Ошиқлар майдони بسم الله الرحمن الرحيم муқаддима

Агар сен айтсангки: “Жиҳодга чиқмаслигимнинг сабаби, менинг тоқатим хотинимнинг фироқига етмайди. Мен унинг жамолига шайдою, висолига ўрганиб қолганман, мен у билан ўзимни шодон, бахтли ҳис қиламан”.

Гарчи сенинг рафиқанг замона аёллари ичида энг гўзали бўлса ҳам…, унинг аввали нима эдию, охири нима бўлади. Буни яхшилаб ўйлаб кўрган одам жуда яхши билади. Сенинг аёлинг шу икки нарса орасидаги бир нарса-да. Энди қулоқ тут. Мен сенинг бу гўзал маҳбубангга бир таъриф берай. Уни узрли ҳолатлари сени ярим умрида ўз висолидан маҳрум этади. Унинг сенга бўлган итоатидан кўра исёни кўпроқ Агар зийнатланиб турмаса, тўзиб-пахмайиб кетади. Сен умр бўйи уни рози қилиш учун ҳаракат қиласан, лекин уни кўпинча норози ҳолда топасан. Аччиғи келиб қолган пайтида сени бутунлай инкор этиб юборади.

19. Имом Бухорий ва Муслим ибн Аббосдан қилган ривоятларида Росули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг ношукурлиги ҳақида гапириб:

لوأَحْسَنْتَ إِلى إحداهُنَّ الدَّهر، ثمَّ رأَتْ منك قالت:ما رأيْتُ منك خيرًا قطّ.

“Сен аёллардан бирига бир умр яхшилик қилиб келсанг ва бир марта яхшилик қила олмасанг, мен сендан ҳеч яхшилик кўрмадим“-, дейди.

Сен ундан арзимас нарсани талаб қилсанг, унинг ҳижронидан, ундан ажралиб қолишдан қўрқсанг. Унинг муҳаббати сени қаттиқ машаққатларга ундайди ва ҳалокатларга ирғитади. Унинг озгина хоҳишини рўёбга чиқараман, унинг муродини ҳосил қиламан, деб ўзингни ҳалок қиласан. Агар сенда йўқ бўлиб қолса, сендан юз ўгириб бошқани истаб қолади ва сени ёқтирмаслигини изхор қилади. Эпласанг хотин қил, бўлмаса талоғимни бер, дейди.

Гапнинг қисқаси, сени у билан ҳаёт кечиришинг ва ҳамсуҳбат бўлишинг сенга машаққату торликлар эвазига давом этади. Ажабо, шундай аёлнинг муҳаббати сени нурдан яралган, улкан қасрлар соясида, неъматлар лиқ тўла сурурли диёрларда бўлган ҳуру-айн висолига етишдан тўхтатиб, манъ қилиб қўйса!

Аллоҳга қасамки, шаҳиднинг қони қотмай туриб икки кўзи билан ҳури айн ҳусну жамолини кўришга муяссар бўлади. У ўта гўзалдир, ёш қиздир, гўёки ёқут-маржондир, сендан аввал унга на инсон ва на жин қўл урмагандир. Унинг сўзлари мулойим, қоматлари келишган, сочлари тим қора, қоматлари келишган, қовоқлари нозиккина, ҳусни жамоли кўркаму беқиёсдир. Ҳидлари хушбўй, агар дунёга биттаси чиқса, осмон билан ернинг ораси мушк ҳидига тўлиб кетади. Сухани ширин, хулқи гўзал, хулқи ажиб бир гўзалки, таърифига қалам ожизлик қилади. Қараган сайин қарагинг келади. Қанча кўп ҳамсуҳбат бўлсанг, шунча оҳанрабоси ортиб, мойиллигинг ошиб боради. Ақлли инсон шундай неъмат таърифини эшитиб, унинг висолига ошиқмайдими?

Билгилки, бу дунёда ўз рафиқангдан иложсиз равишда ажрайсан. Агар аёлинг солиҳа аёл бўлса, Аллоҳ сизларни албатта охиратда бирга қилиб қўяди. Ўртангизда иложсиз бир ажралиш бор. У ўлимдир. Аёлинг солиҳа бўлса уни жаннатда албатта топасан ва бу топишингда у бутунлай бошқача бўлади. Унинг ёмон сифатлари бутунлай йўқолиб, хулқи гўзаллашган, қоматлари келишган, ранги-рўйи гўзаллашган қиз ҳолига қайтиб, ҳайзу-нифосдан батамом покланган. Ҳатто гўзаллик бобида ҳурлардан афзал ҳолатда учрашасан.

Агар сен бугунги кунда ўз аёлингни Аллоҳ йўлида жиҳод учун тарк этиб кетсанг, тез кунда Аллоҳ унинг ўрнига яхшироғини беради. Агар у аҳли жаннатлардан бўлса, албатта бирга бўласан. Эй алданган инсон! Сени бу дунёнинг ўткинчи неъматларию унинг зеб-зийнатлари абадий бахтга муяссар бўлишдан маҳрум этиб қўймасин. Бу дунё шундай дунёки, унинг кўпи оз, азизи хор, бадавлати фақир, улуғи ҳақир, офатлари бисёр ва вафосидан жафоси кўп дунёдир.

II боб

АЛЛОҲ ЙЎЛИДАГИ ЖИҲОД ВА МУЖОҲИДЛАРНИНГ ФАЗИЛАТЛАРИ ҲАҚИДА

لا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ. فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً. وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى. وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا(95) دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا(96)

“Мўминлардан ўзлари бешикаст бўлиб туриб (жиҳодга чиқмай) ўтириб олган кишилар билан Аллоҳ йўлида мол ва жонлари ила курашган зотлар баробар бўлмайди. Аллоҳ молу жонлари билан курашган зотларни (бирон узр сабабли жиҳодга чиқмай) ўтириб олган кишилардан ҳам бир даража афзал қилди ва барчаларига гўзал оқибатни (яъни жаннатни) ваъда қилди. Ҳамда Аллоҳ жиҳод қилгувчиларни ўтириб олувчилардан улуғ мукофот – Ўз томонидан бўлажак юксак даражалар, мағфират ва марҳамат билан афзал қилди. Аллоҳ мағфиратли, меҳрибон бўлган зотдир”. “Нисо” сураси, 95-96-оятлар.

فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا . (سورةالنِّساء: 74)

“Аллоҳ йўлида бу ҳаёти дунё эвазига охиратни сотиб оладиган зотлар жанг қилсинлар. Ким Аллоҳ йўлида жанг қилиб ўлдирилса ёки ғалаба қилса, унга улуғ мукофот ато этажакмиз”. “Нисо” сураси, 74-оят.

الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُوْلَئِكَ هُمْ الْفَائِزُونَ (20) يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِّنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِيهَا نَعِيمٌ مُّقِيمٌ (21) خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ . (سورةالتوبة:20-22)

“Иймон келтирган, ҳижрат қилган ва Аллоҳ йўлида молу жонлари билан курашган зотларнинг Аллоҳ наздидаги даражалари жуда улуғдир ва ўшалар (бахт-саодатга) эришувчидирлар. Парвардигорлари уларга Ўз тарафидан раҳмат ва ризолик ҳамда улар учун бўладиган жаннатлар хушхабарини берурки, у жаннатларда доимий неъматлар бордир. Улар ўша жойларда абадий қолурлар. Дарҳақиқат, фақат Аллоҳнинг ҳузуридагина улуғ ажр бордир”.“Тавба”, 20-22-оятлар.

إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنجِيلِ وَ الْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ( سورة التوبة:111)

“Албатта, Аллоҳ мўминларнинг жонларини ва молларини улардан жаннат баробарига сотиб олди – улар Аллоҳ йўлида жанг қилишиб (кофирларни) ўлдирадилар ва (ўзлари ҳам Аллоҳ учун шаҳид бўлиб) ўлдириладилар. (Бундай мўминларга жаннат берилишига) Аллоҳ Таврот, Инжил ва Қуръонда Ўзининг ҳақ ваъдасини бергандир. Аллоҳдан ҳам аҳдига вафодорроқ ким бор? Бас, (эй мўминлар), қилган бу савдоларингиздан шод бўлингиз. Мана шу ҳақиқий буюк бахтдир”. “Тавба” сураси, 111-оят.

يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ (سورة محَمَّد:7)

“Эй мўминлар, агар сизлар Аллоҳга ёрдам берсангизлар (яъни Унинг йўлида жиҳод қилсангизлар), У зот ҳам сизларга ёрдам берур ва жанг майдонида қадамларингизни собит-барқарор қилур”. “Муҳаммад” сураси, 7-оят.

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِه ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ . (سورة الْحجُرات:15)

“Ҳақиқий мўминлар фақат Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига иймон келтириб, сўнгра (ҳеч қандай) шак-шубҳа қилмаган ва молу жонлари билан Аллоҳ йўлида курашган зотлардир. Ана ўшаларгина (ўз иймонларида) содиқ бўлган зотлардир”.“Ҳужурот” сураси, 15-оят.

يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِيكُمْ مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ(10) تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِه وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ (11) يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ(12) وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِيبٌ وَبَشِّرْ الْمُؤْمِنِينَ(13) يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُنُو~ا أَنْصارَ اللهِ كَما قَالَ عِيْسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوَاريِّينَ مَنْ أَنْصارِى~ إلَى اللهِ. قالَ الْحَوارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصارُاللهِ .فَئامَنَتْ طَّآئِفَةٌ مِّنْ بَنِى~إِسْرَآئِيلَ وَكَفَرَتْ طَّآئِفَةٌ. فَأيَّدْنَاالَّذِيْنَ ءَ امَنُواْ عَلَى عَدُوِّهِمْ فَأصْبَحُواْ ظَاهِرِيْنَ

“Эй мўминлар, сизларга аламли азобдан нажот берадиган бир “тижорат”ни кўрсатайми? (Ўша “тижорат” мана будир) – Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига иймон келтирурсизлар ва Аллоҳ йўлида мол ва жонларингиз билан жиҳод қилурсизлар. Мана шу агар билсангизлар ўзларингиз учун энг яхши иш(дир). (Агар шундай қилсангизлар, Аллоҳ) сизларнинг гуноҳларингизни мағфират қилур ҳамда сизларни остидан дарёлар оқиб турадиган жаннатларга ва абадий жаннатлардаги покиза масканларга киритур. Бу эса улуғ бахтдир. Ва (Аллоҳ сизларга) яна бошқа сизлар суядиган (бир неъматни ҳам берурки, у) Аллоҳ томонидан бўлган ғалаба ва яқин (да рўй бергувчи Макка) фатҳидир. (Эй Муҳаммад), мўминларга мана шу хушхабарни етказинг! Эй мўминлар, сизлар ҳам худди (ҳаворийлар каби) Аллоҳнинг ёрдамчилари бўлингиз! – Ийсо бинни Марям ҳаворийларга: “Аллоҳга (яъни унинг динига даъват қилишимда) ким менинг ёрдамчим бўлур?” деганида, ҳаворийлар айтдилар: “Биз Аллоҳнинг (динига) ёрдам бергувчилармиз”. Бас, бани Исроилдан бир тоифа (одамлар Ийсога) иймон келтирди ва бир тоифа кофир бўлди. Бас, Биз иймон келтирган зотларни душманларидан кучли қилиб, улар (кофирлар устига) ғолиб бўлиб қолдилар”.“Саф” сураси, 10-14.

Жиҳоднинг фазилатлари ҳақидаги оятлар жуда кўп. Жиҳоднинг фазилатларини санаб адо қилиб бўлмайди. Биз уларнинг муҳимларинигина эслаб ўтамиз.

ЖИҲОД АМАЛЛАРНИНГ АФЗАЛЛАРИДАН ЭКАНЛИГИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ

20. Имом Бухорий ва Муслим Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан қилган ривоятларида у киши :

سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ: أَيُّ الْعَمَلِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: الصَّلَاةُ علي وَقْتِهَا. قُلْتُ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: بِرُّ الْوَالِدَيْنِ. قُلْتُ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ.

– Ўз вақтида ўқилган намоз, – дедилар.

– Ундан сўнг қайси? – дедим.

– Ота-онага яхшилик қилиш, – дедилар.

– Ундан сўнгчи? – дедим.

– Аллоҳ йўлидаги жиҳод, – дедилар.

21. Имом Байҳақий ва ад-Доримий Абу Қатода ал-Ансорийдан қилган ривоятларида бундай дейди:

خطب رسولله فذكَرَ الجهاد، فلم يُفَضِّل عليه شيئاً، إلاالصلاة المكتوبة..

“Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз хутбаларида жиҳод ҳақида гапириб: Фарз амалларидан бошқа бирор амал жиҳоддан афзал эмаслигини айтдилар”.

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳума: “Аллоҳ йўлидаги жиҳод, фарз намозидан кейинги энг афзал амалдир” дер эдилар.

24. Имом Муслим Абу Қатода Ал-Ансорий розияллоҳу анҳудан қилган ривоятларида:

أنَّ رَسُولَ اللَّهِ جطيباً، فَذَكَرَ أَنَّ الْجِهَادَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْإِيمَانَ بِاللَّهِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ .فَقَامَ رَجُلٌ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ: أَرَأَيْتَ إِنْ قُتِلْتُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ تُكَفَّرُ عَنِّي خَطَايَايَ كلها؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ : نَعَمْ، إِنْ قُتِلْتَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَأَنْتَ صَابِرٌ مُحْتَسِبٌ مُقْبِلٌ غَيْرُ مُدْبِرٍ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: كَيْفَ قُلْتَ؟ قَالَ: أَرَأَيْتَ إِنْ قُتِلْتُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أَتُكَفَّرُ عَنِّي خَطَايَايَ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ: نَعَم،ْ وَأَنْتَ صَابِرٌ مُحْتَسِبٌ، مُقْبِلٌ ،َيْرُ مُدْبِرٍ. .إِلَّا الدَّيْنَ! فَإِنَّ جِبْرِيل قَالَ لِي ذَلِكَ.

Росули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам хутбада Аллоҳ йўлидаги жиҳод ва Аллоҳга бўлган иймон амалларнинг энг афзали эканлигини айтдилар. Шунда бир одам ўрнидан туриб: Ё Росулулоҳ, агар мен Аллоҳ йўлида ўлдирилсам, бу ҳол менинг барча хато-гуноҳларимга каффорат бўладими? – деди.

Шунда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

Барча гуноҳларимга каффорат бўладими? – деди.

ЖИҲОД МАСЖИД АЛ-ҲАРОМНИ ОБОД ҚИЛИШДАН АФЗАЛЛИГИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ

25. Имом Муслим Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳудан қилган ривоятларида у киши бундай дейди:

كُنْتُ عِنْدَ مِنْبَرِ رَسُولِ اللَّهِ. فَقَالَ رَجُلٌ : مَا أُبَالِي أَنْ لَا أَعْمَلَ عَمَلًا بَعْدَ الْإِسْلَامِ، إِلَّا أَنْ أُسْقِيَ الْحَاجَّ! وَقَالَ آخَرُ: لا أُبَالِي أَنْ لَا أَعْمَلَ عَمَلًا بَعْدَ الْإِسْلَامِ إِلَّا أَنْ أَعْمُرَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ! وَقَالَ آخَرُ: الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَفْضَلُ مِمَّا قُلْتُمْ! فَزَجَرَهُمْ عُمَرُ بن الخطاب ، وَقَالَ: لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ عِنْدَ مِنْبَرِ رَسُولِ اللَّهِ ، وَهُوَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ. وَلَكِنْ إِذَا صَلَّيْتُ دَخَلْتُ فَاسْتَفْتَيْتُهُ فِيمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ.

Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минбарларининг олдида ўтирган эдим, одамлардан бири:

– Мен Исломни қабул қилдим, энди қолган умримни ҳожиларга сув бериб, уларга хизмат қилиш билан ўтказаман. Менга бошқа нарса керак эмас,- деди. Иккинчи бир одам:

– Мен эса умримни Масжид ал-Ҳаромни обод қилиш билан ўтказаман, бошқа нарса керак эмас,- деди. Шунда:

– Йўқ! Аллоҳ йўлида қилинган жиҳод сизлар айтган амаллардан афзалроқдир,-деди Умар ибн ал-Хаттоб. Сўнг уларни койиб берди-да:

– Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг минбарлари олдида шовқин қилманглар. Бугун жума куни бўлса. Жума намозидан сўнг сизлар талашган гапни Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўраб биламан,-дедилар. Мана шу аснода ушбу ояти карима нозил бўлди:

أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِي سَبِيلِ اللهِ لاَ يَسْتَوُ,نَ عِنْدَ اللهِ وَاللهُ لاَ يَهْدى الْقَوْم الظَالِمِينَ

“Сизлар ҳожиларга сув беришни ва Масжид ал-Ҳаромни обод қилишни – Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган ҳамда Аллоҳ йўлида жиҳод қилган зотлар(нинг амалларига) тенг, деб билдингизми? Улар (яъни мўминлар билан мушриклар) Аллоҳ наздида тенг эмаслар! Аллоҳ золим қавмни ҳидоят қилмас”. Тавба, 19

28. Ибн Можжа ва Ибн Хузайма Оиша розияллоҳу анҳодан қилган ривоятларида бундай дедилар:

قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلْ عَلَى النِّسَاءِ مِنْ جِهَادٍ؟ قَالَ: نَعَمْ عَلَيْهِنَّ جِهَادٌ لَا قِتَالَ فِيهِ، الْحَجُّ وَالْعُمْرَةُ.

Мен: - Ё Росулуллоҳ, аёлларга ҳам жиҳод фарзми? – деб сўрадим.

У киши соллаллоҳу алайҳи васаллам: - Аёллар учун бир жиҳод борки, унда жанг йўқ, бу ҳаж ва умрадур, – деб жавоб қилдилар”.³²

Ибн Асокир Муфаззал ибн Фузолaдан, у ўз отасидан берган хабарда бундай дейилган:“Амирал мўминин Абдулмалик ибн Марвон қаттиқ касал бўлиб ётган пайтда қавм унинг зиёратига изн сўради. Қавм зиёратга кирган пайтда у киши уларга қарата бундай деди: “Сизлар менинг олдимга дунёимнинг тугаши, охиратимнинг бошланиши асносида кирдиларинг! Мен ўтган ишларимни эсга олиб ўтирган эдим. Мен учун энг умидли амалим – Аллоҳ йўлидаги ғазотларимдир. Мен лаззат оладиган нарса ҳам мана шу амаллардур. Сизлар бу хабис эшиклардан йироқ бўлинглар”³³.Яъни, Абдулмалик ибн Марвон уларни султонларнинг эшигига яқинлашишдан қайтарди.

У мўминлар амири бўлишдан олдин, тобеъин уламоларидан бўлиб, Румга қарши денгиз жиҳодларида ғазот қилган. Хатиб ал-Боғдодий “Боғдод тарихи” китобида Муҳаммад ибн Фузайл ибн Иёздан ҳикоя қилади. Унда Муҳаммад ибн Фузайл:

Абдуллоҳ ибн Муборакни тушимда кўрдим, унга:”Қайси амалларни афзал кўрдинг?” – дедим. Шунда у:”Сени қилаётган амалларни”, – деди. Мен унга: ”Рибот ва жиҳодними?” – дедим. У: ”Ҳа”,- деди. Мен: “Сенга Аллоҳ қандай муомала қилди?” – деб сўрадим. У: “Менинг гуноҳларимни мағфират ва яна мағфират қилди”³⁴,- деди.

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ғазавотни зикр қилиб, йиғлаб юбордилар ва шундай дедилар:“Бундан кўра савоблироқ иш йўқ. Душман билан тўқнашиб, юзма-юз туриб жанг қилишдан афзалроқ савоб йўқ. Душман билан курашаётган кимсалар – улар Исломни, мусулмонларни ва уларнинг ор-номусларини ҳимоя қилувчилардир. Бунданда афзалроқ амал борми? Одамлар омонликда, улар хавфда бўлишади. Улар Аллоҳ йўлида ширин жонидан кечганлардир”.³⁵

АЛЛОҲГА ЭНГ СУЮКЛИ АМАЛ – ЖИҲОД ЭКАНЛИГИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ

29. Имом Термизий, Байҳақий ва Ҳоким Абдуллоҳ ибн Салом розияллоҳу анҳудан қилган ривоятларида:

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَلَامٍ قَالَ قَعَدْنَا نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ فَتَذَاكَرْنَا. فَقُلْنَا، لَوْ نَعْلَمُ أَيَّ الْأَعْمَالِ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ لَعَمِلْنَاهُ.

سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

َيا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنوا لِمَ تَقُولُونَ مَالاَ تَفْعَلُونَ . كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللهِ أَنْ تَقُولُوا ما لاَ تَفْعَلُونَ. إِنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّذِيْنَ يُقاتِلُونَ فِي سَبيلِهِ، صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ.. (سورة:1-4).

“Осмонлардаги ва ердаги бор нарса Аллоҳга тасбеҳ айтди. У қудрат ва ҳикмат соҳибидир. Эй мўминлар, сизлар нега ўзларингиз қилмайдиган нарсани (қиламиз деб) айтурсизлар?! Сизларнинг ўзларингиз қилмайдиган ишни (қиламиз, деб) айтишларингиз Аллоҳ наздида ўта манфур (ишдир). Албатта Аллоҳ Ўзининг йўлида гўё туташ бинолардек бир сафга тизилган ҳолларида жиҳод қиладиган зотларни севар”. “Саф” сураси, 1-4-оятлар.

قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سَلَامٍ: فَقَرَأَهَا عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ

Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу оятларни ўқиб бердилар.³⁶

30. Имом Байҳақийнинг бошқа бир ривоятида Ибн Салом розияллоҳу анҳу бундай дейди:

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَلَامٍ قَالَ تَذَاكَرْنَا بَيْنَنَا فَقُلْنَا أَيُّكُمْ يَأْتِي رَسُولَ اللهِ فَيَسْأَلَهُ أَيُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ !وَهِبْنَا أَنْ يَقُومَ مِنَّا أَحَدٌ .فَدَعا رَسولُ اللَّهِ أولئك النَّفرَ رَجُلًا رَجُلًا حَتَّى جَمَعَنَا وَنزَلتْ فيهِم هذهِ السُّرة: (سَبَّحَ لِلَّهِ … ) فَقَرَأَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَى آخِرِهَا.

“Биздан ҳеч ким Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам олдиларига бормади. У киши соллаллоҳу алайҳи васалламдан бу нарсани сўрашга тортиндик. Лекин Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизларни битта-битта ҳузурларига чақирдилар, биз йиғилгач, ҳақимизда нозил бўлган “Саф” сурасининг ҳаммасини ўқиб бердилар”.³⁷

МУЖОҲИДЛАР АЛЛОҲ НАЗДИДА ОДАМЛАРНИНГ ЭНГ АФЗАЛИ ЭКАНЛИГИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ

لا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا(95) دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَ،ْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ ،َفُورًا رَحِيمًا. (النِّساء :95-96)

“Мўминлардан ўзлари бешикаст бўлиб туриб (жиҳодга чиқмай) ўтириб олган кишилар билан Аллоҳ йўлида молу жонлари билан курашган зотлар баробар бўлмайди. Аллоҳ молу жонлари билан курашган зотларни (бирон узр сабабли жиҳодга чиқмай) ўтириб олган кишилардан ҳам бир даража афзал қилди ва барчаларига гўзал оқибатни (яъни жаннатни) ваъда қилди. Ҳамда Аллоҳ жиҳод қилувчиларни ўтириб олгувчилардан улуғ мукофот – Ўз томонидан бўлажак юксак даражалар, мағфират ва марҳамат билан афзал қилди. Аллоҳ мағфиратли, меҳрибон бўлган зотдир”.

“Нисо” сураси, 95-96-оятлар.

31. Имом Бухорий ва Муслим Абу Саид Ал-Худрий розияллоҳу анҳудан қилган ривоятларида:

أتي رَجُلٌ رَسُولَ الله ، فقَالَ: أَيُّ النَّاسِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: مُؤْمِنٌ يُجَاهِدُ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ. قَال:َ ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ: رَجُلٌ مُعْتَزِلٌ فِي شِعْبٍ مِنَ الشِّعَابِ يَعْبُدُ رَبَّهُ، وَيَدَعُ النَّاسَ مِنْ شَرِّهِ.

“Бир киши Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келдида:

Одамларнинг энг афзали ким, - деб сўради.

Аллоҳ йўлида молу жони билан жиҳод қилувчи мўмин киши-, деб жавоб бердилар Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам.

Ундан кейинчи? – сўради у киши.

Имом Нававий ушбу ҳадис шарҳида бундай дейди: - ҳадиси шарифдаги конорадан мурод – ёлғиз ҳолатда, одамлардан четланиб ибодат билан машғул бўлиш, гарчи ўз уйида бўлса ҳам. Фақат тоғда бўлиши шарт эмас”.³⁹

Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам очиқ баён қилиб бундай деганлар:

أنَّ الْجهادَ أفْضَل منَ الْعزْلةِ وَالتَّفرُّغِ للْعبادَةِ.

“Жиҳод – узлатда ибодатга машғул бўлиш учун бўлган хилватдан афзал”.

Бунга Аллоҳнинг мана бу қавли ҳам далолат қилади:

لا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا(95)

“Мўминлардан ўзлари бешикаст бўлиб туриб (жиҳодга чиқмай) ўтириб олган кишилар билан Аллоҳ йўлида молу жонлари ила курашган зотлар баробар бўлмайди”. “Нисо” сураси, 95-оят.

32. Имом Муслим Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилган ривоятида Росулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассалламдан сўрадилар:

مَا يَعْدِلُ الْجِهَادَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟. قَالَ:لَا تَسْتَطِيعُونَهُ!. فَأَعَادُوا عَلَيْهِ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا، كُلُّ ذَلِكَ يَقُولُ: لَا تَسْتَطِيعُونَهُ. ثم قَالَ: مَثَلُ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ الْقَانِتِ بِآيَاتِ اللَّهِ، لَا يَفْتُرُ مِنْ صَلَاةٍ وَلَا صِيَامٍ حَتَّى يَرْجِعَ الْمُجَاهِدُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ.

Ё Росулуллоҳ, Аллоҳ йўлидаги жиҳодга қайси амал баробар бўлади? – деб сўради.

Тоқатларинг етмайди,- дедилар.

Икки-уч бор сўрадилар, шунда ҳам:

Тоқатларинг етмайди,- деб жавоб бердилар.

Сўнгра айтдилар:

“Аллоҳ йўлидаги жиҳодни, мужоҳид уйидан чиққан пайтда рўза тутиб масжидга кирган ва кечалари қоим бўлиб ибодат қилган, мужоҳид уйига киргунча рўзасини ва ибодатини йўқотмай турган киши амалига қиёслаш мумкин”.⁴⁰

33. Имом Бухорийнинг Абу Ҳурайрадан келтирган бошқа бир ривоятларида бундай дейилган:

قَالَ:يَا رَسُولَ الله: دُلَّنِي عَلَى عَمَلٍ يَعْدِلُ الْجِهَادَ؟ لَا أَجِدُهُ. ثم قَالَ: هَلْ تَسْتَطِيعُ إِذَا خَرَجَ الْمُجَاهِدُ أَنْ تَدْخُلَ مَسْجِدَكَ فَتَقُومَ وَلَا تَفْتُرَ وَتَصُومَ وَلَا تُفْطِرَ؟ قَالَ الرجل: وَمَنْ يَسْتَطِيعُ ذَلِكَ؟..

Росулуллоҳнинг саҳобаларини жиҳодга тенг бўлган амалга кучлари етмаса, бизга ўхшаган нотавонлар бу ҳақда оғиз очмасалар ҳам бўлаверади.

Эй Аллоҳим, бизларни бу ғафлат уйқусидан уйғотгин! Дорул фанони тарк этмасимиздан олдин Ўзингнинг йўлингда жиҳод қилишни насиб этгин. Барча яхшиликларни ўзингдан умид қиламиз. Ла ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ.

Ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳу минбар устида туриб хутба ўқиётиб бундай деганлар: “Эй Мадина аҳли! Аллоҳ йўлидаги жиҳоддан бўлган ўз насибаларингни олмайсизларми? Шом, Миср, Ироқ аҳлидан бўлган биродарларингни кўринглар. Улар қандай жиҳод қилишаяпти?! Аллоҳга қасам бўлсинким, сизларнинг Аллоҳ йўлида жиҳодда ўтказган бир кунларинг, ўз уйингизда доимий рўзадор бўлиб, тўхтовсиз намоз ўқиб ўтказган минг кунларингдан яхшироқдир”.