6. Курсордыњ аѓымдыќ координатын аныќтау
Курсордыњ аѓымдыќ координаттарын аныќтау ‰шін тµмендегі екі оператор ќолданылады:
CSRLIN ‘ курсор орналасќан жолды аныќтау
POS(0) ‘ курсор орналасќан баѓанды аныќтау
Курсорды т±рѓан жерінен оњѓа жєне тµмен екі орынѓа жылжыту ‰шін мынадай команда жазу керек:
Locate csrlin +2, pos(0)+2
7. Т‰стерді орнату
Экранѓа шыѓарылатын нєтижелерді єр т‰рлі т‰сте шыѓару ‰шін тµмендегі операторды пайдаланамыз.
COLOR {символ т‰сі}, {фон т‰сі}
Мысалы:
COLOR 14, 1 ‘кµк фонда символдарды сары т‰спен жазу, яѓни нєтижелер курсор т±рѓан жерден кµк фонда сары т‰спен кµрінеді.
0- ќара
|
6- ќоњыр
|
12- ашыќ ќызыл
|
1- кµк
|
7- аќ
|
13- розовый
|
2- жасыл
|
8- с±р
|
14- сары
|
3- голубой (кµгілдір)
|
9- ашыќ кµк
|
15- ярко-белый
|
4 –ќызыл
|
10-ашыќ жасыл
|
|
5- фиолетовый
|
11- светло голубой
|
|
Лекция 10
Таќырыбы: Шартты есептеулер.
Жоспар.
-
Тармақталу командасы.
-
Құрама шарт.
-
Таңдау командасы.
-
Шартсыз µту операторы.
Пайдаланылѓан єдебиеттер:
-
С.Бобровский. Программирование на языке QBASIC. Москва, 2001.
-
Камардинов О. Есептеуіш техника және программалау. Алматы, 1997
-
Г. Светозарова, А.А.Мельников, А.В. Козловский. “Практикум по программированно на языке Бейсик”.
1. Тармақталу командасы
Тармақталу командасының (шартты өту операторы) ќысқа формасы:
IF <шарт > THEN
операторлар тізбегі (серия)
ENDIF
Мысалы
DIM X AS SINGLE
x#=5
IF x#>3,14 THEN
PRINT “x 3,14 үлкен”
x#=3,14
ENDIF
PRINT X#
Тармақталу командасының қысқа формасында шарт сақталса серия орындалып, тармақталу командасы аяқталады. Егер шарт сақталмаса, тармақталу командасынан кейінгі командаларды орындайды.
<шарт>- сандық және жолдық шамаларды салыстыратын салыстыру операторы. Ол мынадай қатыстар арқылы орындалады >,>=, <, <=, =,< >. Бір қатыстан тұратын шарты жай шарт деп атайды.
Тармақталу командасының толық формасы.
IF <шарт> THEN
операторлар тізбегі (серия 1)
ELSE
операторлар тізбегі (серия 2)
ENDIF
Шарт сақталса THEN қызметті сөзінен кейінгі серия1 орындалып, тармақталу командасы аяқталады, шарт сақталмаса ELSE қызметтші сөзінен кейінгі серия2 орындалып тармақталу командасы аяқталады.
IF -егер THEN-онда ELSE-әйтпесе
Мысалы:
y= µрнегініњ мәнін табу керек
‘Өрнектің мәнін табу
Dim x,y As Single
INPUT X
IF X>0 THEN
Y=X+1
ELSE
Y=4
ENDIF
PRINT Y
Кейбір жағдайларда бір тармақталу командасын еrіншісінің ішіне орналастыруға тура келеді.
IF I%>100 THEN
PRINT “I 100-ден үлкен”
ELSE
IF I%>10 THEN
PRINT “I 10-нан үлкен’
ELSE
IF I%>0 THEN
PRINT “I 0-ден үлкен
PRINT “ I O-ден кіші немесе тењ”
Бұлай жазылуды оқып түсіну қиындау. Сондықтан бұл If операторын былайша жазуға блады.
IF I%>100 THEN
PRINT “I 100-ден үлкен”
ELSEIF I%>10 THEN
PRINT “I 10-нан үлкен”
ELSEIF I%>0 THEN
PRINT “I 0-ден үлкен”
ELSE
PRINT “I 0-ден кіші немесе тең”
ENDIF
2. Құрама шарт
Бірнеше жай шарттан тұратын шарт кұрама шарт деп аталады. Құрама шарттың құрамына жай шарттар AND, OR, NOT қызметші сөздері арқылы бірігеді.
Мысалы 22 AND X<4
X<1, X>5 X<1 OR X>5
AND-және – құрама шартқа енген жай шарттардың барлығының орындалуын білдіреді.
OR-немесе- құрама шартқа енген жай шарттардың біреуінің орындалуын білдіреді.
NOT-емес- шарттарды теріске шығарады.
Мысалы a
‘теңсіздікті тексеру
DIM a, b, c as SINGLE
INPUT a, b, c
IF a
PRINT “теңсіздік орындалады”
ELSE
PRINT “теңсіздік орындалмайды”
ENDIF
3. Тањдау командасы
Шартты тексерудің ұзын тізбегін басқаша -таңдау операторы SELECT CASE арқылы жазуға болады. Жазылу үлгісі:
SELECT CASE {басты өрнек}
CASE {тексерілетін 1-шарт}
1-операторлар блогы
CASE {тексерілетін 2-шарт}
2-операторлар блогы
...
CASE ELSE
n-операторлар блогы
END SELECT
Басты өрнек мәні CASE қызметші сөзінен басталатын шарттарды тексеру үшін пайдаланылады. Тексерілетін шарттардың біреуі ақиқат мән қабылдаса, сәйкес операторлар блогы орындалып, таңдау командасы аяқталады. Егер тексерілетін шарттардың барлығы жалған мән қабылдаса CASE ELSE қызметші сөзінен кейінгі операторлар блогы орындалады.
Басты өрнек –Бейсикте рұқсат етілген кез-келген өрнек, мәні сан немесе жол болатын. Мысалы 3, (X%+10)*2, S$+”890” Бұл өрнектің мәні мынадай үш түрлі форманың бірі арқылы жазылатын шарттарда тексеріледі.
*{өрнектер тізбегі}
CASE 1, 30, y%-2
Тексерілетін мән осы үтір арқылы ажыратылып жазылған өрнектің біріне тең болса, шарт ақиқат болады.
*{1-өрнек} TO {2-өрнек}
Тексерілетін мән 1 өрнек пен 2-өрнек аралығында жатуы керек.
CASE 5 TO 25
Басты өрнек 5 пен 25 аралығында жатады.
*CASE IS {щарт операция} {тексерілетін өрнек}
CASE IS<100
Шарт ақиқат мән қабылдайды, егер басты өрнек мәні 100-ден кем болса. Мысалы
SELECT CASE X%
CASE IS< >4
PRINT “ X-мәні 4-ке тең емес”
CASE 1, 2, 20
PRINT “X мәні 1, 2 немесе 20-ға тең”
CASE 3 TO 12
PRINT “X мәні 3 пен 12 аралығында жатыр”
СASE ELSE
PRINT “X мәні анықталмаған”
4. Шартсыз µту операторы
Бейсикте программадағы командалардың орындалу ретін өзгертетін тағы бір оператор бар. Ол шартсыз өту операторы.
GOTO таңба
Таңба ретінде басқару берілетін оператордың жол нөмірі немесе шартсыз өту операторының басқаруды беретін жерін көрсететін, программа текстінің бір жерінде орналасқан текстік идентификатор қолданылады. Бұл идентификатор қос нүктемен аяқталады. Мысалы
X%=1
Label:
X%=X%+5
IF X%<100 THEN GOTO label
Жол нөмірін пайдаланып былайша жазуға да болады.
-
X%=1
110 X%=X%+5
120 IF X%<100 THEN GOTO 110
Лекция 11
Таќырыбы: Цикл операторы.
Жоспар:
-
“Әзірше” циклі.
-
“Дейін” циклі.
-
DO..Loop операторы.
Пайдаланылѓан єдебиеттер:
-
С.Бобровский. Программирование на языке QBASIC. Москва, 2001.
-
Камардинов О. Есептеуіш техника және программалау. Алматы, 1997
-
Г. Светозарова, А.А.Мельников, А.В. Козловский. “Практикум по программированно на языке Бейсик”.
1. “Әзірше” циклі.
”Әзірше” циклін IF және WHILE WEND операторлары бойынша құру мүмкін.
А) IF операторы бойынша.
K1 IF NOT P THEN N
… S
Km GOTO K1
N…
Мұндағы K1,…,Km, N – жол номерлері; Р- циклдің орындалу шарты, NOT Р= емес Р (мысалы , Р шарты X<2 түрінде жазылу тиіс болса, IF операторына ендірілетін шарт: X>=2, яғни Р шарты орындалса, циклден шығу):
S- цикл денесі:
В) K1 WHILE P
… S
Km WEND
Мысалы n! мәнін есептеу программасын құру керек.
IF операторы бойынша:
REM факториал
INPUT “n=”; N:
2>100>100>100>1>4>4>
Достарыңызбен бөлісу: |