ЖАҢАША ОҚЫТУ – ЗАМАН ТАЛАБЫ

Еліміздегі соңғы кездерде шыққан ұлттық маңызы бар құжаттардың бірегейі «Мәдени мұра» бағдарламасы. Бағдарлама ұлт тарихын түгендеу, ұлттық болмысты жаңарту, ұлттық білім беру жүйесін әлемдік деңгейге сай етіп құру, дәстүрлі міндеттерді шешуде шығармашылық жаңартушылық яғни инновациялық көзқарастарды қалыптастыру мақсатында ұзақ мерзімге бағытталған кешенді, жүйелі іс-шаралардың мазмұнын құрайды

«Мәдени мұра» бағдарламасына қатысты алқалы жиында Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Қазақстанды Ұлы Дала өркениетінің қара шаңырағы ретінде халықаралық деңгейде танытып, қалыптастыруымыз керек»,-деп атап көрсетеді. Осыған орай білім беру саласында ХХІ ғасырдың мақсат міндетерінің бірі - ұлттық білім беру жүйесін әлемдік білім беру жүйесіне сай етіп қалыптастыру,. қазақ халқының әлемдік өркениеттің қатарынан көрінуіне лайықты бәсекеге қабілетті ұрпақ тәрбиелеу болып табылады.

Білім беру кеңістігінде қазіргі таңда білім беру - әлеуметтік құрылымның маңызды элементтеріне айналды. Дүние жүзінде білімнің әлеуметтік ролі артты. Адамның болашағы оның қазіргі алған білімінің сапасына, көлеміне, ойлау деңгейіне байланысты. Осыған сәйкес студентке белгілі бір көлемдегі білім, білік дағдыларды меңгертумен қатар дүниетанымын кеңейтіп, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту бүгінгі күннің басты талабы. Оның ішінде ғаламдық өзгерулерге бейім жеке адамның да, қоғамның да жаңа іс-әрекет түрлеріне ынталана алатындай, өзгермелі мәдениеттік ортада өзін-өзі анықтай алатындай, және адамгершілікке, интелектуалдыққа, кәсіби біліктілікке тәрбиелейтіндей оқытудың үздіксіз жүйесін қалыптастыру қажеттілігі туындауда.

Дүниежүзілік білім беру кеңістігіне бірігу – бірыңғай білім беру кеңістігін құру мақсатында дүниежізілік білім беру жүйесімен жақындасу яғни Болон процесі құрылды. 1999 жылы Болонье қаласында Бірыңғай білім кеңістігін құру Декларациясына 29 мемлекеттің бірі болып біздің мемлекет те қол қойған. Қазір Болонье процесініе 40-тан астам мемлекет бірікті.

Болонье декларациясына сәйкес білім беру кеңістігі – мемлекеттің әр бір азаматтың тұрған орнына қарамастан толыққанды білім алуын сақтайды бұл жалпы европалық білім жүйесі – кредиттік оқу жүйесі болып табылады.

жұмысының көлемін өлшеудің сәйкестендірілген бірлігі ретінде кредитті пайдалана отырып, білім алушылардың пәндерді оқып, зерделеу дәйектілігін таңдауы, және дербес жоспарлауы негізінде оқыту.

Сонымн қатар таңдау компоненті, міндетті компонент, постреквезиттер, пререквизиттер, жұмыс оқу жоспары, силлабус, тьютор, глоссарий, бакаллавриат т.б. атаулардың енгенін білеміз.

Білім саласына инновация деген ұғымға анықтама беріп, түсіндіріп көрелік. Инновация білім беру саласында жаңалық енгізу, оқу және тәрбие мазмұны мен ұйымдастыруын және олардың тиімділігін арттыру; білім беру процесін айтарлықтай өзгертетін, жетілдіретін немесе жаңартатын білім саласындағы жаңалық.

Студентке белгілі бір көлемдегі білім, білік дағдыларды меңгертумен қатар дүниетанымын кеңейтіп, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту бүгінгі күннің басты талабы деп отырмыз. Бұл, әрине ұстазға да көп ізденісті талап етеді. Өйткені, «Шәкірт – біліммен толтыратын бос құмыра емес, ол жануға дайын тұрған шырақ, ал ұстаз шырақшы ғана...». Сондықтан, білім беру саласындағы оқытудың озық жаңа техналогияларын меңгермейінше, сауатты маман болу мүмкін емес. Осыған орай, әрбір ұстаз барлық жаңалықтар мен әдістерден хабардар болып, оқыту түрлерін, әдіс-тәсілдері мен құралдарын жетілдіріп, оларды тиімді қолдану жолдарын іздестіріп, өз кәсібін шығармашылықпен дамытып отыру қажеттілігі заман талабынан өз-өзінен туындап отыр.

Білім беруді ұйымдастырудың дүние жүзілік тәжірибесінде көптеген оқыту технологиялары жүзеге асырылуда. Ондағы мақсат – студенттің танымдық қабілеттерін, яғни өзінше ойлау қабілетін арттыру, елестету мен есте сақтауын, дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз ету.

Жалпы білім беруде баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамуын бірінші қойып отыр.

Педогогикалық технология дегеніміз – тәжірибеде жүзеге асырылатын, белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасы.

Жаңа педогогикалық технология – білім беруді ізгілендіру принциптеріне негізделген компьютерлік технология, сонымен бірге оқытуды дербестендіру мен деңгейлік дифференциялдау.

Онда:

• 
  білімді ізгілендіруге
  
• 
  оқыту сапасын арттыруға
  
• 
  басқару тиімділігін жетілдіруге
  
• 
  оқушылардың дамуына бақылау жасауға
  
• 
  оған сәйкес бағалауға болатыны дәлелденіп отыр.
  

Мұнда бірінші орында білім алушы тұрады және оның өз бетімен білім алудағы белсенділігіне баса назар аударылады.

Оқытудың франтальды түрі – бағыт беру, талқылау және түзету енгізуде ғана пайдаланылады.

Технологияландыру процесін іс жүзінде модульдеп оқыту арқылы да жүзеге асыруға болады.

І. а) Жаңа тақырыпты өздігінен меңгеріп, өздігінен ереже, анықтамалар қорытып шығару.

ә) Қарапайым мысалмен, жаттығумен бекіту.

б) Жұмыс дәптері бойынша деңгейлік тапсырмаларды орындау.

в) Үлгермеген тапсырмаларды үйінде орындау.

г) Тест сұрақтары.

ІІ. Тақырып бойынша қорытынды деңгейлік тапсырмалар.

ІІІ. Қатемен жұмыс сабағы.

ІV. Бақылау жұмыс сабағы.

Бұл технологияның негізі – Л.С. Выготскийдің «Оқыту процесінде оқушының ақыл ойының дамуы», «актуальді даму» аймағынан «жақын арадағы даму» аймағына ауысуы туралы теориясы. Бұл ауысу 1 – деңгейдің өнімін іс - әрекетті қажет ететін жоғары деңгейлерге ауысуы негізінде іс - әрекет арқылы жүзеге асады.

Бүгінгі педагогика ғылымның лексиконында педагогикалық оқыту технология ұғымы терең тамыр жайды. Дегенмен де осы ұғымды түсіну мен пайдалануда әр түрлілік басым.

Технология – tehne (искусство, ремесло, мастерство, учение) деген мағынаны білдіретін грек сөзі.

Педагогикалық технология педагогикалық мақсатқа жету үшін пайдаланылатын барлық дара, инструменталдық және методологиялық құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесін білдіреді. (Кларин М.В.).

Технология – оқушы мен ұстазға бірдей қолайлы жағдай тудырушы оқу процесін ұйымдастыру және жүргізу, бірлескен педагогикалық әрекетті жобалаудың жан-жақты ойластырылған үлгісі. (Монахов В.М.).

1. 
   Кәсіптік технологиялар;
   
2. 
   Басқару технологиялар;
   
3. 
   Ақпараттық технологиялар;
   
4. 
   Ізденіс технологиялары;
   
5. 
   Ойын технологиялары;
   
6. 
   Педагогикалық технологиялар;
   
7. 
   Білім беруді ізгілендіру технологиясы;
   
8. 
   Проблемалық оқыту технологиясы;
   
9. 
   Тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясы;
   
10. 
    Түсіндіре басқарып оза оқыту технологиясы;
    
11. 
    Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы;
    
12. 
    Бағдарламалап оқыту технологиясы;
    
13. 
    Модульдік оқыту технологиясы;
    
14. 
    Ұжымдық ойлау технологиясы;
    
15. 
    Сын тұрғысынан ойлау т.б.
    

Педагогикалық технологияның 90-нан астам түрлері бар.

Бұл педагогикалық технологиялардың маңыздылығы:

1. 
   Білімгер барлық тақырыпты меңгереді, яғни жоқ дегенде міндетті деңгейді біледі.
   
2. 
   Білімгер жоғары деңгейде меңгереді, дамиды, ізденеді.
   
3. 
   Білімнің теориялық, жариялық, әділдік қағидалары сақталады.
   
4. 
   Ұстаз бен шәкірт қарым-қатынасы өзгереді.
   
5. 
   Білімгердің танымдық, интелектуалдық қабілеттері дамиды.
   
6. 
   Өзіндік көзқарасы қалыптасып, тыңдай, сыйлай білу мәдениеті артады.
   

Проблемалық оқыту технологиясы – білім, білік, дағдыға ие қылу; өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгерту; танымдық және шығармашылық икемділіктерін дамыту.

Тірек сигналдар арқылы оқыту технологиясы – білім, білік, дағды қалыптастырумен бірге жеке мәліметтеріне қарамастан оқыту; және оқытуды жеделдету.

Түсіндіре басқарып оза оқыту – білім, білік, дағды меңгертумен мемлекеттік стандарт көлемінде білім беру.

Деңгейлеп - саралай оқыту технологиясы - әр оқушының қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне орай оқыту; оқытуда әр түрлі топтардың ерекшелігіне сәйкес бейімдеу.

Бағдарламалап оқыту технологиясы – ғылыми негізде түзілген бағдарлама негізінде оқытудың тимділігін арттыру.

Әдебиеттің басқа пәндерден айырмашылығы – онда дәлелденген ешқандай заң жүйесі немесе формула элементі жоқ. Өзге оқу пәндеріне қарағанда мұғалім мен шәкірттің рухани және сезім бірлігін көбірек қажетсінеді. Әдебиет сабағы – адам бойындағы асқақ арман, әсемдік пен сұлулыққа құштарлық сияқты тамаша ізгі адамгершілік қасиетке баулитын пән. Әдебиетті оқытудың басты мақсаты да – оқушыларды сөз өнерінің қыр-сырымен таныстыру сол арқылы халықтың рухани байлығы мен қазынасынан мәлімет бере отырып, имандылыққа, парасаттылыққа, сұлулыққа, көркем шығарманы оқуға деген қызығушылығын арттыруға тәрбиелеу.

Әдебиет сабағының ең басты мақсат-міндеттерінің бірі – білім алушының көркем туындыны қабылдауы. Осы тұрғыда ұстаздың шеберлігі, яғни сабақтың тақырыбы мен идеясын аша алатындай әдіс-тәсілді дұрыс таңдауы қажет.

Ұстаз бен шәкірт тең деңгейде бірлескен ортақ ізденіс жоспарын құрғанда ғана, әдебиеттің мазмұны бүгінгі таңда жиі қолданыста жүрген дамыта оқыту, жекелей оқыту, сатылай оқыту, ұжымдап оқыту т.б. жаңа заман талабына сай оқытудың түрлерін басшылыққа алғаны жөн.

Оқыту технологиясының маңызды сипаттары: а) нәтижелілік ( оқушы жетістігінің жоғары деңгейі), ә)үнемділік (көлемді оқу материалын меңгеруге аз уақыт жұмсау ), б) эргономикалы ( оқыту ынтымақтастық жағдайында өтеді, шаршатпай, тым артық жүктеме берілмей, жағымды микроклимат туғыза отырып, жүргізіледі), в) пәнді оқыту барысындағы жоғары мотивация тіл үйренушінің сабаққа қызығушылығын арттырады, жеке сапаларын жетілдіреді, мүмкіндіктерін ашады)

Аталған оқыту технологияларының кейбірін қарастырайық.

Ынтымақтастықта оқыту амалдары ойын тапсырмаларын орындау барысында, жағдаяттық тапсырмаларды орындау барысында көрінеді. Тілді меңгерудің маңызды шарты оқып үйреніп жатқан тілінде қатысым жасау болып табылады. Біздің бақылауымызша ынтымақтастықта оқыту дегеніміз қатысым үрдісінде оқушылардың бір - бірін оқытуы, ынтымақтастықтағы мақсатты жұмыс оқушылардың сабаққа қызығушылығын арттырады, әрбір оқушының сабақтағы сөйлеу практикасының уақытын айтарлықтай ұзартады.

Тіл практикасы сабақтарында оқушылар дайындалатын жобалардың мазмұны мен құрылымын анықтайтын жобалар технологиясының кейбір жалпы дидактикалық белгілері:

1) жобадағы басым әрекет түрлері - рөлдік ойындар, ақпараттық, жоба – бағыттық;

2) жобаның пәндік мазмұндық жағы: жеке жоба (бір қатысым аясындағы жағдаят немесе бір білім саласы бойынша және пәнаралық жоба);

3) жобаны орындау кезіндегі әрекеттер координациясының сипаты;

4) жобаны орындау сипаты: жобаны орындау қызығушылығымен бірігетін оқу тобының бірнеше мүшесі , барлық топ, оқу орнының оқушылары;

5) жобаны орындау ұзақтығы: қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді.

Әрине, жобалық технология дайындығы жоғары, дамыған балаларға есептелген. Мұндай технологияны орта мектепте оқытудың профильденуі қарастырылған жоғары сыныптарында пайдалануға болады.Тілді оқыту саласында әдістемелік әдебиеттерде жобалардың әр түрлі нұсқалары ұсынылады. Бұл рөлдік ойындар жобасы болуы мүмкін (жағдаяттарды ойнау, мәтінді драмалау), ақпараттық жобалар ( ұсынылған тақырыпқа хабарлама дайындау),баспалық жобалар( қабырға газетіне, радио хабарламаға материалдар дайындау), сенарийлік жобалар ( қызықты адамдармен кездесу), шығармашылық жұмыстар( шығарма, мәтінді аудару).

Біздің зерттеп бақылауымызда оқушылардың жас ерекшелігін қарай көбірек қызығушылық туғызатыны рөлдік ойындар.Мұндай жобаларда балалар жоба мазмұнындағы рөлдерді өздері қабылдайды. Олар жағдаятты ойнайды, еліктейді.Мұндағы шығармашылық өте жоғары, бірақ жетекші әрекет рөлдік ойын болып табылады.

Сабақ үрдісінде бастаманың оқушыда болуы. Оқытудың мұндай түрі оқытудың қазіргі технологиясының бір нұсқасы ретінде шет елдегі орта мектептерде, жоғары мектептерде кеңінен тарады. Мұндай оқытудың негізі - сабақ үрдісінде бастаманың оқушының өзіне толықтай берілуі. Дидактикалық тұрғыдан қарағанда, бұл технология сабақтың ерекше ұйымдастырылуы нәтижесінде, оқушы мен педагог арасында әріптестік қатынас құру - оқушының жеке потенциалының толықтай ашылуына мүмкіндік береді. Бұл бағыттың дәстүрлі технологиядан айырмашылығы бар. Мұнда мұғалім бағдарламалық материалмен қамтамасыз етуші , оқу үрдісінің басты тұлғасы, білік дағдыны қалыптастырушы және олардың меңгерілуін сұрақтар арқылы бақылаушы.Оқытудың мұндай технологиясында оқушының жеке ерекшеліктерінің ашылуына жағдай жасайтын педагог пен оқушы арасында әріптестік қатынас негізінде үйренетін тілінде сөйлеу, қатысым жасау тиімдірек. Аталған технологияның оқыту мақсаты оқушының оқытуда автономдығы, яғни оқушы қалай оқыған жақсы - оны өзі білуі тиіс. Осы мақсатпен ол тілді меңгеру стратегияларын таңдайды, оны оқытуда пайдалануға тырысады. Осындай стратегиялардың кейбірі мынадай:

1) өз оқуыңды ұйымдастыр; 2) шығармашылық қабілетіңді көрсет; 3) өз қатеңнен үйрен; 4) сенімсіздікті жеңе біл; 5) жеке мүмкіндіктеріңді көрсет; 6) контексттерді пайдалан.

Дистанциялық оқыту. Оқыту үрдісін ұйымдастырудың бұл нысаны қашықтан оқытуда компьютерлік телекоммуникациялық жүйені пайдалануды қарастырады. Оқушы берілген тапсырманы өз бетінше орындайды, оқытушы оны жеке кездескенде тексереді немесе электронды пошта арқылы тексереді. Қашықтықтан оқытудың басты ерекшелігі мұғалім – оқушы телекоммуникациялық қатысымы, оқушы мен оқытушы арасындағы интерактивтілік. Қазіргі кезде қашықтан оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі нұсқалары бар. Мұндай оқыту интернет жүйесіндегі әлемдік мәдени құндылықтарды, білім берудегі құндылықтарды пайдалануға мүмкіндік береді. Мектептердің көпшілігі компьютерленген кезде дистанциялық оқыту қазіргі технологиялар жүйесінде оқытудың ілгерілеген түрі деп қарастыруға болады.

Тандем - әдіс. Оқытудың бұл әдісі әр түрлі тілдегі екі әріптестің тілді өз бетінше оқуы. Тандемнің мақсаты өз әріптесінің туған тілін шынайы қатысым жағдаятында меңгеру, оның жеке басымен танысу, үйренетін елдің мәдениетімен танысу, сондай ақ қызығатын білім саласы бойынша ақпарат алу. Тандем әдістің табиғаты екі жақтылық және жекелік ұстанымы арқылы ашылады.

1992 – 19994 жылдары Интернетте халықаралық тандем жүйесін құру бойынша жұмыстар басталды. Оның мақсаты - интернет көмегімен өзара оқу үрдісінде тандем әріптестердің виртуалды қатысымын ұйымдастыру.

Виртуалды қатысымның өзіндік ерекшелігі бар: 1) қатысымның мүмкіндігі мен шекарасы әлемдік деңгейде кеңейеді, тандем - әріптесті әлемнің барлық елдерінен табуға болады;2) екі әріптес те қатысым үрдісінде қажетті ақпаратты алу үшін, түп нұсқа материалдарды пайдалану үшін қолайлы өзінің үйреншікті кеңістігінде болады; 3) қатысым жазбаша түрде болады ( E – Mail), жазбаша сөйлеу білік дағдысының жетілуіне мүмкіндік береді.4) оқыту жазбаша мәтін негізінде хат пен хабар түрінде болады, олардың көмегімен әріптестің сөйлеу модельдерін меңгереді;5) ақпараттар алмасу барысында жазбаша мәтінді түсіну біліктілігі жетіледі; 6) әріптес хатының қателерін түзеу өзінің және өзгенің қателерін табуға, талдауға үйретеді.

Тандем әдіс бойынша жинақталған әдіс мынадай қорытындыға әкеледі:

1. 
   Қазіргі оқыту технологиясының болашағы бар нұсқасы ретінде осы әдістің көмегімен үнемі электронды хат алмасу нәтижесінде жазбаша сөйлеудің білік дағдысы жетіледі, электронды хат жазу дағдысы қалыптасады.
   
2. 
   Оқып, үйреніп жүрген тілдің білім жүйесі кеңейеді.
   
3. 
   Мәтіннен өзінің және басқаның қатесін іздеу және түзеу қалыптасады.
   
4. 
   елтаным білімі және білу өрісі қалыптасады.
   
5. 
   Интернет жүйесімен және компьютермен жұмыс істеу білімі жетіледі.
   

Тілді меңгеру жетістігіне бір реттік баға беретін стандартты тестілерден айырмашылығы тілдік портфель оқушы мен оқытушыға тілді меңгеру деңгейінің динамикасын бақылауға мүмкіндік береді сондай - ақ тіл үйренушінің өзінің тілдік дамуының өмірбаянын көрсетеді. Тілдік портфельді дайындаушылардың пікірінше, тілдік портфель өз бетінше жұмыс істеу кезінде, өзін өзі бағалау кезінде оқушының « өзіне үңілуіне», өзінің қабілетін, біліктілігін тіл мен мәдениетті үйренудегі прогресін оқу әрекетіндегі шынайы нәтижесін тануға мүмкіндік береді.

Жоғарыда аталған портфельде түрі Еуропа Кеңесі аясында алғаш рет жасалды. Еуропалық тілдік портфель негізінде портфельдің ұлттық нұсқалары кейбір елдерде жасалды. Онда ұлттық мәдени, оқу дәстүрлері ескерілген. Еуропалық тілдік портфель негізінде Ресей ұлттық портфельі дайындалды. Портфель материалдары өз бетінше оқу әрекетінің үрдісінде тілді меңгеру құралы ретінде, осындай меңгеруді бағалау құралы ретінде кең қолданылуы мүмкін.

Қазақ тілі оқу құралдары көбейді. Саннан сапаға көшетін кез келді. Көпшілігінің мазмұнында концентрлік бағыт, грамматиканың функционалдығы ескерілмей келеді. Бұл күндері деңгейлік оқыту құралдарында да құрылымдық грамматика қай кезеңде қандай бағытта берілуі тиіс, орта, ортадан жоғары деңгейде грамматика қалай берілуі тиіс деген мәселе оқытудың күн тәртібінде тұр деген ойдамыз.

Біздің тілдік портфельімізде осы мәселелер басым бағытпен қарастырылғаны дұрыс.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

2. Т. Г. Новикова, М.А. Пинская., Портфолио в зарубежной образовательной практике.

В свете смены образовательной парадигмы высшей школы одним из приоритетных направлений модернизации образования является изучение иностранных языков. Иностранный язык является средством межкультурного и профессионального общения, способом стимулирования интеллектуального и эмоционального развития личности обучаемого, его подготовки к объективному восприятию чужой культуры. Уважение к культуре и языку других народов ведет к мирным процессам в обществе, к его процветанию и развитию. Владение иностранным языком раскрывает возможности нового поиска информации, а это означает: систематическое пополнение, расширение и обновление имеющихся знаний новым современным и актуальным материалом; возможность заявить о себе и своих достижениях на высоком международном уровне; заявить о своей стране на международной арене. О значимости и необходимости изучения иностранных языков говорится в следующих нормативных документах: «Закон об образовании» [1], «Стратегия Казахстан-2030» [2], «Государственная программа функционирования и развития языков на 2001-2010 годы» [3], «Концепция развития иноязычного образования в Республике Казахстан» [4].

Центральной фигурой в системе профессионального образования является – учитель. От уровня профессиональной подготовленности, компетентности, мобильности и гибкости учителя иностранного языка, от его способности постоянно творчески расти и умения систематически заниматься самообразовательной деятельностью, зависит и уровень владения иностранным языком молодым поколением.

В ГОСО РК 3.08.269 – 2006 в параграфе 8 определены требования к уровню образованности выпускников специальности «Иностранный язык: два иностранных языка». В пункте 8.2 отмечено, что выпускник должен владеть:

• 
  «национальной культурой стран изучаемых языков и своей страны;
  
• 
  этическими и правовыми нормами, регулирующими отношение человека к человеку, обществу и окружающей среде;
  
• 
  культурой мышления и умением на научной основе организовывать свой труд, приобретать новые знания» [5] .
  

• 
  строить учебный процесс с целью достижения положительных результатов в процессе обучения иностранным языкам, развивая у учащихся черты вторичной языковой личности;
  
• 
  управлять процессом усвоения учащимися изучаемых языков как средствами межкультурной коммуникации;
  
• 
  формировать у учащихся ценностное отношение к языку, раскрывать его как отражение социокультурной реальности, как феномен культуры – национальной и общечеловеческой, как один из основных путей к созданию эффективной основы для интернационального взаимопонимания [5].
  

В соответствии с предложенными Европейским Советом уровнями овладения иностранным языком и с учетом требований образовательной системы Республики Казахстан в области языковой подготовки бакалавра на 1-ом курсе закладываются основы коммуникативно-интеркультурной компетенции в четырех видах речевой деятельности: аудировании, говорении, чтении и письме. Это соответствует достижению порогового уровня В1. В области говорения предусмотрено овладение подготовленной и неподготовленной диалогической и монологической речью. В процессе аудирования предусматривается слушание и понимание речи носителя языка монологического и диалогического характера. В области чтения – развитие техники чтения, умений извлекать информацию из различных аутентичных текстов небольшого объема. На 2-ом курсе формируются компетенции иноязычного общения. Увеличивается объем языкового материала, что соответствует уровню В2. Для чтения и анализа предлагаются рекламы, объявления, проспекты, программы, инструкции, афиши и т.д. На 3-ем курсе достигается пороговый уровень С1 в использовании языка в целях профессионального общения. На этом уровне углубленно изучается страноведческий материал по стране изучаемого языка. На 4-м курсе предполагается достижение международно-стандартного, общенаучного и профессионального уровня обученности (С2). Обучение на 4-м курсе отличается углубленной межкультурной и профессиональной направленностью. Итак, такая работа в значительной степени требует творческого подхода, а также способствует накоплению информации, касающейся различных сфер жизнедеятельности человека [5].

Из вышеизложенных выдержек из ГОСО мы видим, что целью обучения иностранному языку в вузе является не только подготовка студентов к общению на иностранном языке в устной и письменной форме, что позволит студентам читать иностранную литературу в оригинале, получать информацию по специальности, участвовать в международных семинарах и форумах, но развитие методической компетентности у будущих учителей иностранного языка. Акцентируется владение выпускниками навыками и умениями самовоспитания и самообразования с целью профессионального самосовершенствования.

При КСО доминирующим аспектом является организация и проведение самостоятельной работы студентов под руководством преподавателя (СРСП) и самостоятельная работа студентов (СРС). СРСП является одним из видов учебных занятий и проводится согласно расписанию. СРС осуществляется во вне аудиторное время студентов. Оставаясь основной формой организацией учебной деятельности студентов при КСО, соответствуя конкретной дидактической цели и задаче, самостоятельная работа обогащает обучаемых определенным объемом и уровнем дисциплинарных знаний, навыков, умений; совершенствует мыслительную деятельность; формирует ценностную ориентацию на систематическую, самостоятельную познавательную деятельность, постепенно переходящую в самообразование. Переход к самообразованию невозможен без развитой техники самостоятельной работы, составляющими которой являются: организация режима дня, рабочего места, создание личной библиотеки, планирование и учет работы, фиксирование результатов, самооценка и т.д.; т.е. речь идет о сформированности «умений культуры умственного труда», которые дают, «возможность» человеку успешно решать задачу по непрерывному пополнению и совершенствованию своих знаний» [6, 7]. Если обучаемый владеет достаточно сформированной технологией осуществления самостоятельной работы, любознателен и активен в поисках источников информации, если у него выработана психологическая установка на систематическое пополнение своих знаний, то на этом уровне и происходит переход от организованных форм самостоятельной работы к сознательно организованному познанию, т.е. к самообразовательной деятельности. Мы придерживаемся мнения, что самообразовательная деятельность – это процесс, состоящий из целенаправленной системы поисковых действий, с целью систематического обновления и пополнения знаний для самосовершенствования.

Практика показывает, что методически грамотно разработанные занятия по СРСП и СРС являются залогом успешности студентов во владении технологией осуществления самостоятельной работы.

Мы считаем, что в системе подготовки учителей иностранного языка должны присутствовать поисково-творческие задания, представляющие собой один из видов заданий по иностранному языку, которые применяются в учебном процессе для освоения прочных знаний об изучаемом иностранном языке и посредством языка об окружающей действительности, через самостоятельную поисково-творческую деятельность, путем внесения собственных дополнений и преобразований для формирования навыков самообразовательной деятельности. Это задания, требующие от обучающихся самостоятельного творческого подхода и побуждают его к поиску путей овладения новыми знаниями.

Разработанные нами поисково-творческие задания сформулированы таким образом, что, выполняя их, активизируются познавательные силы студентов; возникает необходимость в целенаправленном, осознанном овладении действиями и способами познания; формируется познавательный интерес; возникает потребность в самообразовании, в собственном самосовершенствовании. Развиваются индивидуальные творческие познавательные способности с учетом интересов студентов. Для выполнения на высоком уровне такого рода заданий студентам необходимо использовать знания из различных областей жизнедеятельности человека. Данный вид работы способствует развитию умений и навыков научного поиска, освоению способов научной организации выполняемой им деятельности.

Предложенные поисково-творческие задания на занятиях по иностранному языку дают возможность создания педагогических ситуаций: разрабатывая упражнения, фрагменты занятий по иностранному языку, студенты апробируют свои теоретические знания на практике т.е разработанные ими задания, студенты вводят в учебный процесс для выполнения своим же сокурсникам. Таким образом, на практике осуществляется методическая подготовка студентов к предстоящей педагогической практике. Мы говорим об интеграции теоретических знаний по методике преподавания иностранного языка и практических занятий по иностранному языку. Организация и осуществление поисково-творческой деятельности на занятиях иностранного языка становится основным дидактическим условием формирования готовности будущего учителя иностранного языка к самообразовательной деятельности. Дидактические условия мы рассматриваем как совокупность мер, обозначенная преподавателем через целенаправленный отбор элементов содержания, методов, приемов и форм обучения иностранному языку для формирования навыков и умений систематического осуществления самообразовательной деятельности.

Итак, мы видим, что в основе эффективности достижения поставленных дидактических целей в учебном процессе находятся профессиональная компетенция преподавателя, составляющими которой являются общепедагогическая, специальная, коммуникативная, рефлексивная и технологическая, а также мотивационный аспект осуществления предложенной деятельности. Учитывая личностный, деятельностно-творческий, полисубъектный и культурологический подходы, а также специфику иностранного языка как учебного предмета, мы определили дидактические условия, при которых процесс формирования готовности будущих учителей иностранного языка к самообразовательной деятельности будет наиболее эффективным.

• 
  Поисково-творческая деятельность на занятиях иностранного языка.
  
• 
  Использование возможностей иностранного языка.
  
• 
  Моделирование профессиональной ситуации.
  
• 
  Осуществление непрерывного развития мотивации к самообразовательной деятельности студентов.
  
• 
  Лингвострановедческий аспект на занятиях иностранного языка.
  
• 
  Активное использование информационных возможностей.
  

Практика показала, что осуществление поисково-творческой деятельности на занятиях дает возможность развития мотивации у студентов к осуществлению самообразовательной деятельности, формирует интерес к педагогической деятельности. Введение поисково-творческих заданий на практических занятиях и на спецкурсах даст возможность подготовить студентов к успешному прохождению педагогической практики.

1. 
   Об образовании // Законодательство об образовании в Республике Казахстан. – Алматы: Юрист, 2001. – С.3-34.
   
2. 
   Государственная программа «Казахстан - 2030». Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев. Послание Президента страны народу Казахстана // Казахстанская правда. – 1997. – октябрь. – 11. – 32 с.
   
3. 
   Государственная программа функционирования и развития языков на 2001 – 2010 годы: утвержденная 7 февраля 2001.
   
4. 
   Кунанбаева С.С. Концепция иноязычного образования в Республики Казахстан. – Алматы: КазУМОиМЯ, 2010. – 19 с.
   
5. 
   Государственный общеобязательный Стандарт образования Республики Казахстан. Образование высшее, профессиональное. Бакалавриат. Основные положения. ГОСО РК 3.09.133-2004: утвержден приказом Министерства образования и Науки Республики Казахстан от 07.08.2004 № 671.
   
6. 
   Кусаинов А., Омирбаев С. Кредитная система обучения как средство реализации академической мобильности студентов // Высшая школа Казахстана. – 2004. – №1. – С.41–45.
   
7. 
   Основы кредитной системы обучения в Казахстане / Абдыгаппарова С.Б., Ахметова Г.К., Ибатуллин С.Р., Кусаинов А.А., Мырзалиев Б.А., Омирбаев С.М. / Под общ. ред. Ж.А. Кулекеева, Г.Н. Гамарника, Б.С. Абдрасилова. – Алматы: Қазақ университеті, 2004. – 198 с.
   

Одна из наиболее значимых особенностей современной ситуации в системе образования - сосуществование двух стратегий организации обучения: традиционной и инновационной. Сами термины: инновационное и традиционное обучение и идея их альтернативности были предложены группой ученых в докладе Римскому клубу в 1978 г., обратившему внимание мировой научной общественности на факт неадекватности принципов традиционного обучения требованиям современного общества к личности. Инновационное обучение понималось как обучение, цель которого, на основе развития их творческого мышления, воспитать молодых людей, быстро адаптирующихся к меняющимся условиям жизни [2].

По общему признанию, вторая половина и конец ХХ, начало ХХI столетия – это период «глобальных инноваций» во всех областях культуры, экономики, техники, общественной и индивидуальной жизни. Прогресс в постиндустриальном, информационном обществе столь существенно определяется личностным фактором, что именно ценность личности становится отправной, исходной посылкой организации системы образования.

Стратегия личностно ориентированного инновационного обучения начинает складываться особенно интенсивно с 70-х годов ХХ века.

Основы инновационного обучения отражены в Законе Республики Казахстан «Об образовании» [1]. Обеспечивая конституционное право граждан Республики Казахстан на образование, этот Закон в числе основных принципов государственной политики в области образования выделяет следующие:

• 
  стимулирование образованности личности и развитие одаренности;
  
• 
  непрерывность процесса образования, обеспечивающего преемственность его ступеней; единство обучения и воспитания;
  
• 
  гуманистический и развивающий характер образования;
  
• 
  интеграция образования, науки и производства;
  
• 
  информатизация системы образования.
  

Ответ на первый вопрос предполагает формулировку целей обучения. Любое учреждение образования выполняет социальный заказ общества.

Такое обучение предполагает раскрытие творческого потенциала личности каждого студента вне зависимости от уровня его обученности и обучаемости, актуализацию заложенных в ней возможностей путем развития творческих способностей студентов средствами каждой учебной дисциплины. Результат этой деятельности – освоение каждым студентом на творческом уровне учебных дисциплин, духовно-нравственное возрождение студента, преобразование обучения в самообучение, воспитания в самовоспитание, развития в саморазвитие. Только такое «образование обеспечивает его обладателя максимально благоприятными условиями для выбора жизненного пути, повышения мобильности и социальной защищенности» в меняющихся условиях жизни. Этот процесс гуманен и для преподавателя, так как при этом происходит преодоление преподавателем профессиональных стереотипов, его саморазвитие, самореализация как преподавателя, удовлетворение им результатами своего педагогического труда.

Качество знаний и умений части наших студентов не удовлетворяет требованиям дня, что обусловлено, главным образом, некачественной подготовкой школьников, а именно: не сформированностью у них соответствующего их возрасту типу мышления.

Развитие мышления достигается при формировании у обучаемых умений самостоятельно добывать знания и применять их к решению различных задач. А это непосредственно связано с обученностью (приобретенные в школе знания и умения) и обучаемостью (предпосылки к учению) студентов первого курса. Ранее мы говорили, в основном, о недостаточной обученности части наших студентов. Но эти студенты были достаточно обучаемы, что было связано с сформированностью у них в школьных стенах определенного уровня теоретического мышления. В последние несколько лет мы все чаще сталкиваемся с фактами сочетания недостаточной обученности с низкой обучаемостью части наших студентов.

В школьные годы развитие мышления ребенка происходит через этапы: наглядно-действенное мышление  наглядно-образное мышление  вербально-дискурсивное (рассудочное) мышление. Для школьников младшего школьного возраста характерно наглядно-действенное мышление.

Наглядно-образное мышление –этот тип мышления характерен для школьников средних классов. Поэтому на начальных этапах обучения физике (7-8 классы) более целесообразен индуктивный подход к изложению учебного материала, т.к. уровень развития мышления школьников – наглядно-образное мышление - еще недостаточно высок, поэтому движение от конкретного к абстрактному, от наблюдения к эмпирическому обобщению представляется предпочтительным. Однако, как это следует из психологии, эмпирические обобщения способствуют развитию лишь формально-логического, конкретно-образного мышления учащихся.

Вербально-дискурсивное (рассудочное) мышление (теоретическое, а затем и творческое) – вид мышления, осуществляемый при помощи логических операций с понятиями. Старшие школьники уже в силу своих возрастных возможностей способны строить достаточно сложные причинно-следственные связи и даже моделировать объекты и явления. Этот вид мышления формируется лишь при определенной организации учебно-познавательной деятельности обучаемых. К сожалению, в последние годы практика подготовки к тестам ЕНТ привела к тому, что часть школьников лишь зазубривает правильные ответы, не понимая учебный материал, не умея решать задачи, и, при этом получает достаточные баллы, чтобы выиграть грант на некоторые специальности технического, технологического профиля.

Проведенный опрос среди студентов первого курса показал, что лишь единичные студенты в школьные годы на занятиях по физике решали задачи, выполняли лабораторные работы. Усвоить учебный материал по физике без этих предметных умений невозможно. Сказывается здесь и резкое снижение часов, отводимых на изучение физики. У части студентов большие затруднения вызывает учебный материал по курсу математики средних классов школ. Использование простейших калькуляторов с младших классов привело к тому, что некоторые студенты не умеют вычислять вручную, а бездумно нажимают на клавиши калькулятора, получая порой результаты, противоречащие здравому смыслу.

Таким образом, у части абитуриентов школа в силу тех или иных обстоятельств сформировала лишь наглядно-образное, эмпирическое мышление, у них не сформированы основные учебно-познавательные умения: умения работать с литературой, решать задачи, проводить эксперимент; существенны пробелы в знаниях и умениях; знания студентов являются декларативными; усвоение учебного материала происходит на репродуктивном уровне; сформированы эмпирические знания.

Поэтому этих студентов младших курсов необходимо, прежде всего, научить самостоятельно работать с учебной литературой, решать задачи, проводить учебный физический эксперимент [10], с тем, чтобы главным результатом учебной деятельности явилось формирование у них теоретического, а затем и творческого мышления, приходящих на смену мышлению эмпирическому.