Нагашбаева нуршат талгатқызы

83 
ҚОРЫТЫНДЫ 
Түптеп келгенде, шынымен де, кез келген әдебиет өкілдерінің бір-біріне 
өзара ықпалы мен ұқсастығы, белгілі бір ұлт қаламгерлеріне классик деп 
мойындалған ақын-жазушылардың белгілі дәрежеде тигізетін әсерін көрсетуде 
олардың шығармаларындағы сюжет, образ, тақырып, мотив ұқсастықтарын, 
айырмашылықтарын метасипаттау басым. Ал олардың лексика-семантикалық 
құрылымындағы цитация, аллюзия, реминисценция құбылыстарының жаңа 
мәтін түзуші қызметі назардан тыс қалып жатты.
Қарап отырғанымыздай, интертекст және жалпы интертекстуалдылық 
теориясы туралы пікірлер өте көп. Және қазір де зерттелу барысында. 
Жалпылай айтар болсақ, интертекстің кең және тар мағынасындағы 
концепциясы мәтін мен мәтінаралық байланысты әр түрлі түсінуден туындайды 
дегенге саяды. 
Кез келген көркем шығармада мәтінаралық байланыстардың болатыны 
және олар мәтіннің вербалды құрылымында түрлі деңгейде көрінетіні қазіргі 
таңда еш дау тудырмасы анық. Тек олардың түрі, көлемі, типі, қызметі жөнінде 
бірізді пікірдің жоқтығы нәтижесінде ғана осындай таласты жағдай қалыптасып 
отырғанын айта кеткеніміз жөн.
Интертекстуалдылық – сапаны емес, санды көздейтін ұғым. Оған белгілі 
бір көркем мәтіндер және осы мәтіндермен замандас тұтастықтар арасында 
бола алатын ақпараттық алмасудың барлық түрі де, аллюзия, пародия мен 
стилдендіру ғана емес, жаңғырықтардың (реминсценциялардың), қайта 
жазудың кез-келген түрі жатады. 
Қорыта 
келгенде, интертекстуалдылыққа қатысты зерттеулердегі 
тұрғыларды сын таразысына сала отырып қазақ мәтіндерін зерттеуге пайдалану 
қазақ тіл білімінің алдында тұрған бір міндет екенін бағамдауға болады.

жүктеу/скачать 1.52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: