Норбоев Абдулла Ориф ўғли
жүктеу/скачать 0.9 Mb. Pdf көрінісі
|
|
76 XULOSA Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, mamlakatimiz bank nazorati tizimini rivojlantirish, uni eng zamonaviy talablar darajasida tashkil etish orqali kelajakda moliya-bank tizimini barqarorligini mustahkamlashda hamda iqtisodiyotni rivojlantirishda ulkan cho’qqilarga erishiladi, albatta. Banklar o‘z faoliyatida mavjud riskni aniqlashi, uni qabul qilishi, kuzatib borishi va boshqarish qobiliyatiga tayyor ekanligini o‘z zimmasiga olishi lozim. Buning uchun bank rahbariyati o‘z faoliyati, bank ishi jarayonlari bo‘yicha to‘liq bilimga ega bo‘lishi lozim. Bank risklarini boshqarishda ma’lum tamoyillarga rioya qilish katta ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. Bizning fikrimizcha, bank risklarini boshqarishning asosi qilib quyidagi tamoyillar olinishi lozim: o‘z kapitalidan ortiq summaga risk qilmasligi; riskning oqibatlari to‘g‘risida o‘ylashi, zararlarni qoplash manbalarini prognozlashtirish, ularni sifat jihatidan o‘lchash lozimligi; risklarni moliyalashtirish, ularni kamaytirishni rag‘batlantirish; kam daromad olish imkoniyatida yuqori risk qilishiga intilmasligi; bankning barcha bo‘limlarida risklarni nazorat qilish. Risklarni boshqarishning asosiy usullari bo‘lib quyidagilar olinishi maqsadga muvofiqdir: risklarni o‘lchash usullaridan foydalanish; tashqi risklarni hisobga olish; bank mijozining moliyaviy ahvolni muntazam nazorat qilib borish, to‘lovga layoqatlilik ko‘rsatkichlari, reytingini aniqlash va boshqalar; riskni taqsimlash yo‘lini qo‘llash, kreditni qayta moliyalashtirish; diversifikatsiya siyosatini o‘tkazish; banklarning hisobga olish opretsiyalarini kengaytirish; kreditlar va depozitlarni sug‘urtalash; garov asosida kreditlashni kengaytirish va boshqalar. Bu tamoyil va usullarga asosan bank o‘zida mavjud resurslar atrofida risk 77 qilishi, risk qilishi uchun uni zararlarga olib kelmasligini va faoliyat natijasini o‘lchay olishi lozim. Risklarni boshqarish samaradorligini kuzatib borish va boshqa operatsiyalar bo‘yicha risklarni boshqarishning asosiy vazifasi u yoki bu riskning tabiiyligi va mumkinligi darajasini aniqlash, risklilik holatlarining yo‘nalishini aniqlash va tez orada amaliy choralar ko‘rish, u yoki bu operatsiyalarni o‘tkazishdan bo‘lishi mumkin bo‘lgan yo‘qotishlarning oldini olish imkoniyatini beradi. Bank risklarini kamaytirishda aktiv va passivlarni boshqarishga ham alohida e’tibor qaratilishi lozim. To’g’ri yo’lga qo’yilgan boshqaruv risklarni kamaytiradi. Chunki, bankning aktiv va passivlarini boshqarish bo’limi doimiy risklarni baholab, jalb qilingan passivlarni to’g’ri tarnsformasiyasini amalga oshirishi, aktivlarni deversifikasiyasiga alohida e’tibor berish lozim. Riskni kamaytiruvchi asoslardan biri bank menejmenti hisoblanadi. Bank boshqaruvchilari har bir operatsiyalar bo’yicha javobgar. Shuning uchun yuqori mahorat va riskni baholay olish qobilyatiga ega bo’lishi kerak. Bank menejerlari nafaqat bankning ichki riskka ta’sir etuvchi omillari balki, tashqi omillarni ham tahlil qila olishi kerak. Respublikamizda oqilona va ta’sirchan bank nazoratini amalga oshirilishi, bir tarafdan, banklarning o’z faoliyatini to’g’ri tashkil etishlariga, xususan ularning moliyaviy barqarorligining mustahkamlanishiga ijobiy tasir ko’rsatadigan bo’lsa, ikkinchi tarafdan moliya bozorida erkin raqobat muhitining vujudga kelishiga xizmat qiladi va shu bilan birga, mamlakatimiz banklarining xalqaro miqyosda munosib o’rin egallashlariga munosib zamin yaratadi. |