Құнанбаева Д.Ə

Осы кестедегі бағыттамалар өзге екі стратегиялар арасын- дағы ұстап қалу стратегиясының орташа жағдайын көрсетеді.

Стратегиялық позициялауды қолдану əдістемесі тəуекелдің ықпал етуімен байланысты. Өндірісті диверсификациялау стра- тегиясын қабылдаған кəсіпорындар, шығындар бойынша көшба- сшылыққа бағытталған кəсіпорындарға қарағанда үлкен тəуе- келге тап болады. Шығындар бойынша көшбасшылыққа бағыт- тануда шығындарды жоспарлау мен басқаруға қатынас тым қа- тал, барлық нормативтерді жəне жоспарланған көрсеткіштерді қатаң сақтаумен тəуекелді төмендетуші болып табылады. Мұнда алдыңғы бөлімдерде көрсетілген шығындарды талдаудың жəне басқарудың барлық амалдары жарамды.

4. Шығындарды құрайтын факторлар тұжырымдамасы

Стратегиялық шығындарды басқару шеңберінде өзіндік құн бір-біріне əсер ететін көптеген факторлармен анықталады жəне басқарылады. Дəстүрлі басқарушылық есепке алу жəне шығын- дарды басқару кезінде бір фактор ескеріледі: белгілі бір өндіріс- те немесе коммерциялық үдерісте шығындарды тасымалдаушы- лар мен бірге өнім көлемі. Бұл, əрине, маңызды, бірақ шығын- дарды басқару нəтижесіне шектеулі əсер етеді, өйткені ол шы- ғындарды айнымалы жəне тұрақтыға бөлуге, маржиналдық та- быстың, қауіпсіздік қордың жəне сондай сияқты бизнес көрсет- кіштерінің мəнін белгілеуге негізделеді.

1. 
   сыртқы, кəсіпорынның қызметіне байланысты емес. Олар- дың əсері ресурстардың (шикізат, материалдар, жабдықтар, энергия, су, көлік жəне басқа да материалдық ресурстар) бағасы деңгейінде, жалдау төлемі ставкаларында, амортизациялық ау- дарым нормаларында, салық салу жүйесінде, заңнамадағы өзге- рісте де көрінеді;
   
2. 
   ішкі, өнімді өндіру мен өткізу көлемі, еңбекке ақы төлеу нысаны мен жүйесі, еңбек өнімділігін арттыру, өндірістік ресурстарды пайдалануды жақсарту, инновацияларды енгізу.
   

1. 
   құрылымдық факторлар;
   
2. 
   функционалдық факторлар.
   

• 
  масштаб факторы – өндіріске, зерттеулер мен əзірлемелер- ге, маркетингтік жəне қарастырылып отырған өнімді өндіруге қажетті басқа да ресурстарға инвестиция көлеміне сипаттама бе- реді. Көптеген жағдайларда масштаб факторымен көлденең ин- теграция байланысты;
  
• 
  диапазон факторы – кəсіпорынды басқарудың кеңеюін (тік интеграция деңгейі) сипаттайды;
  
• 
  тəжірибе факторы – өткен уақытта кəсіпорын қазірдің өзінде де жасайтын əрекеттерін қанша рет істегенін көрсетеді;
  
• 
  технология факторы – кəсіпорын қызметінің əр түрі бойынша технологиялық үдерістерді көрсетеді;
  
• 
  күрделілік факторы – өнімнің ассортименттік жиынтығын сипаттайды.
  

Функционалдық факторларды қарастырайық. Олар:

• 
  мотивация мен еңбек нəтижелері үшін жауапкершілік. Бұл фактор еңбек нəтижелері үшін қызметкерлерді ынталандыру, қызметтің нəтижелеріне менеджерлердің жауапкершілігі жəне өндірістік үдерістерді үздіксіз жетілдіру үшін қызметкерлердің міндеттемелерді алу бойынша тұжырымдамасын əзірлеуді талап етеді;
  
• 
  өнімнің сапасына байланысты жетістіктерді ынталандыру. Өнім мен өндірістік үдерістердің сапасына байланысты жетіс-
  

• 
  өндірістік қуаттарды оңтайлы қолдану технологиялық сипаттамаларға негізделген қолжетімді баламаларды таңдауды білдіреді;
  
• 
  кəсіпорынның іс-əрекетін тиімді жоспарлау, жоспарлық көрсеткіштер жүйесін нормалармен салыстыру – функционал- дық құрылымының басты элементі;
  
• 
  конфигурация факторы нақты жобаның немесе есептеудің (бизнес-жоспар) тиімділігін көрсетеді;
  
• 
  кəсіпорын шығындары тізбегі тұрғысында жеткізушілер- мен жəне тапсырыс берушілермен қарым-қатынастарды пайда- лану – бұл шығындарды құрайтын факторлардың ең маңызды факторларының бірі болып табылады.