VIIғ. Басында Жеғұй қаған (610-618ж.) және оның інісі Тоң-Жабғу қаған (618-630ж.) билігі тұсында қағанат күшейген. Қағанат өзара ішкі соғыстан әлсіреді. 16 жылға созылған (640-657ж.ж.) тайпа аралық соғыс қағанатты әлсіретті. Оны-Таң
империясы пайдаланып, Жетісуды басып алды. Жетісуды кейін – Қытай VIIғ. басып алды.
Түркеш Қағанаты – 704-756ж.
Жетісуда билік басында – Үш-Елік қаған (699-706ж.) бастаған Түркештер келді. Ол Династияның негізін қалаған Арапға қарсы күрес жүргізді. Териториясы – Шаш (Ташкент) қаласынан Тұран мен Бесбалыққа дейінгі аралық.
Басты астанасы – Сұяп.
Екінші ордасы Іле өзенінің жағасындағы – Күнгіт қаласы.
Үш-Елік қаған елді, қайсысы 7 мыңнан әскері бар 20 мың бөлікке бөліп тастады.
705 ж. Араптар Мәуреннахырды (Сырдария Амудария ортасы) жаулап ала бастайды.
706-711ж. Үш-Еліктің орнына оның баласы Сақал қаған отырады.
Түркеш қағанаты Сұлу қағанның 715-738 ж. тұсында күшейді. Сұлу қаған екі жақты соғыс жүргізді. Батста Араптармен,
шығыста Қытайлармен Сұлу қаған араптарға қарсы бірнеше батыл соққы беріп талқандап көзге түсті. Араптар оған Әбу-Музахим «Сүзеген» деген ат қойды.
751ж. тараздың маңындағы Атлах қаласының маңында Араптар мен Қытайлар арасында 5-күнге созылған жойқын соғыс болды. (Атлах шайқасы). Шешуші сәтте Қытайлардың қол астындағы Қарлұқтар бас көтеріп, Араптар жағына шығып кетеді. Қытайлар тасталқан болып жеңіледі. Бұл соғыстың тарихи маңызы Ислам діні енген. Сол жылы қағандар бір-біріне силық ретінде Мускус жіберіп отырған. Оны бұқалардың мүйізінен алған. Түркеш қағанаты Арап-Қытай шапқыншылығынан ыдырады.
Қимақ қағанаты –ІХ-ХІғ.
Қимақ Қытай деректерінде Янмо деген атпен белгілі. Териториясы Ертіс маңы мен Қазақстанның солт. шығысы. Ұйғыр қағанаты құлағаннан соң (840ж.) олардың біразы Қимақтарға қосылды. Астанасы – Имақия.
Одағында 12 тайпа болған. Ең күшті тайпасы Қыпшақтар. Қимақтардың оңтүстігінде –Қуман өмір сүрді.
Достарыңызбен бөлісу: |
