Методические рекомендации по психолого-педагогической поддержке семьи

37 
тілін табуға көмектеседі және «ерекше» баланы жеке тұлға ретінде 
қалыптастыруға оң әсер етеді. 
Педагогтің, сынып жетекшісінің міндеті – ата-аналар үшін көмекші және 
жақсы кеңесші болу, балалар мен ата-аналар ұжымында жақсылық, өзара 
түсіністік және сенім атмосферасын құру, ата-аналарға ЕБҚ бар баланы 
тәрбиелеуде тәжірибе жинауға көмектесу [24]. 
Тек ата-аналармен бірге білім беру бағдарламасын таңдау, ЕБҚ бар баланың 
білім беру траекториясы, оқуды ынталандыру және артта қалу себептерін 
анықтауға, білім алушылардың әлеуметтік мінез-құлқының алдын-алуға, 
олардың денсаулығына құндылық қатынасын қалыптастыру сияқты мәселелерді 
тиімді шешуге болады. 
Өкінішке орай, барлық ата-аналар мұндай әңгіме мен ынтымақтастыққа 
ашық емес. Мұның себептері аз емес: 
- ата-аналардың пассивтілігі, бір нәрсені өзгертуге және немесе өздерінің 
өзгеруіне құлшыныс танытпауы; 
- қоғамда қалыптасқан стереотиптер мен модельдерді ұстану; 
- мектеппен бірлескен қызметтің мақсаттарын және ондағы өз рөлін 
түсінбеушілік; 
- ата-аналардың ішкі дұшпандығы мен агрессивтілігіне әкелетін 
мұғалімдердің қателіктері [25]. 
Отбасы мен мектептің өзара әрекеттесуінің жалпы негіздері. 
Бүгінгі күні балалар қашықтан оқуға мәжбүр болған кезде, бала үшін отбасы 
тіршілік ету ортасы да, білім беру ортасы да болып табылады. Ата-аналар 
баланың жеке басын қалыптастыруға, оның ойлары, сезімдері, ұмтылыстары 
әлемінің қалыптасуына, өзін-өзі тәрбиелеуіне шешуші әсер етеді. 
Әлеуметтік, отбасылық және мектептегі тәрбие ажырамас бірлікте жүзеге 
асырылады. Отбасы мен мектептің өзара әрекеттесу мәселесіне мұқият назар 
аудару ондағы өсіп келе жатқан «ерекше» баланың физикалық және рухани 
өмірінің барлық кешеніне терең әсер етуінен туындаған тәрбие процесінде 
отбасының шешуші рөлімен түсіндіріледі. 
Мұғалімнің басты міндеті – ата-аналарды отбасы мен мектептің бірлескен 
жұмысының қажеттілігіне сендіру. Ата-аналардың, мұғалімнің және білім 
алушылардың бірлескен, үйлестірілген және жақсы ойластырылған жұмысы оқу 
жылы ішінде отбасындағы психологиялық климатты жақсарту, ЕБҚ бар баланың 
тұлғасын қалыптастыру бойынша оң нәтиже бере алады. 
Отбасы мен мектеп арасындағы ынтымақтастық. Отбасы мектеппен 
бірге бүкіл оқу процесінің тиімділігін анықтайтын білім беру ортасының 
факторлары мен жағдайларының маңызды кешенін құрайды. 
Егер мектеп ата-ананы өзінің одақтасы етсе, онда ол барлық жағынан 
күшейе түседі. Ата-аналармен өзара әрекеттесу қарама-қарсы қозғалыс сипатына 
ие болуы керек, ол өзінің бағыты мен мақсатына, сондай-ақ іске асыру 
формалары мен әдістеріне сәйкес келеді. 
Мұндай өзара әрекеттесуді ұйымдастырудың негізгі мақсаты – ЕБҚ бар 
баласы бар отбасын ата-аналар жетекші субъекті болуы керек бірыңғай білім 
беру және білім беру кеңістігіне тарту. 

38 
Аталған мақсаттарға қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу 
көзделеді: 
- балалардың тіршілік әрекеті процесінде олардың құқықтарын қорғауды 
қамтамасыз ету; 
- отбасылық тәрбие деңгейі мен сапасын арттыруға, отбасылық өзара 
қарым-қатынас мәдениетін арттыруға бағытталған әлеуметтік-педагогикалық 
және психологиялық-педагогикалық қызметтер жүйесін қалыптастыру; 
- қоғамға жат мінез-құлықтың алдын алу; 
- ЕБҚ бар баласы бар отбасы мен балалардың мүдделері үшін құрылымдар 
мен ведомстволардың қызметін үйлестіру. 
Бұған басқа әлеуметтік институттардың, мемлекеттік, медициналық және 
басқа да қоғамдық ұйымдардың отбасына көмек көрсетуге, оның өзекті 
мәселелерін шешуге жан-жақты көмек көрсетуге, осындай отбасына 
психологиялық-педагогикалық қолдауды ұйымдастыруға қабілетті ашық 
жүйелер құрылған жағдайда қол жеткізуге болады. 
Өзара іс-қимылдың тиімділігі отбасы мен білім беру ұйымының өзара 
нұсқауларымен айқындалады. Егер екі тарап балаға мақсатты әсер ету 
қажеттілігін түсінсе және бір-біріне сенсе, олар сәтті дамиды. 
«Отбасы – мектеп» өзара іс-қимылының негізі келесі бағыттармен 
анықталады [26]: 
- мектепте ЕБҚ бар балаларды оқыту кезеңінде ата-аналардың 
педагогикалық білім деңгейін арттыру; 
-мектеп психологтарының өзекті мәселелері бойынша ата-аналарға кеңес 
беру, педагогтер мен ата-аналардың тәрбиелік түзету-педагогикалық
іс-әрекеттерін келісу; 
- отбасына әлеуметтік-педагогикалық көмек көрсетуді ұйымдастыру, 
баланы тәрбиелеу мен оқытуды жетілдірудің неғұрлым барабар бағыттарын 
бірлесіп әзірлеу. 
Нақты өзара іс-әрекет мектеп пен отбасы «ерекше» баланың әлеуметтік 
қалыптасуының тең субъектілері екенін білдіреді. Олардың біреуінің 
маңыздылығы төмендеген кезде екіншісінің рөлі сөзсіз артады және 
тараптардың теңдігі бұзылады. Әрине, мектеп те, отбасы да толыққанды өзара 
әрекеттесуге ұмтылады. Мұғалімдер тарапынан мінез-құлықтың, төзбеушіліктің, 
балалармен және олардың ата-аналарымен қарым-қатынаста түсініксіздіктің 
басым жағдайлары жиі кездеседі. Өз кезегінде, көптеген ата-аналар өздерінің 
«ерекше» балаларын дамыту, тәрбиелеу және оқыту үшін азаматтық және жеке 
жауапкершілікті толық түсінбейді. 
Мұндай баланы біртұтас педагогикалық ұстаным негізінде тәрбиелеуде
ата-аналар мен мектептің ынтымақтастығын ұйымдастыру: 
- ата-аналарды балалармен мектеппен бірлескен тәрбие қызметіне қосу; 
- ата-аналарға құқықтық білім беру; 
- психологиялық-түзету жұмыстарында ата-аналарға көмек көрсету; 
- балаларды әлеуметтік қорғауды мектеппен бірлесіп ұйымдастыру; 
- отбасы мен мектепте баланың салауатты өмір салтын ұйымдастыру. 

жүктеу/скачать 4.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: