Маша, биыл оқу бітеді. Өзің білесің! Менің са- ған бір нәрсеге ортақ болайық дегенім есіңдә ме? — дегенде Мария аз ойланып.
Әрине, есімде! Ол адам ұмытар нәрсе ме!? Сіз екі өмірдің келешек жақсы-жаманына әрқайсысымыз ортақ болайық дегенсіз — деп, Мария қызарып қара- ғанда, Устимович не дерін білмей, сәл езу тартқан еді. Оның сондағы езу тартқан сезімі қазір тұтқында отырғанда да оны меңдеп, еріксіз езу тартқызды. Әт- тең, осындай тәтті ойда тұрғанда ойыңды ешкім бөлме- сеші. Ойлай берсең, ойлай берсең, көңлің бір сергіген- дей болып қалады. Тордан телміріп шығысқа қарап тұрған Устимович ойын, мектептегі студент кезін арт- қа қалдырып, Мариямен қол ұстасып бақытты үй иесі болған дәуіріне жетті. Сөйтіп, халыққа қызмет етуге кірісті. Енді ойын Поток селосына әкелгенде Устимо- вичтың өңі кенет өзгеріп, бойы қалтырап кетті. Ол:
Фашист!.. Фашист!..— деді де, басы айналып, құлағы шыңылдап, көзі қарауытып, әлсіреген денесін билей алмай, құлап түсті.
Әлден уақытта басын көтэріп, жан-жағына қараса, кез алдында иегі кемиіп, бет-аузы қуарып өзіне кеше шыбық соққан неміс тұрғандай болды. Ол қарағыеы келмей, ұзын кірпіктерін айқастырып, көзін қатты жұмды да, шын сол неміс тұр ма, тұрса қалайша мені азаптамай жай тұр деп ойлады. Сұлық жатқан денесін ыстық қан кернеп, Устимович («сендер қанқұмарсың- дар, мен коммуниспін» деген) немістерге күнде айта- тын сөздерін айтып, айқай салып, көзін ашып жіберді. Ңараса ешкім жоқ. Шығыстан шыққаң күн тұтқын то- рының арасынан Устимовичты аймалап сүйіп тұр екен. «Е, досым, мейрімді күн! Сен алтын бесігім, анам— Совет елін аймалап, ел жүрегі — Москваны аймалап келіп, енді менің басымда ойнап тұр екенеің ғой! Са- ған мен риза! Бұл жерде тек менің досым сенсің ғой...— Ол тістеніп орнынан әзер тұрды да, жаңа ғака аяқ басқан жас баладай, тзрзенің торынан шап етіп
ұстан алды. Күн шайдай ашық. Уақыт түске жақын- дап қалған екен. «Немістердің келіп мені мазалай бас- тайтын уақыты болып қалды. Ал, Мария қалай? Оны да қорлап, ұрып-соғып, менен сұраған сұрауларын сұ- рап жүр-ау! Бірақ, Мария сендерге сөзін қор қылмас. Өлсе өлер, Отанын сатпас!» — деген ойды аяқтай бер- генде, күндегі екі жандармның келе жатқанын көрді.
