Сабаққа дайындалуға арналған сұрақтар

1.ДТДА

3. Ревматологиялық ауруға әкелуші факторлар

4. Клиникасы көрінісі

5. Ағымының ерекшелігі.

6. Диагностика тәсілдері.

7. Емдеу жоспары.

8. Алдын-алу
Негізгі білім бойынша:

1.Балалардағы қанайналым және тірек қимыл жүйесінің анатомиялық физиологиялық ерекшеліктері .

2.Бета-гемолитикалық стрептококтың ағзаға әсер ету ерекшеліктері.

3. Қанның қалыпты көрсеткіштері.

• 
  Түнгі уақытта аяқтың ауыруы – жалпақтабан мен гиперурикемияда болады.
  
• 
  «Бойдың ауырсынуы» - гипоксия, бұлшықеттердің тартылуында болады.
  
• 
  Артралгия – жұқпалы және ревматикалық ауруларда.
  

• Аурудың анамнезі мен анализдерін жинау.

• Терілік және артриттік синдромдарды анықтап бағалау.

• Емге ригидті рецидивтеуші моносиндромды бағалау (Верльгоф синдромы , кіші хорея, синдром Рейно, аутоиммунды гемолитикалық анемиялар, дискоидты жегі).

• Полисерозиттерді анықтау.

V. Клиникалық қан анализі.

.• Зәр анализі.

Максимальды:

• Биохимиялық қан анализі.

• LЕ-клеткаға қан анализі, антинуклеарлы фактор, ДНК ға антидене

• Иммунофамма.

• ЦИК ке қан анализі.

• ЭКГ.ФКГ.

• ЭХОКГ

• Іш қуысы ағзаларының УДЗсы.

• Реберг сынамасы, рентгенограмма.

• Зақымданған тері, қантамыр, буынның синовиальды қабатының биопсиясы.

• Өкпе рентгенографиясы, спирография.

• Көз түбін қарау.

• Консультациялар: отоларингологтың, невропатологтың.
7. Сабақтың мазмұны:

• 
  Өзіндік жұмыс (лабороториялы зерттеу, нуқаспен жұмыс, практикалық дағдыларды үйреніп және бекіту, анамнез жинау, клиникалық қарау және диагностика кабинетімен жұмыс жасау т.б)
  
• 
  Оқытушымен жұмыс жасау (жеке дара және топпен СӨЖ нәтижелерін талқылау, клиникалық талқылау және т.б)
  
• 
  Қорытынды және бастапқы білім деңгейін бақылау (тест, ситуациялық есептер, тәжірибелік дағдылар т.б.).
  

1.ЖҚН белгілеріне тән емес:

а) теріде тыртық өзгерістер

б) гепатолиеналды синдром

в) кардит

г) полиартрит, полисерозит

д) бетінде эритема «көбелек» түрінде
2.ЖҚН тері өзгерістеріне тән:

а) бетінде және мұрнында «көбелек»

б) құйрығында майда геморрагиялық бөртпелер

в) телеангиоэктазия

г) «қылышты соққы»

д) қызыл периорбиталды ісік

3. ЖҚН-не жүрек өзгерісі тән:

а) перикардит

б) миокардиодистрофия

в) ырғағының бұзылуы

г) кардит

д) полиартрит

4.ЖҚН-ң негізгі емі болып:

а) глюкокортикоидтер

б) антибиотиктер

в) физиоемі

г) вит.Д

д) висмут дәрілері

5.ЖҚН-ң комплексті еміне жатпайтын:

а) диета, төсек тәртібі,ЕФК

б) галазолин

в) глюкокортикоидтер

г) стероидты емес дәрілер

д) тимус дәрілері

Қыз 12 жас, дәрігерге эритемалы көбелек, буын ауруына, жалпы әлсіздікке шағымданды. Жалпы жағдайы орташа ауырлықта. Аран айқын гиперияланған. Бетінде эритематозды көбелек, тізе буындары ауырсынуы байқалады. Қанда LЕ денелері оң.

2 Ем жоспары

№ 2. Есеп.

Бала 8 жаста. Шағымы дене қызуы көтерілуіне, әлсіздікке, науқассыздыққа, буын ауруына, азаңғы қырысу байқалады. Анасы айтуы бойынша 1 апта бұрын баласы ангинамен ауырған, ем қабылдамаған.

Соңғы жылдары асқорыту жүйесінің патологиясы ішінде 70-80% гастрит, гастродуаниттер және ойық жара аурулары жиі кездесуде.

«қышқылтәуелді аурулар» деген түсінік пайда болғаннан бастап гастроэнтерологияда жаңа бөлім ашылды –Нр –ассоциативті аурулар Helicobacter pylori инфекциялары шақырылған. Бұл инфекциялық агент кілегей қабаттың эпителиоциттеріне әсер етеді. Осының әсерін кілегей қабатының атрофиясы пайда болады. Созылмалы дуаденит және 12-елі ішектің ойық жара ауруларының функциональды өзгерістері асқазан ішек жолдарының қосымша ауруларына алып келеді, жиі асқазанда. Тұқым қуалайтын бейімділік негізгі орында. Ата-аналары асқазан ішек жолдары ауруымен ауыратын балалардың созылмалы гастродуаденит 7,5 есе жиі кездеседі (Баранов).

4. Сабақтың мақсаты:

Дәрігер-интерн білуге тиіс:

• 
  Қалыпты және патологиялық жағдайдағы балалардағы асқорыту жүйесі органдарының анатомиясы мен патологиясы;
  
• 
  Балалардағы асқорыту жолдарында жиі кездесетін гастродуодениттер және ойық жара аурулардың этиологиясы, патогенезі, негізгі симптомдары мен синдромдары, асқынулары;
  
• 
  Асқазан-ішек жолдарының кілегейлі қабығы мен бауыр биопсиясын, полимераза байланыстыру реакциясын, иммуноферментті анализдерді, рентгенологиялық зерттеу мен компьютерлік томография, эндоскопиялық зерттеу әдістерін жүргізуге көрсеткіш;
  
• 
  Гастроэнтерогологияда қолданылатын дәрілік заттардың көрсеткіштері, қарсы көрсеткіштері мен жанама әсері;
  
• 
  Асқорыту жүйесі бойынша аурулары бар науқас балаларды диагностикалау мен емдеу хаттамасын білуге тиіс;
  

• 
  Асқазанды жууды;
  
• 
  Дуоденальды зондтауды;
  
• 
  Асқазанды зондтауды;
  
• 
  Тұйық зондтауды (тюбаж);
  
• 
  Өңеш-асқазанның рН-метриясы және ФГДС көрсеткішін бағалауды;
  
• 
  Іш қуысы органдарын УДЗ нәтижесін бағалауды;
  
• 
  Бауыр биопсиясы және асқазан-ішек жолдарының кілегей
  

1. Қалыпты және патологиялық жағдайдағы балалардағы асқорыту жүйесі органдарының анатомиясы мен патологиясы;

2.Балалардағы асқорыту жолдарында жиі кездесетін гастродуодениттер және ойық жара аурулардың этиологиясы, патогенезі, негізгі симптомдары мен синдромдары, асқынулары;

3.Асқорыту жүйесі бойынша аурулары бар науқас балаларды диагностикалау мен емдеу хаттамасын

1. 
   Балалардағы асқазан-ішек жолдарының ауруларынің балалардагы ерекшеліктері
   
2. 
   Балаларда гастродуоденитті ойык жара ауруларын обьективты интрументальді тексеру.
   

ОЖА бұл полиэтиологиялық ауру болып табылады. ОЖА туғызатын факорлардың ішінде тұқымқуалаушылық 30-40% құрайды. Бірінші кезекте асқазан сөлінің генетикалық агрессивті жоғарлауы келесі көсеткіштермен көрін

1.Тұз қышқылы сөлінің максималды жоғарлау деңгейі.

2.Зәрде және қан сары суында пепсиноген құрамының жоғарлауы . Бұл фактор аутосомды –доминантты жолмен беріліп, науқастардың дуоденальді жарасының 50% кездеседі.

3.Жауап ретінде стимуляцияға гастриннің көп бөлінуі

4.Шырышты қабатының гликопротейтерін өндіруге қабілетті асқазан сөлімен антиген жүйесіндегі АВН қабілеттілігінің жоқ болуы. Бұл науқастар дуоденальді жара ауруымен 1,5 есе жиі ауырады.

5.Экзогендік – инфекциялық, яғни Hp қатысты, В гастрит –бактериальдық ( балаларда СГД-нің 85%);

6.Эндогенді ( аутоиммундық гастрит)- асқазан клеткаларына қарсыденелер түзілуі. Көбіне жасы үлкен адамдарда, балаларда сирек 1-3%;

Эндо –экзогенді: дәрі- дәрмектер мен айқынДГР-те кездеседі ( С гастрит- химиялық немесе реактивті) Жиілігі10-12%

Клиникалық көрінісі.

ОЖА көбінесе ауырсыну синдромымен көрінеді. Ритімдік ауырсыну тән: ауырсыну аш қарынға немесе тамақ ішкен соң 1,5-2 сағ соң , кейде түнгі уақытта мазалайды,бірақ бір ерекшелігі буфелік қызметпен байланыстыратын тамақ ішкен соң ауырсынудың қоюы немесе бәсеңдеуі. Спазмолитиктерді және антоцидтерді ішкен соң ауырсынудың жоғалуы. Ауырсыну әртүрлі интенсивтілікте кездеседі,әлсізден бастап күштіге дейін, ал шыдамсыз ауырсынулар асқынбаған ОЖА –ға тән емес. Көбінесе ауырсыну эпигастрии аймағында, әсіресе оң жақ жарты бөлігінде, кейде төс артына , жүрек аймағына, оң жақ бел аймағына беріледі. Диспепсиялық бұзылыста ОЖА рефлюксті эзофагитпен бірге жүргенде жиі қыжыл пайда болады. Кейде жеңілдік әкелетін кекіру және қышқыл қосылыспен кекіру болуы мүмкін. Қайталамалы құсу эпизодтары пилородуоденальді стеноз туралы ойландыруы керек. Жүрек айну ОЖА-а тән емес, тәбеті әдетте жақсы. Ішті пальпациялау кезінде эпигастрии аймағында ауырсыну, кейде пилоробульбарлы аймақта локальді ауырсынуды байқауымызға болады. Жаралы аурулардың ауыр ағымы жараның жазылу мерзіміне байланысты.

Диагнозы

ОЖА-ның диагнозы эндоскопия көмегімен асқазан не 12 елі ішекте жаралы мүкісті анықтауға негізделеді. Эндоскопия жаңа пайда болған жара ( 1 стадиясы). Шырышты қабаттың терең дефектісінде домалақ немесе овальді болып көрінеді. Айналасы қабынған ақ фибринді жабындымен жабылған. Асқазанның және 12 елі ішектің басқа жерлеріде белсенді қабыну белгілері анық.

Эпитализация (11 стадия) Шырышты қабаттардың гиперемиясы бәсеңдейді, жара маңындағы ісінулер жойылады. Жиекиері тығыздалып ортасына қарай жылжиды. Жарақат түбі бірте –бірте фибриндерден тазаланады. Жара қызыл-ақ тұзбен бұрыш араласқан түріне ұқсас.

Жазылу кезеңі . Жарақат орнында қызыл тыртық қалады, сызықтық немесе жұлдызша тәрізді, қабырғасы деформацияланбаған немесе онсыз.

Бірақ, төңірегіндегі белсенді қабыну үрдісі сақталады, оның қайтуы 2-3 айға созылып жара орнының түрі ағарады. Асқазанның секреторлық қабілеті әдетте базальдік және үстемеленген фракцияның жоғарлауымен, антральдік бөлімнің бейтараптану мүмкіндігінің азаюымен ерекшеленіп , аурулардың 70% өңештің қышқылдану белгісі білінеді

ЕМІ

ОЖА-ның өршуінің емін стационарда жүргізген жөн. Жатқызудың абсалюттік көрсеткішіне оның асқынулары жатады.

2.Фармакоем

Антацидтер алмагель, маалокс, гастал, гастрогель.

Селективті М-холинолитиктер гастроцепин, пифамин.

Гистаминблокаторлар- циметидин, ранитидин, фомтидин, роксатидин.

ҚАТАР ЕМІ

Диспансерлік бақылау өмір бойы жүргізіледі, алғашқы жылғы өршуден соң жылына 4рет, екі жылдан соң жылына екі рет.

• 
  Өз бетімен атқаратын жұмыс (аурулармен атқаратын жұмыс, тәжірибелік дағдыны меңгеру және бекіту, анамнез жинау, клиникалық тексеру және т.б.), диагностика кабинетіндегі жұмыс және т.б.
  
• 
  Оқытушымен бірге атқаратын жұмыс ( жеке немесе топпен; өз бетімен өткізген жұмыс қорытындысын талдау, аурулардың клиникалық талдауы және т.б.).
  
• 
  Негізгі және қорытынды білім деңгейін бақылау (тест, ситуациялық есептер, тәжірибелік дағдылар т.б.).
  

Тестілер

а) Ентігу

б)Жоғары температура

в )Эпигастрия аймағындағы гастрит

г)Тырысу

д)АҚ жоғарылануы

2. Гастрит дамуының негізгі себебі:

а) Тума ақау

б) Жарақат

в) ЖРВИ-дан соң

г) Қабыну үрдісі

д) Құрттар

а)Замингер-Эллисон синдромы

б)Энтерокиназа жеткіліксіздігі

в)Ішек лямблиозы

г)Асқазан-ішек жыланкөзі

д)өт шығару жолдарының атрезиясы

4.Балаларда аш қарынға асқазан сөлінің көлемі:

а)5-40

в)60-150

д)80-120
5. Базальды секрецияның қалыпты мөлшері

1. 
   5-40
   
2. 
   50-10
   
3. 
   60-150
   
4. 
   20-250
   
5. 
   200-250
   

6. А порцияда дуоденальді сұйықтықтың қалыпты түсі

1. 
   Ашық-сары
   
2. 
   Алтын-сары
   
3. 
   Қара-жасыл
   
4. 
   Қара
   
5. 
   Ашық –жасыл
   

7. А порциясындағы дуоденальды зондтаудағы сұйықтықтың салыстырмалы тығыздығы:

1. 
   1016-1632
   
2. 
   1040-1046
   
3. 
   1008-1010
   
4. 
   1036-1040
   
5. 
   1008-1012
   

8. В порциясындағы дуоденальды зондтаудағы сұйықтықтың салыстырмалы тығыздығы:

1. 
   1016-1632
   
2. 
   1040-1046
   
3. 
   1008-1010
   
4. 
   1036-1040
   
5. 
   1008-1012
   

9. С порциясындағы дуоденальды зондтаудағы сұйықтықтың салыстырмалы тығыздығы:

1. 
   1016-1632
   
2. 
   1040-1046
   
3. 
   1008-1010
   
4. 
   1036-1040
   
5. 
   1008-1012
   

1. 
   өт айдағыш препаратының қолданғанда ауырсынудың күшеюі
   
2. 
   тамақтану кезіндегі ауырсыну
   
3. 
   толқын тәрізді ауырсыну
   
4. 
   тамақтанудан кейінгі ауырсыну
   
5. 
   күш түсуден кейінгі ауырсыну
   

Сұрақ:

2. Зерттеу әдістері

Сұрақ:

2. Негізгі зерттеу әдістері?

Сұрақ:

2.Емдеу жоспары

Асқазан - ішек жолдары күрделі химиялық зертхана, бұл жерде тамақ майдаланып, әртүрлі сөлдермен араласып, асқорыту жолдары арқылы қорытылуына қажетті уақыт ішінде жылжи отырып, сол бөліктерде тұрақтайды. Қорытылмаған және пайдаланылмаған тамақты организм сыртқа шығарып отырады.

Ішкі органдардың ішіндегі ең жиі кездесетіні – асқорыту органдарының аурулары. Гастрологияның "жауапты аймағы" өңештің, асқазанның, ұйқы безінің, ішектердің, өт қапшығының және бауырдың аурулары.

Асқазан – ішек жолының қалыпты жұмысы – ағзаның барлық мүшелері мен тіндеріне құрылыс заттарды жеткізу, себебі ағза өмірінің соңына дейін құралып, қайта құрылып отырады және өмірге қажетті энергетикалық заттар шығарады.

Балалар гастроэнтерологына келгендердің көбі: ішінде ауырсынуға, дәреттің бұзылуына, тәбеттің төмендеуіне, диспепсиялық көріністер – құсу, лоқсу, жүрек айнуға шағымданады.

Болашақ дәрігерге балалардағы ас қорыту мүшелерінің патологиясының этиопатогенезін, клиникалық көріністерін, диагностикасын жақсы білу, дұрыс күтім, диетотерапия жүргізу, науқастардың емін, алдын алуын өз уақытысында жүргізу, осы патологиямен ауырған балалар санын күрт төмендетеді.

• 
  Әртүрлі жастардағы балалардың асқорыту жүйесінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктерін;
  
• 
  Асқорыту органдарының негізгі ауруларының семиотикалары мен синдромдарын;
  
• 
  Балалардағы асқазан-ішек жолдары ауруларының зертханалық-инструменталды тексерулерін және осы анализдердің қалыпты жағдайлардағы көрсеткіштерін, оларды қорытындылауды;
  
• 
  Созылмалы гастриттердің, дуодениттер мен гастродуодениттердің, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруының этиопатогенезін, клиникалық көріністерін;
  
• 
  Созылмалы гастриттердің, дуодениттер мен гастродуодениттердің, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруының негізгі және қосымша зерттеу әдістерін;
  
• 
  Созылмалы гастриттердің, дуодениттер мен гастродуодениттердің, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруының диагностикасын, ажырату диагнозын;
  
• 
  Созылмалы гастриттердің, дуодениттер мен гастродуодениттердің, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруының қазіргі заманғы емдеу әдістерін.
  

• 
  Созылмалы гастриті, дуодениті мен гастродуодениті, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруы бар науқас балалардан анамнезін, шағымын жинауды;
  
• 
  Созылмалы гастриті, дуодениті мен гастродуодениті, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруы бар науқас балаларға клиникалық тексерулер жүргізуді (қарау, пальпация, перкуссия, аускультация және т.б.);
  
• 
  Асқазан-ішек жолдарының ауруларының негізгі белгілерін анықтап, зертханалық-инструменталды тескерулерден өткізіп, нәтижелірін клиникасымен салыстырып бағалауды жүргізуді;
  
• 
  Созылмалы гастриті, дуодениті мен гастродуодениті, асқазан және 12-елі ішек ойық жара ауруы бар науқас балаларға керекті жағдайларда жедел дәрігерлік көмек көрсетуді.
  
• 
  әртүрлі жастағы балалардың асқазанын жуу, шаю.
  

1. 
   Әртүрлі жастардағы балалардағы асқорыту жүйелерінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктері.
   
2. 
   Балалардағы асқорытудың ерекшеліктері.
   
3. 
   Асқорыту жүйелерін зерттеу әдістері (анамнез, ауырсыну, диспепсиялар, ауыз қуысын, ішті қарау, іштің пальпациясы, Курлов әдісі бойынша бауырдың өлшемі, флюктуация, аускультация, рентгенологиялық, ультрадыбыстық, эндоскопиялық тексерулер, функционалдық, биохимиялық, копрологиялық зерттеу әдістері).
   

1. 
   Клиникалық зерттеу әдістері. Жалпы қарау. Пальпациялау. Асқазан-ішек жолдарын перкуссиялау.
   
2. 
   Асқазан-ішек жолдарын аспаптық зерттеу әдістері.
   
3. 
   Балалардағы асқазан-ішек жолдары ауруларын диагностикалау алгоритмі.
   
4. 
   Балалардағы асқазан-ішек жолдары ауруларын емдеу хаттамасы.
   

Үнемі қарын ашу немесе тәбеттің жоғарылауы ұйқы безінің қабынуында (жазылу кезінде), қант диабетіндс байқалады. Кейдс бала белгілі бір астан жиренуі мүмкін. Мысалы, дисахариттік жарамсыздықта сүт тағамдарын, жемістерді пайдаланғанда білінеді.

Ас қорыту ауруларының белгілі бір шағымы - ол бала ішінің ауруы. Баланың ішінің ауруы әр түрлі, кеселдерде әр түрлі болуы мүмкін. Қысқа мерзімде қатты ауырып /10-15 мин/, сонан соң тарап кетуі мүмкін. Керісінше ұзақ уақыт /1-3 сағат, не одан да ұзақ/ орташа әлсіз ауыруы мүмкін. Іш ауруының қай жерде болатынын анықтау қажет: кеуде маңайында ма жоқ, әлде оң не сол қабырғалықта, не кіндік маңы ма? Шағым сұрау үстінде іш ауруының қандай жағдаймен байланысы бар екенін анықтаған жөн. Әсіресе тамақ ішкенде ме немесе тамақ ішіп болған соң бірер сағаттан соң бола ма, немесе аш қарынға бола ма? Ас қорытылу бұзылғанда мынандай да белгілер пайда болуы мүмкін: лоқсу, құсу, іштің жиі өтуі немесе керісінше іштің жүрмеуі, баланың ішінің кеуіп құрылдауы, кекіру, асқазанның қыжылдауы. Бұл белгілсрді тиянақты анықтау керек.

Қарап тексеру. Бұл әдісті ауыз қуысын қараудан бастайды. Ауыз қуысында ұртының, қызыл иегінің, тілінің беткі қабатының түсіне_, тазалығына көңіл аударады. Тіл бүршігінің айқындығын аңғарады. Тістің санын тексереді. Сонан соң барып баланың тамағын қарайды. Бұл кезде жұмсақ таңдайдың кілегей қабығына, бадамша бездің бетіне, оның көлеміне көңіл аударылады.

Ауыз қуысын қарап болған соң, ішті қарап және сипап /пальпация/ тексеру бір уақытта жүргізіледі. Тіпті пальпациялау екі сатыдан; беткейлі және тереңдетіп пальпациялаудан тұрады. Шалқасынан жатқан баланың ішінің сырт пішіні оның дене бітіміне сәйкес келеді. Астениктердің іші қушық тартыңқы келсе, гиперстениктердің іші жалпақ көтеріңкі болады. Іш қуысына қарай тартылу перитонитке, дизентерияда және туберкулезден болған менингитте көрінеді. Іштің үлкейіп ісінуін іштегі ісіктің ұлғаюында, созылмалы туберкулездік перитопитте, паренхимо-тоздық мүшелер үлкейгенде және бала семіргенде байқалады. Баланы тексеру үстінде іш терісіндегі вена қан тамырларының қаншалықты дамығанына да көңіл аударылу керек. Жаңа туған балаларда кездесетін кіндік сепсисінде, кіндік аймағындағы тамыр торлары жақсы білініп тұрады. Бір жастан асқан балаларда мұндай жағдай портальдық гипертензияда байқалады. Баланың ішін саусақтың басымен тым нәзік сипалау керек. Сипалау тәсілін сол жақтағы жамбас тұсынан бастап оң мықынға (яғни сағат тіліне қарсы) қарай жылжытып аударады. Сипалау, яғни пальпация арқылы ішін сыртқы бетінің гиперестезиялық аймақтарын (Захарьина-Геда аймақтары) анықтайды, іштің бұлшық еттерінің шамадан тыс тығызданып тартылуын (defans musculaire) тексереді, Щеткин-Блюмберг белгісін іздейді. Пальпация арқылы кіндік сақинасы айналасын көру керек және бауыр, талақтың шектен тыс үлкейгенін анықтау қажет.

Іштің жоғарғы бетін пальпациядан өткізген соң терең пальпация жасауға көшеді. Ең бірінші ішекті, сонан соң тоқ ішек пен асқазайды пальпациялайды. Ішектерді тексергенде олардың жуандығын, жылжымалығын, тығыздығын байқау керек. Әсіресе сигма тәрізді ішек жақсы білінеді. Оның тығыздығы, басқан уақытта ауырсынуы көбіне дизентерия ауруында білінеді. Жалпы ащы ішекті пальпациялау оңайға түспейді. Кейбір жағдайларда бүйенді де анықтауға болады. Мысалы, бүйеннің серозды және кілегей қабаты тұмауда, дизентерияда, туберкулезде қабынса, пальпация кезінде бала ауырсынады. Бүйеннің кілегей қабатында жара пайда болғанда, немесе ішектің қозғалысы нашарлағанда, нәжіс тастары пайда болғанда бүйен ішек қолға қатты және тыгыз болып білінеді. Колитте ток ішек тыгыздалып палъпация үстінде ауырады. Терсң пальпация кезіндс қарынның үлкен және кіші иінін тексереді. Қарынның атониясында қарын созылады, сондықтан қарынның үлкен иіні өз орнынан төмен түседі. Асқазанды да перкуссиялау қажет. Онда доғал дыбыстар арқылы жасалған сұйықтықтың көлемін тексеруге болады. Дыбыстың тембрі жоғарыласа, яғни тимпанитті дыбыс естілсе ауа жиналғаны білінеді.

Аускультация арқылы ішектің түйілгенін анықтауға болады. Бұл әдіс арқылы қарынның көлемімен оның орналасқан жерін де анықтайды. Қарынды аускультациялау үшін фонендоскопты төс шеміршегімен кіндік аралығында, яғни эпигастральдық аймаққа қояды.

Ұйқы безі омыртқа бағанасының бойындағы 1 см-дей аралықта қиғаш жатады. Ұйқы безі қабынған кезде безден шыққан ауырсыну арқаға, белге тарайды. Ұйқы безі ауырғанында іштің үстінде білінетін бірнеше аймақтар, нүктелер бар. Шоффар аймағы кіндік үстінде біріне-бірі перпендикуляр болып өтетін екі сызықтан пайда болған оң жақтағы квадрат бұрышын қақ бөлетін биссектрисаның бойында, ұйқы безінің денесі орналасқан. Осы квадранттың биссектрисасында ұйқы безінің бас жағынан шыққан ауырсыну немесе Дежарден нүктесі орналасады. Сол квадрантта қабырға биссектрисаның 1/3 бөлігінде ұйқы безінің Мейо-Робсон нүктесі бар.

Бауыр. 5-6 жасқа дейінгі балалардың бауыры он жақтала қабырға доғасы астынан, орта бұғана сызығы бойынша 1-2 см асып тұрады. Вауырдың пальпациясын оң қолдың 4 саусағымен оң қабырғаның астына салып, төмен жылжи отырып орындайды (15-ші сурет). Тәсіл үстінде бауыр қырының жұмсақтығын, мөлшерін, тығыздығын, сезімталдығын және тегістігін тексереді. Қалыпты жағдайда бауырдың қыры үшкір, жұмсақ, беті тегіс келеді. Перкуссия тәсілін қолдана отырып, бауырдың жалпы мөлшерін тексереді. Курловтың әдісімсн перкуссия арқылы бауырдың енін 3 жерден анықтайды (5-7 жастан бастап). Ол үшін жоғарыдан төмен қарай доғал дыбыс шыкқанша орта бұғана сызығы бойымен, іштің орта сызығымен және оң жақтағы қолтықтың алдыңғы сызығымен қабырғаның төменгі шетінің бойына дейін, сосын осы сызықтармен төменнен жоғары қарай ақырын перкуссия жүргізеді, белгілейді. Кейін өзгерісін тексереді. Гепатит, цирроз, бауыр эхинококк, гепатоз және жүрек қызмсті әлсіздегенде бауырдың көлемі ұлғаяды. Бауырдың жедел дистрофиясында (көбіне вирустық гепатитте) бауырдың мөлшерлері тез арада тартылып кетеді. Бауырда цирроз болганда оның шеті тыгыз, үсті бұжыр болады. Холангитте, гепатитте бауырдың үсті тегіс, консистенциясы жұмсақ, төменгі шеті жұмырлау келеді. Балалардың өт қабы қалыпты жағдайда пальпацияланбайды. Ол бауырдың төменгі кенересінің және іштің тіке бұлшық етінің сыртында орналасады. Өт қабынуына тән бірнеше белгілер пальпацияның көмегімен анықталады.

Мерфи белгісі. Өт жолдары қабынған болса, қолыңыз қабырға доғасымен іштің тік бұлшық етінің сырт бетінің қиылысқан жерінен өткен тұста бала қатты ауырсынады.

Ортнер белгісі. Дем алу кезінде оң жақ қабырғаның доғасын қолдың қырымен қағып қалғанда, балада ауырсыну байқалады.

Кера белгісі. Өт қабы мен өт жолдарын дем алу уақытында пальпациялағанда, бала ауырсынады.

Френикус белгісі немесе Мюсси белгісі. Оң жақтағы төс-бұғана емізікше еттің бұғанаға жалғасқан етегінің арасын басқанда, өт қабының және жолдарының аймағында ауырсыну пайда болады.

Боас белгісі. Оң жақтағы сегізінші омыртқаны арқадан басқанда, өт жолдарында рефлекторлы ауырсыну пайда болады.

Ас қорыту мүшелерін тексергенде жиі қолданылатын тәсілдердің маңыздыларының бірі рентген сәулесін қолдану. Рентгенмен тексеруді ас қорыту мүшелерінің туа біткен ақауларын анықтағанда, іштің қатты түйіліп ауырғанында, ішектің түйілгенінде, асқазаннан, ұлтабардың, ішектердің зақымдалу себебінен қан кеткенде пайдаланады. Рентген сәулесімен алдымен өңешті тексереді. Барийдің қоспасы өңештен өткен кезде, оның туа біткен ақауы, ісіктермен қысылған тарылулар бар ма жоқ па соны тексереді. Эзофагиттер, дивертикульдердің кілегей қабаттарында жара пайда болғанда рельефтер өзгереді. Рентген тәсілімен өзгерген рельефтерді, олардың көлемін және қозғалыс қимылын (перистальтикасын) аңғарады. Рентген сәулесінің көмегімен асқазанды көреді. Қарынның пішініне көңіл бөледі. Асқазанның кілегей қабатын тексергенде ісіктер немесе полиптер, болмаса шұңқырлар жоқ па, соған көңіл аударған дұрыс. Өңеш сияқты, қарынның да перистальтикасын жақсы бақылау керек.

Ұлтабардың жағдайын білу үшін релаксациялы дуоденография қолданылады. Ол ең бірінші ұлтабардағы жараны анықтайды. Мықын, ішек пен бүйенді тексеру үшін бұл тәсіл тиімді. Тоқ ішекте иррография жасау үшін контрастық заттар көтен ішек арқылы жіберіледі. Бұл әдіспен ішектің түйілгенін, ішектердің туа біткен ақауларын не болмаса олардың қабынуын анықтауға болады.

Өт қабын жене өт жолдарын тексеру мақсатымен холецистография пайдаланылады. Холецистографияны ауыз арқылы жасау үшін холевид немесе билитраст қажет, ал билиграфинді тамырдан салады. Холецистография өт жолдарының ісінуін, көлемінің ұлғайғанын, туа біткен ақауларларын және қимылын өте дұрыс анықтайды.

Ас қорыту мүшелерін тексеру үшін радиоизотопты әдістер, ультрадыбысты пайдаланумен жасалатын әдістер кеңінен қолданылады. Өте ашық бағдарлап дұрыс шешетін әдістердің, маңыздысы эндоскопиялық тексерулер. Ас қорыту мүшелерінің жоғарғы жағын гатродуоденофиброскопия әдістерімен тексерсе, ал төменгі жағын ректоромано - және колонофиброскопиямен тексереді. Биопсия жасап ішек, қарынның бүрін морфологиялық әдістермен де тексереді. Инструментальды әдістердің ішіне асқазанды электрогастрографпен тексеруде кіреді. Ол арқылы, қарын жиырылып қимылдағаннан пайда болатын биотокты жазып алады. Асқазан гиперкинетикалық, гипокинетикалық және қалыпты жағдайларда болуы мүмкін.

Асқазанның, ұлтабардың сөлінің бөлінуін және оның қасиеттерін анықтау үшін зонд әдістері қолданылады. Бұл тәсілдер арқылы қарындағы және ұлтабардағы сөлдің мөлшерін, ондағы қышқылдар мен ферменттердің деңгейін анықтайды. Зондсыз әдістерге —ацидотест, гастротест және фотокальциметрлік тәсілдер жатады. Балалар асқазанының, ұйқы безінің және бауыр ауруларын тексеру үшін көптеген биохимиялық әдістер қолданы-лады. Олар организмдегі белок, май, көмірсу алмасуларын және қанның ұю қасиеттерін тексеруге арналған тәсілдер.

Ас қорыту мүшелерінің ауруын тексеруде бүрыннан кең таралған және өте маңызды әдіс- баланың нәжісін микроскоппен қарап тексеру (копрограмма). Бұл әдіс арқылы көптеген ауру белгілері анықталады. Мысалы, асқазан мен ұйқы безінің сөл бөлу қызметі азайса, нәжісте қорытылмаған ет талшықтары және дәнекер тоқымалар болады, оны асқазандық синдром деп атайды. Ал панкреатитте немесе дуоденитте нәжіс сұйық, бейтарап майлар және ет талшықтары көбейеді. Өттің бөлінуі азайса (холепатия немесе туа біткен ақаулар)—нәжіс сұрғылт түсті, майлы қышқылдар көп болады. Энтеритте нәжісте лейкоциттер, эпителиальды торшалар анықталады, Колитте- нәжіс ащы иісті, көпіршікті болады, крахмал, иодофильді флораны, лейкоцитгерді, эпителиальды торшалар және қанның түйіршіктері көрінеді.