Математиканы оқытудың теориясы
жүктеу/скачать 5.94 Mb. Pdf көрінісі
|
| + й ( л > 1 )ж ән еая= а п _^{п> 1,д^0)рекурренттікқаты настары
арқы лы аны ңталаты ны белгілі. ап = (яи_, +£/)д ж әне ап = = а п_1+й(/г > 1, д ^ 0) қаты настары арқы лы аны ңталаты н тізб е к т е р д і қ а р а с т ы р а й ы қ . Ол тізб е к т е р д і еәй кесін ш е а р и ф м е т и к а л ы қ -г е о м е т р и я л ы қ ж ә н е г е о м е т р и я л ы қ - ариф м етикалы қ прогрессиялар деп атаймы з. Осы прогрес- с и я л а р д ы ң ж а л п ы м ү ш есі мен а л ғ а ш қ ы п м ү ш есін ің қосы нды сы ны ң ф ормуласын тауы п негіздеу керек. 3 - п р о б л е м а . 42 с а н ы н ы ң ж у ы қ м ә н ін таб у таңырыбы а = л/2 => а 2=2 теңдеуін ш еш уден басталады. Сынақ әдісін қолданы п, осы теңдеудің кез келген дәлдікпен алы нған ж у ы қ мәнін табу керек. Ө зіндік ж үм ы с оң уш ы ларды ң оңу-таны м ды қ іс-әре- кетін ің ф орм алары ны ң бірі болып табылады. Сондықтан бүл ж үм ы старды ң ти ім ділігі м үғалім нің осы іс-әрекетті д ү р ы с ж о с п а р л а у б іл ік т іл іг ін е б ай л ан ы сты . Б ел сен д і о қ у -т а н ы м д ы қ іс -ә р е к е т о қ у ш ы л а р д ы ң ой еңбегі мен п р а к т и к а л ы ң ә р е к ет ін ің қ ы зм етін болж ай ды , яғн и бі- лім мен білік тек белгілі бір оқу әрекеттерін орындаған кезде ған а толы қ әрі саналы м еңгеріледі ж әне бүл әре- к еттер д і о қ у ш ы н ы ң ө зд ігін ен о р ы н д аған ы д үры с. Тә- ж ір и б е д е н өз б е т ін ш е із д е н у д і, о қ у ш ы л а р д ы ң ө зд ік ж үм ы сы н үты м ды үй ы м дасты ра алаты н , керек кезінде проблемалық ж ағдайлар туғы зы п, олардың назарын басты проблемаларды өз бетінше ш еш уге бағыт-бағдар беретін м үғалім нің оңу процесінде ж аңсы нәтиж еге ж ететіндігін көруге болады (31). Қазіргі кезде сабаңты дүрыс жүргізуге қойылатын негізгі талап оқуш ы ларды ң белсенді іс-әрекетін үйы м дасты ру мен оларды басңара білу. Ол, біріншіден, мүғалімнен тек дайы н ақп араттар, деректер, заңдар, ережелер беріп ңана ңоймай, оқуш ы ларды өз бетінше іздендіретін, одан ж аң а ақпарат алаты ндай оқу м атериалы н берудің қүры лы м ы н қай та қүруды талап етеді. Е кін ш іден , оңуш ы ларды ң іс- әрекетіне деген м үғалім н ің көзңарасы н өзгертуді талап етеді. М үғалім оқуш ы лар ш ы ғарм аш ы лды қ белсенділік таны таты ндай етіп оқыту процесін үйы мдастыруш ы ж әне б асқаруш ы болуы ң аж ет. Ол оң ы туды ң әр кезең ін д е, а й т а л ы қ үй ж ү м ы сы н тексерген кезд е, о ң уш ы лард ы ң ж аң а білімді меңгеруге дайы ндығы кезінде, ж аң а білімді енгізгенде ж әне оларға сүйенген кезде, алы нған білімді ңоры ты п, бір ж үйеге келтірген кезде де көрініп отыруы 58 к е р е к . Осы о р а й д а м а т е м а т и к а с а б а ғ ы н ы ң эр т ү р л і кезеңдеріне тоңтала кетей ік. П сихологиялы қ-педагогикалы қ әдебиеттерде оңушы- л а р д ы ң ө з ін д ік ж ү м ы с т а р ы н ы ң әр т ү р л і ж ік т е у л е р і к ө р сетіл ед і. О ларды ң іш ін д е о қ ы ту д ы ң т ео р и яс ы мен п ракти касы нда ж и ірек кездесетіндері м ы налар: 1. Д идактикалы қм ақсаттары бойынша: оңып үйренетін, тексеретін, қадағалайты н ж әне т.б. 2. Д аралау дәреж есі бойынш а: м азм үны әр түрлі, біраң бірдей тәсілмен оры ндалаты н; м азм үндары бірдей, біраң әр түрлі тәсілдермен оры ндалаты н; м азм үндары әр түрлі ж әне әр түрлі тәсілдермен оры ндалаты н. 3. Б іл ім м а зм ү н ы б о й ы н ш а: о қ у л ы қ п е н ж ә н е оқу әдебиеттерімен ж үм ы с, есептерді ш еш у ж әне салысты ру, зертханалы ң ж әне сы збалы қ ж үм ы стар ж әне т.б. 4. Оқуш ылардың ізденімпаздық дәрежесіне байланысты өзіндік ж үм ы стар ж әне т.с.с. Осы ж ік теу ге сәйкес оңу процесінде а)үлгі бойы нш а орындалатын; ә)реконструктивті-вариативтік; б)эврикалық (іш інара ізденуді талап ететін); в) ш ы ғарм аш ы лы қ (ізденуді талап ететін) өзіндік ж үм ы стар қолданы лады . Б ірін ш і ж үм ы сты оры ндаған кезде оқуш ы м үғалім нің көрсеткен үлгісін ңолданып, белгілі бір іс-әрекеттің жолын ү ғы н у ға ү м ты л ад ы . О сы ндай ж ү м ы с т а р ү ш ін ар н ай ы тапсырмалар (есеп ш еш імінің дайын үлгілері, алгоритмдік ү й ға р ы м , тео р и ял ы ң м ағл ү м аттар , іл есп ел і н ү сқ ау л ар ж ә н е т .с .с .) д а й ы н д а л а д ы . Ү л г іс і а р ң ы л ы б е р іл г е н ж үмы стар оңуш ы лардың оқу материалы н тиянаңты игеру м ақсаты н көздейді. Б ір ақ олар оңуш ы ларды ң таны м ды қ, ш ы ғар м аш ы л ы қ іс-әрекеті тәж іри б есін ж етіл д ір м ей д і, сонды ңтан оң уш ы лар өздік ж үм ы с тап сы р м ал ар ы н ы ң басқа типтерінің көмегімен іс-әрекеттің ңиы ны раң түрін оры ндауға ж үмы лды рады . В ар и ати втік өзін д ік ж ү м ы стар ға тан ы м д ы қ есептер кіреді. Оны оры ндау процесі кезінде оңуш ы лар а) ж ағ- д а й д ы т а л д а у ң а ж е т т іл іг ін е ; ә) оңу п р о б л е м а с ы н ы ң белгілерін айқы н дауға; б) осы проблем аларды ш еш удің ж о л д а р ы н ізд еу ге; в) б е л гіл і а м а л д а р д а н т и ім д ір е гін т а ң д а й б іл у г е д а ғ д ы л а н а д ы . В а р и а т и в т ік ө з ін д ік ж үмы старды орындағанда оқуш ылар түрлі алгоритмдерді, формулаларды қолданады, дәлелдеудің бірнеше жолдарын қарасты рады ; есеп ш ы ғару тәсілдерін, ереж елерін талдап 59 ңоры тады . Реконструктивті-вариативтік өздік ж үм ы стар о қ у ш ы л а р д ы ң ал ған б іл ім ін қ о л д а н у ға м ү м к ін д ік ту- ды ры п, білім деңгейінің тереңдей түсуіне ы қп ал етеді. М үндай өзіндік ж үм ы стар үш ін м үғалім проблеманың ж а ң а ш еш ім дерін ізд естір іп , ал ы н ған білім ді (бірнеш е тақы р ы п тар мен бөлімдер) бір ж үйеге келтіруді көздейтін тапсы рм аларды іріктеп дайы ндауы тиіс. Кең таралған өзіндік ж үмыстардың бірі таңы ры паралы қ ж ә н е п ә н а р а л ы қ зерттеу ж ү м ы стар ы н оры ндау болып таб ы л ад ы . М үндай ө зін д ік ж ү м ы стар д ы оры ндау үш ін оқуш ы лар өздерінің игерген білімдерін есептер ш ы ғаруда ж а н - ж а қ т ы қ о л д а н ы п , өз б е т ін ш е ж а ң а ш а ш ы ғ а р у ж олдары н көреетіп, оның м азм үны н, м ақсаты н, ш ы ғару ж оспары н дайы ндауы керек. О ңуш ы лардың зерттеуш ілік ж ән е ш ы ғар м аш ы л ы ң қаеи еттерін қ ал ы п тасты р у үш ін п р акти кад а арнайы дайы ндалған таны м ды қ тапсы рм алар үсынылады. Олардыңіш індегімаңыздысы — оңушылардың матем атикалы ң үғымдардың аны ңтамаларын, ережелерді, заңдарды ж әне олардың п ракти када ңолдану тиім ділігін т ү ж ы р ы м д а п ай ту ү ш ін ш ы ға р м а ш ы л ы қ әр е к е т те р д і оры ндауға бағы ттайты н тапсы рм алар. жүктеу/скачать 5.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|