ұлт азаттық қозғалыстардың басталуы
   
5. 
   Латын Американың революциясының типологиясы
   
6. 
   Ұлттық мемлекеттердің қалыптасуы.
   

1. 
   Альперович М.С. Слезкин Л.Ю Новая история стран Латинской Америке. М., 1970 г.
   
2. 
   Альперович М.С. Слезкин Л.Ю Латинская Америка в прошлом и настоящем. М., 1960
   
3. 
   Томас А.Б. История Латинской Америки. М., 1960 г.
   
4. 
   Марчуг Н.Н. Стоновление национальных государств в Латинской Америке. М., 1989 г.
   
5. 
   Война за незавимости в Латинской Америке. М., 1989 г.
   

1492 ж Америка материгі ашылғанда Испания мен Португалия Батыс Европадағы ең қуатты мемлекеттердің бірі болатын. Олар XVII ғасырға дейін географиялық ашулардан алдына жан салмады жне Америка, Африка, Азиядан көптеген колонияларға ие болды. Ватиканның араласуымен бұл екі мемлекет колониялар басып алу аймағын бөлісу үшін бірнеше рет келісімге келді. 1494 ж Тордессельяский договоры бойынша Бразилия, Португалия, Оңтүстік Американы қалған бөлігі орталық, Карб бассейні, Солтүстік Америка қазіргі АҚШ-тың Оңтүстік штататтары Испания ықпалына өтті. XVII ғасырда күшейген Голландия, Франция, Англия, Испания мен Португалия Америкадан ығыстыра түсті. Бұл елдерді қанау Европаға тән капитализмнің дамуының алғышартымен байланысты болды. Испания Америкамен сауда 1503 ж құрылған сауда палатасы Севилья, 1717 ж Казис порты арқылы жүргізілді. Барлық державалар өз отарларында басқа мемлекеттермен сауда жасауға тиым салды. Көптеген колониялар алғашқыда Европа державалары метрополияларда болып, колониялар оны Европа державаларын қантпен жабдықтап тұрды. Қант заводтары метрополияларда болып, колониялар оны Европадан алып отырды. Бразилия және Испан Америкасында әрбір алтынның 1/5 испан королінің есебіне берді. Француз плантаторлары әр кұлға 33 млрд-дан салық төледі. Экспорт және импорт салықтары, шіркеу ондығы сақталды.

Америка материгін Европадан державалар әр кезеңде отарлап алса да қанаудан айырмашылық болмады. Бразилиямен Гвианада аңшылар мекендесе, негізінен Америка колонияларында қант қамысы, какао, кофе, мақта өсірді. Плантацияда жұмыс істету үшін Африкадан қара тсүті нергрлер әкелінді. Көшпелі индеецтерді, Чилиде, Мексикада, Бразилия, қырғынға ұшыратты. Бұл аймақта ибериялықтар тұрғандықтан мал шаруашылығы мен бидай шаруашылығы жақсы дамыды.

Жаңа Гранада, Гватемала, Перу, Сольвадорда алтынның мол кендері табылды. Жергілікті халықтар антектер, инктер, чибка, майя үндістері өркениеті жоғарғы даму сатысында болды. олардың егіншілік мәдениеті, руда өндіру тәсілі жоғары болды. испан отарлары оларды қырып жойып, қауым жерлерін тартып алып отырды.

Негр құлдар мен индейцтер ең қанауға көп құлдар болды. франсиско Писарро бұрынғы шошқа бағушы Перуда ең бай адам болса Эрнан Кортес Мексикада аса үлкен байлық жинап алды. Қоғамның жоғарғы сатысында король чиновниктері колониялардың аппарт қызметкерлері мен шіркеу иелері, алтын өндіру орындары иелері тұрды. Метрополиялардан келгендерден бәрі де бай болған жоқ.

Колонияларда қанаушылардың дүркін-дүркін бой көтерулері болып тұрды. Негрлер тауға қашып ол жерде отрядтар құрып колонистерге шабуыл жасап тұрдыв. Индейцтер колонизаторларды қуып өз бостандығы үшін күресті. Ешбір елде өз тарихы бойында колонизаторларға алғыс сезімі болған емес. Латын америкалықтар европалықтардың алтын, күміс, алмазын, мың даған индейцтер мен негрлердің опат болғанын еске алады.

Аса көрнекті неміс ғалымы Александр фон Гумбольд Латын Америкасы ьерең зерттеуші 1799-1804 ж.ж. өзінің саяхаты барысында Жаңа Испания королі қазнасына сонша көп қаржы құйған ол Британия бес есе үлкен индиядан да асып түскен. әр мексиканец 10 есе көп қосымша құнды индиялықтан көп төлеген деп жазған.

XVIII ғасырдың бірінші жартысында 1821 ж Венесуэлы, Новой Гранада, Киго 1826 ж Перу, 1824 ж Мексикада ұлт – азаттық революциялар болды. Бұл елдерде бржуазия қалыптасып олар метрополияға бағынудан бас тарта бастады. 1808 ж Португалия королі семьяны Рио де Женейроға қоныс аударды. 1815 ж Бразилия Жаңа саяси статус алып Португалияның тең бөлім ідеп жарияланды.

Гайти мен Порогвайда ұлт - азаттық революциялар болды. 1792 ж гайти революциясы буржуазиялық революция болды. 1802 ж Гайтиде Туссей Лувертгордей революциясы үлкен маңызға ие болды. 1844 ж Доминикон республикасы пайда болды. перу, Чили, Бразилия 18 жаңа мемлекет пайда болды.

Тәуелсіздік алсған дас мемлекеттер шебер экономикалық саясаты нәтижесінде сыртқа товар шығару күрт өсті. Аргентина 2 есе Перу 20 есе, олар жергілікті өнеркәсіпті шет ел конкуренциясынан қорғап шет ел тоарларына кеден салығын көбейтті немесе оларды әкелмеді. Мексика мен Жаңа Гранада индустрияларды мемлекет қаржыландырды. әлеуметтік салада Боливия мен Гватемалада қауым жерін сатуды тоқтатты. Бельсу мен Корера үндістерден тартып алған жерден бір бөлігін өздеріне қайтарды.
Баќылау с±раќтары:

1. 
   Ұлттық мемлекеттердің қалыптасуы.
   
2. 
   Латын Американың революциясының типологиясы
   
3. 
   Әлеуметтік экономикалық құру жүйесі.
   
4. 
   Латын Америкасында колониялдық жүйенің дағдарысы
   
5. 
   Ұлт азаттық қозғалыстардың басталуы
   
6. 
   Колонияларды қанау жүйесі
   

1.ХІХғ басындағы Ресей

2.1812ж Отан соғысы

3.ХІХғ екінші ширегіндегі Ресейдің сыртқы саясаты.Қырым соғысы

1.Материалы по истории СССР для семинарских и практических занятии.Освободительное движение и общественная мысль В России ХІХ в / Под ред.И.А.Федосова- М., 1991

2.История России / Под ред М.М.Горинова М., 2000

3.Века А.В. История России .Минск, Москва., 2003

Желтоқсандықтар көтерілісін басқан соң Ресейдің өмірінде оның тарихындағы ең реакцияшыл билеушілердің бірі І Николай «1825-1855) патшалығының 30жылдық кезеңі басталды. Замандастарының сипаттауына қарағанды І николай «білімі жағынан да, сырт пішіні бойынша да және ішкі қасиеттері мен де солдат» болған. Әкери экзерсистер (жаттығулар), шеруқұмарлық І Николай сүйікті ісі болды. Оның басқару ісіне мемлекеттік құрылысты милитарландыру, жоғары өкіметтің қуатын күшейту, саяси орталықтандыру, қоғамдық өмірдің барлық салаларын реттеуге ұмтылу тән болды.

І Николай тұсында мемлекеттік емес жаңа мекеме (орган)- Императорлық кеңес кең қанат жайды. Бұл мекеме бөлімшілері министірліктерден және т.б. мемлекеттік мекемелерден іс жүзінде жоғары тұрды.

Қоғамның рухани өмірі, мәдениеті, оқу мекемелері, университеттер үкіметтік мекемелердің аса қатаң бақылауында болды. Өзгеше ойлайтындар қудаланды, жазаланды. Ғылым мен әдебиет патшалық цензураның ұлтанының астында болды. Николайлық жүйе туралы атақты тарихшы, осы оқиғалардың замандасы С.М.Соловьев: «Фрунтовиктер (жағымпаздар) барлық үкіметтік орындарға жайғасып алды және солармен бірге надандық, зорлық-зомбылық, тонаушылық, әр түрлі бассыздықтар орнады.

Напаоеонның жеңісінен кейін самодержавиенің Еуропадағы беделі едәір күшейді. Самодержавие «Еуропаның жандарымы» міндетін өз еркімен мойнына алды. Франция мен Бельгиядағы 1830 жылғы революциялар кезінде І Николай осы елдерге контрреволюциялық интервенция дайындады. Бірақ осы державалардан қолдау таппағандықтан, бұл ойынан бас тартуға мәжбүр болды. 1848-1849 жылдары жалпыеуропалық революциялар кезеңінде «Еуропа жандарымы» тағы да орыс әскерлерін жаулап жіберуге дайын тұрды. Бірақ оқиғаның бүкіл Еуропаның қамтуы оны белсенді қимылдарын бас тартуға мәжбүр етті. Оның үстіне ұлтазаттық және революциялық толқын Ресей империясының шекараларына тоқтап қалған еді. Самодержавиенің контрреволюциялық саясаты Венгриядағы революцияны басып-жанжуда айқын көрініс тапты. 1848 жылы көктемде фельдмаршал И.Ф.Паскевич басқарған 100 мыңдық орыс күшінің алдында Венгрия әскерін тізе бүгуге мәжбүр етті. Және сонысымен патшалық «Еуропа халықтарының бостандығын тұншықтырушы» деген жеккөрінішті атаққа ие болды.

ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Ресей Кавказды басып алу үшін соғыстар жүргізді. 1801 жылы Ресей Шығыс Грузияны басып алып, оны бүкіл Закавказьені өзіне қосудың тірек пункітіне айналдырды. 1806-1812, 1828-1829 жылдардағы орыс-түрік және 1804-1813, 1826-1828 жылдардағы орыс-иран соғыстарының нәтижесінде Закавказье Ресейге қосылды.

1817 жылдан 1864 жылға дейін Кавказ соғысы жалғаса берді. 20-жылдардың соңында Солтүстік Кавказ мұсылмандарының арасында мүриттік кең тарады. Мүриттік әсләм шариғаттары. Негізінде рухани кемелденуді насихаттады. Кәпірлерге ғазауат қасиетті соғыс жариялау әлуметтік наразылықпен ұштасты. Мүриттік қозғалыс бүкіл Солтүстік Кавказды қамтыды. Бірақ қозғалыстың орталығы Шешенстан мен Таулы Дағыстан болды. 1834 жылдан қозғалысты ұлты авар Шәміл (1799-1871) басқарды. Ол Дағыстан мен Шешенстанның көтерілген халықтарының басын біріктірді, берік діни мемлекет және соғысқа қабілетті әскер құрды. Таулық халықтардың аса көрнекті ұйымдастырушысы, дарынды әскери және рухани көсемі Шәміл 1840-1843 жылдары патша әскеріне біраз соққылар берді. Бірақ күш тең емес еді. Қырым соғысының Кавказ майданында Ресей әскерлерінің түркітерді жеңуі, соғыстан басталған күштерді апару Шәміл көтерілісінің жеңісіне әкеп соқты.

1830-1831 жылдардағы поляк көтерілісі, Қазақстандағы 30-40 жылдардағы ұлт-азаттық көтеріліс сияқты ресейлік отарлаушылыққа қарсы ұлт-азаттық көтерілістер де осының аяғын құшты. Ресей империясы өзінің құрамындағы барлық халықтардың түрмесіне айналды. Дегенмен, басыбайлылылқ және самодержавиенің әскери полицейлік тәртібіне қарсы орыс халқының ашу-ызасы да шегіне жеткен болатын.

Белинский мен Герцен ресейдегі азаттық қозғалыстың жаңа, революцияшыл-демократиялық кезеңін дайындады. Бұған дәлел 40-жылдарда ұйымдастырушылардың бірі М.В.Буташевия-Петрашевскийдің атымен аталған революцияшыл үйірмелердің құрылғандығы.

М.В.Буташевия-Петрашевский (1821-1866) двориян отбасында туған, патша лицейнде, одан соң Мәскеу университетінде оқыған, 1844 жылдан Сыртқы істер министрлігінде аудармашы бола жүріп, жұма сайын өз пікірлестерімен жиналыс ұйымдастырылды.

М.В.Буташевия-Петрашевскийдің үйірмелері ойшыл жастарды топтастырды. Қатысушылардың арасында М.Е.Салтыков-Щедрин, Ф.И.Достоевский, ақындар А.Н.Майков, А.Н.Плещеев және т.б. болды.

Белинский , Герцен петрашевшілер революциялық насихат жүргізу арқылы қоғамда басыбайлылыққа қарсы идеялар мен көңіл-күйдің кең таралуына әсер етті, сөйтіп, басыбайлық құқының жойылуын тездетті.

Қырым соғысы. Басыбайлылы қ құқыны жою.

Өндіргіш күштерін басыбайлықпен самодержавие бұғауынан Ресейдің артта қалушылығы ХІХ ғасырдың ортасына қарай қоғамдық өмірдің барлық салаларында айқын көрінді. ХІХ ғасырдың бас кезінде еркін жалдамалы еңбекке негізделген мануфактура бірінші орынға шықты. 30-40 жылдары елде өнеркәсіп төңкерісі басталды. Мақта өнеркәсібінің алғашқы фабрикалары пайда болды. Бірақ ірі машиналы индустрияның іргетасы – тау-кен өнеркәсібі әлі де басыбайлық еңбек негізінде жұмыс істеді.

Тез қарқынмен дамыған батыс еуропамен салыстырғанда, әлі де өгізге мінген құлдардың – басбайлы шаруалардың еріксіз еңбегі үстем Ресей мешеу қалған еді. Ресейде жаңарулар басталуы үшін сыртқы түрткі күш қажет болды. Осындай оқиға – николайлық Ресейдің Англия және Франциямен әскери қақтығысы - 1853 -1856 жылдардағы Қырым соғысы болды.

Қырым соғысы: 50-жылдардың бас кезінде «Шығыс мәселесіне» байланысты халқаралық жағдай тағы да шиеленісті. Ресей Қара теңізден Жерорта теңізіне шығатын бұғаздар әлсіреген Түркияның қолынан күшті еуропалық мемлекеттерге ауысады – ау деп қауіптене бастады. Англия, Австрия, Франция Ресейді бәсекелес ретінде жоюды көздеп, Түркияны соғысқа айдап салды. Закавказьедегі және Қара теңіз жағалауындағы біраз жерледі алу мақсатында Осман империясының өзі де Ресеймен соғысуға мүдделі болды. Сөйтіп, Ресейге қарсы еуропалық мемлекеттердің коалициясы құрылды.

Соғыс қимылдары Ресей үшін әуелі сәтті болды. 1853 жылы қарашада Синоп шығанағында орыс және түрік флоттарның шайқасы өтті. Орыс эскадрасын көрнекті флот жеткешісі вице-адмирал П.Нахимов (1802-1855) басқарып, жеңіске жетті.

1854 жылы наурыз айында Англия мен Франция Ресейге соғыс жариялады. Ағылшын-француз эскадрасы Одессаны бомбылады, ал екінші эскадра Балтық теңізіне еніп, Кронштадқа қауіп төндірді.

1854 жылы күзде одақтастар Ресейдің Қара теңіз флотының негізгі тірегіне - Севастопольге соққы берді.

Севастополь қорғаушылары ауыр адам шығындарына ұшырады. В.Корнилов,П.Нахимов, В.Истомин сияқты адмиралдар қаза тапты. Орыс әскерлері 1855 жылы қыркүйекте астында 80 мың севастопольдықтар көмілген қаланың түтігіне орналған қалқайған қабырғаларын ғана тастап шықты.

Орыс әскерлерін Карс қамалын алып, закавказьеде ірі жеңіске жеткенімен Севастопольдің құлауы соғыстың нәтижесін алдын-ала көрсетті. 1856 жылы наурызда Париж бітім шартына қол қойылды. Бітім шарттың Ресей үшін ауыр болды.Одан Бессарабияның бір бөлігі «кесіліп» алынды. Севастополь, Евпатория, Керчь үшін Карс Түркияға қайтарылды. Ең ауыры Ресейге Қара теңізде әскери флот ұстауға тыйым салу болды. Ресей Еуропада абройынан айрылды. Қырым апаты Ресейдің феодалдық қоғамдық және саяси мешеулігі әскери артта қалуының себебі екендігін көрсетті. Соғыс патша үкіметін буржуазиялық реформалар жүргізуге, ең алдымен басыбайлық құқын жоюға кірісуге мәжбүр етті, елдегі революциялық ахуалдың пісіп-жетілуін тездетті.