143
4.3. Бөбек жасы
Жоспары:
1. Бөбек кезеңінің сипаттамасы
2. Бөбектің заттар мен əрекеттерді меңгеруі
3. Баланың сөйлеу-тілінің дамуы
4. Бір жастағы дағдарыс
1. Бөбек кезеңінің сипаттамасы
Бөбек жасы 1-3 жас аралығын қамтиды.
Бұл кезеңде бала
дамуының əлеуметтік жағдайы өзгереді. Бөбек жасының басына
қарай бала ересектен тəуелсіз болу ұмтылысына ие болып, ере-
секпен байланысын сақтап қалады, өйткені оның көмегі, назары
жəне бағасы қажет. Мұндай қарама-қайшылық бала мен ересектің
ынтымақтастығын немесе біріккен іс-əрекетін
білдіретін бала
дамуының жаңа əлеуметтік жағдайында шешімін табады.
Баланың жетекші іс-əрекеті де өзгеріп,
оның заттарды
əлеуметтік құралдар ретінде меңгеруіне бағытталған заттық-
манипулятивті іс-əрекет түріне ұласады. Егер нəресте
затпен
əрекет ету тəсілін жəне оның қызметін айыра білмесе, екі жастағы
баланың ересекпен зат арқылы қызметтестігінің мазмұны заттар-
ды пайдаланудың қоғамдық тəсілдерін меңгереді. Ересек баланың
қолына затты беріп қана қоймай, затпен бірге онымен əрекет ету
тəсілін де меңгереді. Мұндай ынтымақтасқан қарым-қатынас
жетекші іс-əрекет
болудан қалады, ол заттарды қолданудың
қоғамдық тəсілдерін меңгеру құралына айналады.
Бөбек жасына тəн жағдаяттық-іскер
қарым-қатынас оның
ересекпен ынтымақтастығына деген қажеттілігіне жауап береді.
М. И. Лисина баланың ынтымақтастыққа мұқтаждығының негізгі
төрт белгісін көрсетеді:
●
өз іс-əрекетіне назар аудартуға тырысады;
●
өз жетістіктерінің бағаланғанын қалайды;
●
сəтсіздіктерде жəрдем сұрайды;
144
●
«таза» мейірімді өз жетістіктерінің мақұлдануы ретінде
шын көңілмен қабылдағанымен, бас тартуға тырысады.
Бөбек жасында баланың
психикалық дамуы қауырт дамиды,
оның негізгі компоненттері төмендегідей:
1) заттық іс-əрекет жəне ересекпен іскер қарым-қатынас;
2) белсенді сөйлеу;
3) ерікті мінез-құлық;
4) құрдастарымен араласу қажеттілігінің қалыптасуы;
5) символдық ойынның басталуы;
6) сана-сезім жəне тəуелсіздік.
Достарыңызбен бөлісу: