«Өнеркәсіп статистикасы»

Бөлінген еңбек ақы сомасының өзгеруін анықтаңдар: (относительді және абсолютті шамада тг)

Вариант А. Жер дайындау участогі, 1-2 участоктар бірге

Жауабы: (жер дайындау участогі, тг); -23800 = 1500+ (-25300)

Жауабы: (2 участок, тг); 27300 = 12115+15185

Жауабы: (балқыту участогі, тг); 25000= 4700+20300

10. 
    5.6. есептің берілгендерін пайдаланып, жұмысшының және олардың жалпы санының орта жылдық еңбек ақысының өзгеруі салдарынан болатын ӨӨП- дың еңбек ақы қорының өзгеруін анықтаңыздар.
    

Вариант А. А бірлестігі және А және Б бірлестігі бірге

Жауабы: (А бірлестігі): 1,0556 = 1,0556 * 1,0;

740000 (тг) = 740000+0

Жауабы: (Б және В бірге): 1,0374 =1,0365 * 1,0009;

420140= (тг)409599+10541
Вариант В. В бірлестігі және 3 бірлестік бірге

Жауабы: (В бірлестігі): 1,0423= 1,0453 * 0,9971;

312600(тг) =333838+ (-21238).

10. 
    Төменде келтірілген мәліметтердің негізінде 2002 және 2004 жылдарға жеке факторлар өзгерісінің толық күндік еңбек ақының өзгеруіне әсер етуін анықтаңыздар (процентте және теңгемен), қорытынды жасаңыздар
    

Вариант А. Төрт фактордың өзгеруінің әсер етуі.

Жауабы: 0,5556 тг =0,392+0,1596+0,15681+(-0,08)
Вариант Б. Үш фактордың өзгеруінің әсер етуі.

Жауабы: 0,5556 тг =0,4788+0,1568+(-0,08)

Жауабы: 0,5556= тг 0,6356+(-0,08)

б) үш фактордың өзгерісінің орта күндік толық еңбек ақы өзгерісіне әсер етуін анықтаңыздар.

Жауабы: а) 0,4556( тг) = 0,3128 +0,1564+(-0,0736)+0,06

Жауабы: б) 0,6116( тг) = 0,6336+0,098+(-0,12)

Жауабы: а)1,0672( тг) = 0,6336+0,4752+0,0184+(-0,06)

Жауабы: б) 1,0112( тг) = 0,9576+0,0736+(-0,02).

5. 
   Еңбек өнімділігі өсімінің орташа еңбек ақы өсімімен салыстырғандағы алдын алу коэффициентін есептеу
   

Бұл коэффициент еңбек өнімділігі индекін орташа еңбек ақы индекіне бөлу арқылы немесе өнім көлемі индексін еңбек ақы қоры индекіне бөлу арқылы есептеледі.

Типтік мысал.

5.6. Айталық, динамика коэффициенттері: НТӨ- 1,060, сағаттың еңбек ақы қоры – 1,0675, күндік еңбек ақы қоры – 1,052, жылдық еңбек ақы қоры –1,060, орта сағаттық өнім өндіру – 1,052, орта күндік өнім өндіру – 1,062, орта жылдық өнім өндіру – 1,058, орта сағаттық еңбек ақы – 1,060, орта күндік еңбек ақы – 1,054, орта жылдық еңбек ақы – 1,058-ге тең деп алайық.

Онда алдын алу коэффициенті мынадай болады.
Орта сағаттық өнім өндіру (орта сағаттық еңбек ақымен салыстырғанда)

К_аа = i_wc : iⁿ_{f c}= 1,052:1,060 = 0,992 немесе

К_аа = i_нтө : i_{f c} + П_мық = 1,060:1,0675 = 0,992
Орта күндік өнім өндіру(орта күндік еңбек ақымен салыстырғанда)

К_аа = i_wк : iⁿ_{f к}= 1,062: 1,054 = 1,0076 немесе

К_аа = i_нтө : i_{f к} + П_мық = 1,060:1,052 = 1,0076
Орта жылдық өнім өндіру (орта жылдық еңбек ақымен салыстырғанда)

К_аа = i_wж : iⁿ_{f ж}= 1,058: 1,058 = 1,0 немесе

К_аа = i_нтө : i_{f ж} + П_мық = 1,060:1,060 = 1,0.
Көріп отырғанымыздай, сағаттық өнім өндіру өсімінің қарқыны сағаттық еңбек ақы өсімінің қарқынынан төмен, ал күндік өнім өндіру өсімінің қарқыны күндік еңбек ақы өсімінің қарқынынанартық.
Есептер

10. 
    Өнекәсіптік кәсіпорындардың еңбек бойынша (№9) жылдық есептерінде келесі мәліметтер бар:
    

Орта еңбек ақы өсімінің қарқынымен салыстырғанда еңбек өнімділігі өсімі қарқынының алдын алу коэффициенттерін (2 тәсілмен) есептеңіздер.

1. 
   жоспар бойынша қарастырылған.
   
2. 
   іс жүзінде.
   

Вариант А. Зауыт –1. Жауабы: а) 1,0012; б) 1,0222.

Вариант Б. Зауыт – 2. Жауабы: а) 1,0059; б) 0,9968.
Вариант В. Зауыт –3. Жауабы: а) 1,0004; б) 0,981.

10. 
    Бірлестік бойынша төменде келтірілген мәліметтерді пайдаланып, орта сағаттық, орта күндік және орта жылдық еңбек өнімділігінің өсім қарқынын алдын алу коэффициенттерін анықтаңыздар және қорытынды жасаңыздар:
    

Көрсеткіштер	2000	2002	2004
НТӨ, мың тг	5780	5760	5800
Жұмысшылардың еңбек ақы қоры, мың тг сағаттық күндік жылдық	3600	3560,1	3557
	3660	3630,9	3578,7
	3980,8	3934	3870
МЫҚ- нан жұмысшыларға бөлінді барлығы, мың тг	260	315	340
Оның ішінде жұмыстың күнделікті нәтижесі бойынша сыйақылар	45	60	58
Жұмысшылардың орта тізімдік саны, адам	1860	1840	1800
Жұмыс істеген мың күн мың сағат	421,6	412,6	410,4
	3430,4	3359,6	3324,3

Вариант А. 2002 ж. 2000 ж.

Жауабы: 1,0034; 1,0003; 0,9946
Вариант Б. 2004 ж. 2002 ж.

Жауабы: 1,0084; 1,0281; 0,9908

Жауабы: 1,0118; 1,0223; 0,992.

1. Негізгі қорлардың құрамы

2. Негізгі қорлардың амортизациялық бөлінулерінің сомасы және нормасының есептелуі және олардың техникалық жағдайының көрсеткіштері.

3. Негізгі қорлардың балансының құрылуы және олардың қозғалысының көрсеткіштері.

4. Негізгі қорларды пайдалану көрсеткіштері

5.Негізгі қорларды пайдалану өзгерісінің әсер етуін анықтау және олардың шамасының немесе құнының, өнім көлемінің өзгерісіне әсер етуін анықтау

6.Бірлестіктің, кәсіпорынның, өндірістік ауданның пайдалану

көрсеткіштері

7.Еңбектің негізгі қорларымен қарулану көрсеткіштері.
1. Негізгі қорлардың құрамы
Өнеркәсіптік кәсіпорын өндірістік бірлестіктің негізгі қорларының құралдары бойынша әр түрлі. Негізгі қорлардың жеке объектілері бір – бірінен өндірісте атқаратын рөлі, мөлшері, қызмет ету мерзімі бойынша ажыратылады. Өнеркәсіптік кәсіпорынның өндірістік және өндірістік емес қорларға мүшеленеді.

2. Негізгі қорлардың амортизациялық бөлінулерінің сомасы және нормасының есептелуі және олардың техникалық жағдайының көрсеткіштері
Негізгі қорлар тозады. Негізгі қорлардың техникалық жағдайының негізгі көрсеткіштері болып тозу және төзімділік коэффициенттері табылады. Бірінші коэффициент енгізілген құнның үлесін көрсетеді. Ал екінші коэффициент әлі енгізілмеген құнның үлесін көрсетеді.
3. Негізгі қорлардың балансының құрылуы және олардың қозғалысының көрсеткіштері
Негізгі қорлардың есеп балансы негізгі қорлардың ұдайы өндірісі қалай, қайда болатынын көрсетеді. Негізгі қорлардың балансы олардың толық бастапқы құны және тозу есебімен бірге бастапқы құны бойынша құрылуы мүмкін.

Балансты толық бастапқы құн бойынша құрған кезде қолда бар, түскен және шығарылған негізгі қорлар толық құны бойынша келтіріледі. Ал екінші баланста қалдық құнымен келтіріледі.

Қор қатарымы деңгейі – бұл өндірілген өнім көлемінің негізгі қорлардың орта құнына қатынасы ретінде есептелінеді. Ал қор қайтарымының кері шамасы қор сиымдылығы болып табылады.

5. 
   Бірлестіктің, кәсіпорынның, өндірістік ауданның пайдалану көрсеткіштері
   

Мұндай көрсеткіш болып оның бір шаршы метріне алынған өнім мөлшері табылады. Ол көрсеткіш өндірілген өнім көлемін өндіріс ауданының мөлшеріне бөлу арқылы есептелінеді.

Еңбектің негізгі қорымен қарулануының келесі көрсеткіштері бар:

• 
  Техникалық қарулану;
  
• 
  Қормен өарулану;
  
• 
  Машинамен қарулану.
  

2004 жылдың қаңтарында дәл осындай екінші құрылыс болды. Бірақ бағасы 7650 теңгені құрады. Мұнда бірінші құнның бағасы және 2004 жыл тарифі бойынша 7650 теңге құрады. Еі алдымен 2004 жылдың басына екі құрылғының құнын табамыз. Яғни бастапқы толық құнды анықтаймыз.

8300 + 90 + 80 = 8470

8470 + 7650 + 7650 = 16120

Тұрақтандырудың толық құнын анықтасақ, келесідей

7650 + 7650 = 15300

Тозу есебінен қоса бастапқы қалдық мөлшері

(8470 – 5438,57) + 7650 = 3031.43

3031.43 + 7650 = 10681.43

Тозу есебімен тұрақтандыру (қалдық)

(7650 – 7650 *64,21) : 100)

Амортизацияның жылдық нормасы 2004 жылдың қаңтарында алынған станок бойынша амортизациялық бөлінулердің жылдық сомасын анықтаймыз.

• 
  Техникалық қарулану;
  
• 
  Қормен өарулану;
  
• 
  Машинамен қарулану.
  

2004 жылдың қаңтарында дәл осындай екінші құрылыс болды. Бірақ бағасы 7650 теңгені құрады. Мұнда бірінші құнның бағасы және 2004 жыл тарифі бойынша 7650 теңге құрады. Еі алдымен 2004 жылдың басына екі құрылғының құнын табамыз. Яғни бастапқы толық құнды анықтаймыз.

8300 + 90 + 80 = 8470

8470 + 7650 + 7650 = 16120

Тұрақтандырудың толық құнын анықтасақ, келесідей

7650 + 7650 = 15300

Тозу есебінен қоса бастапқы қалдық мөлшері

(8470 – 5438,57) + 7650 = 3031.43

3031.43 + 7650 = 10681.43

Тозу есебімен тұрақтандыру (қалдық)

(7650 – 7650 *64,21) : 100)

Амортизацияның жылдық нормасы 2004 жылдың қаңтарында алынған станок бойынша амортизациялық бөлінулердің жылдық сомасын анықтаймыз.

Өндірілген өнім көлемін қор қайтымы және негізгі қорлардың шамасының көбейтіндісі ретінде қарастыруға болады.

Абсолютті шамада НТӨ = НТӨ (Q) + НТӨ (Ф)

НТӨ₁ – НТӨ₀ = (V₁ – V₀) Ф₁ + (Ф₁ – Ф₀) V₀

1	42000 – 40000 = (1,0 – 0,978) – 42000 + (42000 – 40896)* 0,9781 2000 мың = 920 + 1080
2	30000 – 28000 = (0,9375 – 0,9301) – 32000 (32000 – 30104)* 0,9301 2000 мың = 236, 5 + 1763, 5
1 - 2 бірге	НТӨ = НТӨ (V) + НТӨ (ƩФ) ƩНТӨ1 – ƩНТӨ0 = (V1 – V0) ƩФ1 + (ƩФ1 – ƩФ0) V0 72000 – 68000 = (0,9730 – 0,9577) * 74000 + (74000 – 71000) * 0, 9577 4000 мың = 1, 127 + 2873

Тақырып 5. Құрал – жабдықтар және техникалық прогресс статистикасы

Дәріс сұрақтары:

1.Өндірістің электрофикация көрсеткіші

2. Өндірісті химиялау көрсеткіштері

3. Құрылғылар статистикасы

3.1.Құрылғылардың қуатының көрсеткіші

3.2.Саны бойынша құрылғыларды пацдалану көрсеткіші

3.3. Уақыт, қуат және жұмыс көлемі бойынша құрылғыларды пайдалану көрсеткіштері
1. Өндірістің электрификация көрсеткіші боп өндірістік және күш процесстерінің электрофикация коэффициенттері табылады.

Күш процесстерінің электрофикация коэеффициенттері – электр моторлары мен өндірілген электр энергиясын күштік процесстерге қолданылатын жалпы энергияға бөлу арқылы есептеледі.

Өндірістің электрофикациялау еңбектің электрмен, энергиямен қарулануының өсіміне әкеледі.
2. Өндірісті химиялау көрсеткіштері

Типтік мысал.



К_х1. =_ =0.333

динамикасы К_х1 :К_хо.=0,333 : 0,308=1.082
3. Құрылғылар статистикасы
3.1. Өнеркәсіптік құрылғылар қуатының әр түрлі көрсеткіштерімен сипатталады. Кәсіпорындағы өндірістік процессті қамтамасыз ететін энергетикалық қуат, механикалық период қуатының жиынтығы ретінде (машиналарына) қызмет көрсететін механикалық двигательдер қуаты және электрлік қуат (электр моторлары мен электр аппараттарының қуаты) жиынтығы ретінде анықталады.

Энергетикалық қуат механикалық және электрлік (электр моторлары) приводы қуатынан тұрады. Энергия мөлшері де сол сияқты анықталады. Бірақ қуатының орнына энергия қабылданады.

Құрылымын пайдаланудың қарапайым сипаттамасы болып есепті кезеңде іс – жүзінде жұмыс істеген құрылымының үлес салмағы табылады. Олар белгілі бір күнге және кезеңге (ай, квартал, жыл) есептелуі мүмкін.

Кезектілік коэффициенті жұмыс істелген күн санына бөлу арқылы анықталады.
3.3. Уақыт, қуат және жұмыс көлемі бойынша құрылғыларды пайдалану көрсеткіштері

Экстенсивті жүк коэффициенті құрылғының жұмыс уақыты бойынша пайдалануын сипаттайды. Ол құрылғының іс – жүзіндегі жұмыс уақытын, құрылғының уақыт қорына бөлу жолымен есептеледі.

Интенсивті жүк коэффициенті құрылғының қуаты бойынша пайдалануды сипаттайды. Бұл двигательдің іс – жүзіндегі орташа қуатын максимальді тиімді қуатқа бөлу арқылы есептеледі.

Интегралды жүк коэффициенті – бұл есепті кезеңге іс – жүзінде дайындалған өнімнің жоспарда қарастырылған өнім санына қатынасы.